Đây là vấn đề nhiều người quan tâm, còn có ý kiến khác nhau và từng được đưa ra trong phiên họp báo Chính phủ thường kỳ vào tháng 2/2023.
Theo quy định, phương án tuyển sinh vào lớp 10 THPT do địa phương ban hành. Bộ GD&ĐT chỉ quy định chung 3 phương thức: Xét tuyển (dựa trên kết quả rèn luyện, học tập của 4 năm học ở THCS của đối tượng tuyển sinh); thi tuyển; kết hợp thi tuyển với xét tuyển (Thông tư số 11/2014/TT-BGDĐT ngày 18/4/2014 ban hành Quy chế tuyển sinh THCS và tuyển sinh THPT).
Sở GD&ĐT lập kế hoạch tuyển sinh, trình UBND cấp tỉnh phê duyệt địa bàn, phương thức, đối tượng, chế độ ưu tiên và khuyến khích, tổ chức công tác tuyển sinh THPT... Cách tính điểm xét tuyển có nhân hệ số hay không, do vậy, hoàn toàn do địa phương quyết định dựa trên các điều kiện thực tiễn.
Những ý kiến đồng tình hoặc không với quy định này đều có lý lẽ riêng. Người ủng hộ thì cho rằng, Toán, Ngữ văn là hai môn nền tảng, quan trọng xuyên suốt 12 năm học phổ thông. Do đó, phương án tuyển sinh lớp 10 của 63 tỉnh thành, về môn thi chỉ khác ở môn thứ 3 (một số nơi có môn thứ 4), còn lại Toán, Ngữ văn đều không thể thiếu. Kỳ thi tốt nghiệp THPT từ trước đến nay, Toán, Ngữ văn luôn là môn bắt buộc. Riêng môn Ngoại ngữ không nhân hệ số do điều kiện dạy học rất khác nhau ở các địa bàn, vùng miền.
Ý kiến không đồng tình thì cho rằng, với quan điểm giáo dục toàn diện, không phân biệt môn chính, môn phụ, tránh dẫn tới học lệch; các môn học được tính điểm như nhau, không môn nào nhân hệ số khi xếp loại học sinh cuối kỳ, cuối năm học; vị thế môn Ngoại ngữ nâng lên theo Thông tư số 26/2020/TT-BGDĐT ngày 26/8/2020 về đánh giá, xếp loại học sinh THCS, THPT; ảnh hưởng đến việc nâng cao chất lượng dạy và học Ngoại ngữ - phương tiện quan trọng hình thành kỹ năng hội nhập với các nước trên thế giới cho người học… Việc nhân điểm hệ số 2 chỉ nên duy trì ở khối trường THPT chuyên, các môn chuyên.
Tuy nhiên, với vấn đề này, khó trả lời đúng, sai rõ ràng mà nên là sự phù hợp. Trên thực tế, các địa phương vùng sâu, xa, miền núi, điều kiện kinh tế khó khăn, dạy học ngoại ngữ còn nhiều hạn chế; có sự chênh lệch rõ ràng về điều kiện dạy học ngoại ngữ ở các địa bàn trong tỉnh.
Trong bối cảnh này, việc nhân hệ số 2 với môn Toán, Ngữ văn nằm trong sự tính toán, nhằm giảm trọng số với môn Ngoại ngữ, giảm áp lực, công bằng hơn với học sinh các trường mà việc dạy và học ngoại ngữ chưa là thế mạnh. Tuy nhiên, ở những vùng thuận lợi, nơi đang nỗ lực thúc đẩy dạy học ngoại ngữ, có lẽ phù hợp hơn nếu tiếng Anh được xếp ngang hàng với Toán và Ngữ văn trong tính điểm xét tuyển vào lớp 10.
Trên thực tế, một số địa phương trước đây đã thực hiện cách tính nhân hệ số 2 với Toán, Ngữ văn, nhưng sau đó thay đổi (như TPHCM, Nghệ An…). Do đó, địa phương cần cân nhắc, nghiên cứu, tính toán thật kỹ quy định để phù hợp với thực tiễn. Cùng đó là việc tổ chức xét tuyển/ thi tuyển vào THPT khoa học, công bằng, minh bạch, cho kết quả tin cậy; đáp ứng yêu cầu đầu vào, năng lực, kiến thức, kỹ năng của trường THPT.
