Trong dự thảo Tờ trình dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 72/2025 về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân gửi Chính phủ, Bộ Công Thương cho biết, theo báo cáo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), do ảnh hưởng tình hình địa chính trị, chi phí mua điện tăng cao trong giai đoạn 2022 - 2023 khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, lỗ lũy kế khoảng 50.029 tỷ đồng. Đến hết năm 2024, lỗ lũy kế của công ty mẹ EVN vẫn còn khoảng 44.792 tỷ đồng.
Điều này đã làm giảm vốn đầu tư Nhà nước vào EVN và không bảo toàn vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Do đó nếu không được tính toán để thu hồi trong giá điện sẽ không bù đắp kịp thời phần vốn đầu tư Nhà nước giảm trong giai đoạn trước. Bởi vậy, EVN kiến nghị Bộ trưởng Bộ Công Thương báo cáo Thủ tướng cho phép tính toán khoản lỗ lũy kế này là một khoản chi phí được phép tính vào giá bán lẻ điện bình quân - dự thảo Tờ trình nêu.
Đề xuất của EVN, dù mới chỉ được nêu trong dự thảo Tờ trình nhưng đã có rất nhiều ý kiến. Theo đó, việc sửa đổi Nghị định là bình thường của Chính phủ và các bộ ngành nhằm hướng đến sự minh bạch thông tin trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của các đơn vị, doanh nghiệp. Nhưng sâu xa hơn, bất kể ngành nào cũng cần hướng đến thị trường cạnh tranh, minh bạch.
Một chuyên gia nêu quan điểm, nước ta đang rất cần điện, năng lượng nên cần có đầu tư lớn, không chỉ riêng với EVN mà cả với các nhà đầu tư năng lượng sạch, năng lượng tái tạo nên có thể việc đề xuất điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân là để đảm bảo cho mục tiêu tăng trưởng và hài hòa với các mục tiêu khác. Tuy vậy, Chính phủ, các bộ, ngành sẽ phải thẩm định kỹ tác động trước khi quyết định điều chỉnh bất cứ nghị định nào.
Ý kiến khác thì thẳng thắn, EVN cần công khai minh bạch, chi tiết thông tin kinh doanh. Các cơ quan chức năng cũng phải thận trọng tính toán, đánh giá rõ tác động của việc điều chỉnh giá điện bình quân đến nền kinh tế cũng như hoạt động sản xuất, xuất nhập khẩu của doanh nghiệp và đời sống của người dân.
Cần nghiên cứu, tính toán việc điều chỉnh giá bán điện bình quân để giải quyết khoản thua lỗ của EVN có tác động cụ thể như thế nào, thực sự giải quyết dứt điểm tình trạng kinh doanh của EVN không?
Rằng, thay vì chấp thuận việc điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân, Chính phủ, bộ ngành nên có biện pháp để chia sẻ khoản lỗ của EVN. Đặc biệt, cần xem xét đề xuất của EVN có phù hợp không, dựa trên cơ sở quy định nào?
Không nên để việc kinh doanh thua lỗ nhiều năm trước lại được tính toán để bù vào giá điện bình quân. Ngoài ra, việc điều chỉnh cũng phải trả lời rõ câu hỏi khi nào EVN hết khoản nợ thua lỗ, kết quả sản xuất, kinh doanh có lãi để không còn tình trạng tăng giá bán điện theo kết quả kinh doanh?
Những ý kiến, quan điểm này là hoàn toàn khách quan, phản ánh đúng thực tế nên đòi hỏi phải có câu trả lời rõ ràng, thấu đáo. Bởi cần nhắc lại rằng, tại Đại hội Đảng bộ Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) diễn ra mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh, giá điện cần đảm bảo các yếu tố cạnh tranh, phát triển, hài hòa, hợp lý giữa doanh nghiệp, người dân, việc điều chỉnh giá phải theo lộ trình, không để xảy ra các cú sốc.
Ngành điện nói chung và EVN phải tập trung thực hiện mục tiêu không thay đổi là đáp ứng được yêu cầu điện cho phát triển của đất nước, với mức tăng trưởng 2 con số trong thời gian tới, cụ thể là đáp ứng đủ điện cho sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng, sinh hoạt của người dân, doanh nghiệp - Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh.
