(GD&TĐ) - Tôi từng đi qua rất nhiều bến sông, khắp dọc chiều dài từ Bắc tới Nam nhưng không bến nào mang lại nhiều kỷ niệm đẹp như bến phà Cây Ổi nơi thượng nguồn Vàm Cỏ Đông như buổi chiều xuân hôm ấy. Mặt trời vẫn còn đỏ hỏn phía xa xa, trên chiếc phà sơn màu xanh, những nông dân Campuchia đang vội vã lên chuyến phà cuối ngày để kịp về phía bên kia biên giới với gia đình, trong một tối mùa xuân, sau một ngày làm việc ở Việt Nam. Ở đây, dường như không còn khoảng cách, không còn đường biên. Chỉ có những cơn gió nhè nhẹ mùa xuân, như gắn kết mọi người với nhau, giữa vùng biên giới yên bình bạt ngàn màu xanh này.
Bắt nguồn từ địa phận tỉnh S-Vây-Riêng bên nước bạn Campuchia, sông Vàm Cỏ Đông chảy vào địa phận nước ta ở xã Biên Giới (Châu Thành, Tây Ninh) rồi đổ về các huyện Bến Cầu, Trảng Bàng…trước khi hợp lưu với dòng Vàm Cỏ Tây ở địa phận tỉnh Long An rồi đổ ra biển Đông ở hạ lưu xứ Gò Công (Tiền Giang) với tên gọi là sông Vàm Cỏ. Thật tình cờ, trong chiều dài khoảng 150 cây số trên lãnh thổ Việt Nam của Vàm Cỏ Đông, tôi đã may mắn được tới hầu hết những vùng đất mà dòng sông từng đi vào thơ ca, nhạc họa này chảy qua. Nơi đâu cũng là những ruộng lúa xanh bạt ngàn tươi tốt và những mái nhà yên bình nép mình bên những xum xuê vườn cây trái, lác đác vài chậu hoa mai sớm nở vàng của sáng đầu năm mới như gam màu đặc biệt tô điểm cho bức tranh mùa xuân thêm tươi vàng.
 |
| Trẻ em vùng thượng nguồn thử áo mới |
Tuy nhiên, ấn tượng về bất cứ dòng sông nào, không riêng gì Vàm Cỏ Đông, với tôi luôn là những vùng thượng nguồn. Ở đó, cũng như một mùa xuân mới, thượng nguồn là khởi nguồn, là sự bắt đầu của những bắt đầu, nơi sinh sôi ra bao điều phù sa kỳ diệu phía hạ lưu, như một năm mới luôn bắt đầu bằng những mùa xuân tươi đẹp vậy. Thế nên, mùa xuân nơi thượng nguồn càng trở nên đặc biệt hơn, không chỉ bởi tiếng cười trong veo đến nao lòng của mấy em nhỏ đang nô đùa bên bến sông đợi mẹ đi chợ về. Trong đôi mắt ngây thơ ấy, tôi đã nhận ra những tia nắng mùa xuân trong từng nếp áo, dù cũ kỹ nhưng chắc chắn, mùa xuân này các em sẽ có áo mới, có những niềm hãnh diện rất vô tư với bạn bè, với mùa xuân. Cũng như tuổi thơ của bất kỳ em nhỏ quê mùa nào, mùa xuân với các em bé thượng nguồn này, đôi khi lại đồng nghĩa với những bộ quần áo mới, và may mắn là một vài chiếc phong bao đỏ tươi cùng dăm tờ tiền mới cóong.
Tôi đã thấy rất nhiều gương mặt, hầu hết đều vô tư, vui vẻ trên bến phà thượng nguồn trong một buổi chiều mùa xuân nhiều nắng và lồng lộng gió này. Từ phía bờ Nam, bên những cô nữ sinh cười tươi rạng rỡ trong bộ áo dài màu trắng tinh khôi là mấy dì đi chợ chiều sắm tết về. Chẳng có gì nhiều, mỗi người chỉ có một chiếc giỏ màu xanh, màu đỏ cũ mèm nhưng chật chội những đồ dùng chuẩn bị tết. Từ bó lá rong xanh lòi cả những cái cuống lá tua tủa ra bên ngoài, tập giấy màu đỏ in hình vuông, tròn màu vàng mã đặt lên trên. Hay cả những dây lạp xưởng dài, buộc thắt từng đốt ngắn, căng mọng màu thịt tươi hun khói nhìn đã săn chắc lại với lấm chấm mất hạt mỡ li ti. Có phần cao sang hơn, một dì ngồi phía sát boong phà còn khệ nệ bưng một chậu mai sớm với những chiếc non màu nâu xanh vươn lên cùng dăm nụ hoa lác đác đầu cành. Nghe dì hồ hởi quay sang vợ chồng người Campuchia kia nói mà như khoe, có chị người quen ở dưới Tua Hai để rẻ cho đấy. Chẳng lấy tiền nong gì nhưng cũng biếu vợ chồng chị ấy đôi gà sống của nhà. Gớm, nhìn thì đẹp mà nặng lắm, mấy bố con ông nhà tôi còn bận làm mấy chuyến hàng cuối năm nên mình phải lặn lội xuống bển mang về. May mà gặp bác xe thồ tốt bụng, còn khiêng cho tôi xuống phà nữa đấy. Cái này có khi để tới ra giêng vẫn chưa hết bông… Chỉ thấy họ cười, dù tôi không biết chắc, đôi vợ chồng người Campuchia kia có kịp nghe hết câu nói của chị không khi mà ngọn gió mùa xuân cứ ào ào từ phía bên kia biên giới thổi về, phơi phới trong lòng.
 |
| Chuyến phà cuối năm |
Mùa xuân, người ta nói chuyện cởi mở và cũng cười nhiều hơn. Tiếng cười theo những làn gió đầu năm thả rơi xuống dòng sông trong xanh ngằn ngặt in hình cả những mảng bèo tây trôi về phía hạ lưu, nơi một quán nước với người khách lạ loay hoay chưa biết có lên chuyến phà muộn chiều xuân hay không vì mục đích của tôi, khi lên đến bến phà cuối cùng của lãnh thổ nước Việt này không phải đi phà mà chỉ đơn giản, ngồi ngắm bến thượng nguồn trong khoảnh khắc đất trời giao thoa, sông nước chầm chậm trôi qua mùa mà thôi. Tuy nhiên, không chỉ có những người “lên phà” mới đem theo mùa xuân mà dường như, cả những hành khách “xuống phà” cũng tràn ngập tiếng cười. Họ chính là những công dân Việt Nam, vì nhiều lý do khác nhau phải bôn ba sang bên nước bạn làm ăn, nay đã trở về, sum họp với gia đình những ngày cuối năm, cùng nhau đón một cái tết êm đềm, no ấm. Trong đó, chị Năm Bông, một người ở dưới huyện Dương Minh Châu (Tây Ninh) nhưng lấy chồng ở thành phố Bavet đang dẫn hai đứa con nhỏ và mấy cái giỏ nhựa, chứa rất nhiều đồ gì nhìn không rõ. Trong khi chị Năm đang mải trò chuyện với người đưa phà, chắc đã quen thân thì hai đứa con trai cứ hết ngó lại nghiêng, rồi níu tay nhau cười khúc khích. Tôi đồ rằng, những đứa trẻ mang trong mình hai dòng máu Cam-Việt nhưng chẳng khác bất cứ những đứa trẻ Việt Nam nào bởi chúng cũng nói tiếng Việt, học chữ Việt bình thường dù giấy khai sinh, quốc tịch đều có con dấu của Hoàng gia Campuchia. Trong đôi mắt ngây thơ tròn trịa kia, mùa xuân đang về, trên quê hương chúng như một điều gì, vừa gần gụi, vừa xa xăm mà có lẽ, chúng khao khát được lớn nhanh hơn nữa chỉ để khám phá vậy.
 |
| Sông Vàm Cỏ |
Kẻ đi, người về. Kẻ lên, người xuống trên những chuyến phà mùa xuân hối hả nơi bến thượng nguồn này đã đem đến cho tôi những khoảnh khắc khó quên, khác với những buổi chiều vắng lặng khác trong năm. Khó quên bởi tôi biết, dù cuộc sống còn muôn vàn khó khăn nơi biên giới xa xôi nhưng thật kỳ diệu, mùa xuân đã như xóa nhòa tất cả, đem đến ngập tràn những hạnh phúc và niềm vui, không chỉ ở bến phà Cây Ổi này mà còn ở những bến Trung Dân, Băng Dung vùng thượng nguồn dòng sông huyền thoại này.
Đoàn Đại Trí
