Bài viết của du học sinh Lưu Phong Trường, hiện đang làm trợ lý Văn phòng cho Phòng Công tác sinh viên thuộc trường Heartland Commnunity College , bang Illinois, Hoa Kỳ sẽ góp thêm một một số kỹ năng giúp cho những bạn trẻ đang ấp ủ giấc mơ đi du học.
Phải biết quản lý thời gian
Một ngày có 24 giờ, một tuần có 7 ngày, bạn phải cân bằng giữa việc học, việc làm thêm, công tác xã hội và các mối quan hệ khác. Và quản lý thời gian là kỹ năng giúp bạn làm chủ bản thân, nâng cao hiệu quả công việc.
Là một du học sinh ở các nước phương Tây, bạn phải học toàn thời gian (full-time) để duy trì tình trạng hợp pháp về cư trú và học full-time thì y như làm một nghề toàn thời gian.
Ở Mỹ, giáo viên sẽ ước lượng bài tập/dự án để giao cho bạn. Theo quy định chung, một tín chỉ (credit), bạn sẽ mất hai giờ tự học một tuần (một học kì thường có 16 tuần). Nếu bạn lấy 12 credits/học kì thì bạn phải tự học ít nhất 24 giờ/tuần và 12 credits ấy tương ứng với 12 giờ nghe giảng trên lớp.
Cộng lại bạn phải tự học ít nhất 36 giờ/tuần - bằng với một công việc full-time là 40 giờ/tuần.
Du học sinh hầu hết đều phải đi làm thêm, nếu là du học sinh Mỹ thì việc làm “chui” khá phổ biến. Vì theo quy định, bạn được làm thêm tối đa 20giờ/tuần trong trường, còn nếu làm ở ngoài (off-campus) thì phải đúng chuyên môn của bạn và phải được sự đồng ý của trường bạn theo học.
Đa số công việc trong trường rất khó tìm. Nếu bạn học cao học thì có cơ hội được nhận vào làm graduate assistant hoặc teaching assistant, lúc đó sẽ dễ dàng hơn.
Hầu hết du học sinh làm thêm off-campus là đi làm “chui”. Họ bưng phở, làm nail, baby sisters, vận hàng Mexico, nhà hàng Trung Quốc… nhưng đa phần vẫn là làm nail và bưng phở Việt.
Cộng 36 giờ tự học với 20 giờ làm thêm, bạn đã mất ít nhất 56 giờ/tuần.
Tiếp đến là thời gian dành cho các câu lạc bộ, hội nhóm và làm thiện nguyện. Để trở thành một học sinh tiềm năng, một ứng cử viên sáng giá để săn việc sau khi tốt nghiệp, ngoài GPA (Grade Point Average : điểm trung bình đánh giá sinh viên theo hệ thống giáo dục Mỹ) cao ngất ra, bạn còn phải thể hiện mình qua các dự án tập thể hoặc có cống hiến cho cộng đồng. Ví dụ bạn tham gia một club trong trường thì mỗi tuần bạn tốn thêm 2 giờ nữa. Lúc này số giờ bận rộn của bạn là 58 giờ/tuần.
Trung bình mỗi ngày dành ra 5 tiếng để ăn uống, vệ sinh cá nhân, tám chuyện với gia đình, bạn bè, lên mạng và di chuyển. Một tuần bạn mất 35 giờ. Lúc này bạn bạn nâng số giờ bận rộn lên 93 giờ/tuần.
Tóm lại, thời gian sẽ không bao giờ đủ để cho bạn làm hết tất cả các việc. Nếu bạn quản lý được thời gian, bạn sẽ có tất cả. Nếu không, cuộc sống của bạn sẽ ngập tràn trong áp lực.
Tất nhiên, làm một du học sinh, ngủ đủ tám tiếng một đêm là một điều rất ư là xa xỉ, nhưng nếu bạn quản lý thời gian tốt, bạn có thể ngủ ngon hơn, an tâm hơn, rồi tinh thần tốt hơn, năng suất học tập và lao động được đảm bảo hơn.
Các mẹo bạn nên thực hiện để giúp quản lý thời gian tốt :
- Đầu tuần nên dành ra ít nhất 30 phút để lập kế hoạch cho cả tuần.
- Bài tập và công việc cần làm rất nhiều trong tuần, nên ghi chú tất cả vào smartphone hoặc một quyển sổ nhỏ.
- Biết ưu tiên công việc. Theo chuyên gia gợi ý thì ta sẽ làm chúng theo thứ tự sau: Việc vừa quan trọng vừa gấp làm trước, kế tiếp là vừa quan trọng vừa không gấp, kế tiếp là gấp mà không quan trọng, cuối cùng mới tới không gấp và cũng không quan trọng.
- Học cách nói không, nếu thời gian bạn không có. Đừng sợ mếch lòng khi từ chối, vì đó là cách cứu rỗi cả cuộc hẹn hò, thay vào đó bạn hãy chân thành cho người ta một cái hẹn khác ở một thời gian hợp lý.
Học cách tồn tại
Thứ nhất là học cách sinh tồn trong cộng đồng. Khi đặt chân đến một đất nước khác, dù ít hay nhiều, bạn sẽ không hiểu hoặc không biết một vài thứ.
Người ngoại quốc đến sống ở Việt Nam, người Việt mình tiếp họ như thượng khách. Không chỉ vì muốn luyện tiếng Anh mà vì mến họ, mến họ vì mình hiếu khách, mình sợ người ta gặp khó khăn trong giao tiếp và di chuyển, sợ những người bạn xứ lạ không quen.
Còn người nước khác đến sống ở Mỹ, người Mỹ thấy chuyện này hết sức bình thường, vì có quá nhiều người di cư đến Mỹ. Nhưng nói chung, họ vẫn đối xử rất tốt với du học sinh. Lễ nghĩa vẫn rất đúng mực. Du học sinh đi học bị kì thị trực tiếp rất ít (đa số là gián tiếp hoặc không công khai).
Học cách tồn tại trong cộng đồng là học cách nói chuyện sao cho thu hút, nói chuyện thế nào để người khác hứng thú mà cung cấp cho mình thêm thông tin, giới thiệu cho mình nhiều cái thú vị.
Học cách tồn tại trong cộng đồng là học cách hoà nhập với lối sống của họ, cho họ cảm thấy là mình có quan tâm đến đời sống và văn hoá của họ. Hiểu đơn giản là học cách sống thế nào cho người ta ưa mình.
Và sau đó là giới thiệu sự hào sảng của văn hoá Á Đông đến với họ. Mình vừa chứng tỏ mình “cool” trong mắt họ và song song đó cũng phải quảng bá cho nước mình – đó là sứ mệnh.
 |
Học cách tồn tại trong cộng đồng là học và để tâm những thứ rất đơn giản. Bạn cứ học từ những thứ đơn giản nhất, ví dụ như show trên Netflix, Super Bowl đang diễn ra như thế nào, vùng nào đang bị thiên tai, Tổng thống Mỹ đang có những hành động gì, cho đến nhà hàng nào trong thị trấn có món gì ngon? Mỗi ngày học một chút, tích tiểu thành đại, những thứ nhỏ nhặt và đơn giản này sẽ giúp bạn bắt chuyện với người khác dễ hơn, giúp bạn hoà nhập nhanh hơn. Chứ suốt ngày nói chuyện học hành, xã hội thì rất dễ nhàm chán.
Thứ nhì là học cách sinh tồn trong môi trường học thuật.
Nói cho vuông là bạn phải thay đổi tư duy. Đi du học là học cho mình, nên chuyện học đối phó là chuyện không thể chấp nhận được.
Có nhiều cách để bạn thành công trong môi trường học thuật bên này. Quan trọng hơn hết là tính chính trực. Tuyệt đối không đạo văn, sao chép trên mạng. Hậu quả sẽ rất thảm khốc. Vâng! Là thảm khốc.
Đạo văn tiếng Anh là “plagiarism”, nôm na là dùng ý tưởng, kết quả của người khác mà không đưa ra sự trích dẫn. Hồi mới sang Mỹ, mặc dù đã được học ở Việt Nam về môn Phương pháp nghiên cứu Kinh tế và kiểm tra kỹ lưỡng về tài liệu trích dẫn, cũng như cách tránh né vấn đề đạo văn nhưng tôi suýt bị điểm F (rớt) cuối kì vì không dẫn nguồn bức ảnh trong file Powerpoint báo cáo ở phần tài liệu tham khảo.
Ta phải tôn trọng tác quyền của tác giả. Một xã hội phát triển là xã hội phải tôn trọng khoa học, tôn trọng người làm khoa học. Một người hào sảng cũng phải là người tôn trọng sản phẩm trí tuệ của người khác.
Ở một trường đại học Mỹ, hai nơi mà bạn nên lui tới là Tutoring Service/Center (nôm na là: trung tâm trợ giảng) và Writing Service/Center (trung tâm viết luận). Bạn có thể đặt lịch hẹn hoặc walk-in.
Sẽ có người kinh nghiệm tại đó để giúp đỡ bạn. Thêm nữa, một số giảng viên trên lớp cũng làm việc ở những nơi này, đây là cơ hội để giúp bạn tạo dựng mối quan hệ.
Nếu bạn có một bài luận quan trọng mà muốn ai đó xem lại ngữ pháp và cách trình bày trước khi nộp thì hãy mạnh dạn đến hai nơi trên.
Xây dựng một hệ sinh thái bạn bè và các mối quan hệ
Mục đích chính của hoạt động này là do ta đơn độc, không biết sẽ gặp trục trặc lúc nào. Ở nơi xa gia đình, nếu có biến cố lớn xảy ra cũng phải có một người đủ thân cận để chăm sóc cho bạn.
Phòng bệnh hơn chữa bệnh mà. Cố gắng kết nối với một số du học sinh xung quanh. Nếu được, hãy tìm cách gia nhập cộng đồng người Việt Nam xung quanh bạn.
Dịp lễ tết nên thăm hỏi nhau. Đến lúc bạn có vấn đề nan giải, đây là những người sẵn sàng giúp bạn vượt qua. Chưa tính đến cơ hội kết nối việc làm thêm.
Xây dựng một hệ sinh thái bạn bè cũng là cách giúp bạn tồn tại và kiếm việc. Đến một nơi mới, bạn nên tìm hiểu về vùng miền đó trước.
Tìm hiểu sơ về dân số của thành phố đó, thành phố đó nổi tiếng về cái gì? Thu nhập trung bình ra sao? Tỷ lệ người có bằng đại học là bao nhiêu? Những thông tin cơ bản sẽ giúp bạn hiểu tổng thể về nơi mình đang sống.
Còn ở trường học, hãy cố gắng khẳng định sự tồn tại của bạn. Một trong những cách khẳng định sự tồn tại là tham gia hoạt động ngoại khoá.
Lúc tôi mới nhập học, hay lui tới Câu lạc bộ sinh viên quốc tế, rồi lân la làm quen nhiều bạn đến từ những quốc gia khác nhau, một thời gian sau người ta bầu ra chủ tịch hội mới, do tôi là “gương mặt thân quen” nên khi bầu cử giành được đa số phiếu.
Thật ra mình làm Chủ tịch hội không phải để có tiếng tăm ghi vào sơ yếu lý lịch (cv/resumé). Sức hút toàn cầu hoá và niềm đam mê kết giao với những người đến từ những vùng miền khác nhau trên thế giới mới là động lực lớn nhất.
Họ mang đến những trải nghiệm ngôn ngữ, văn hóa, tín ngưỡng, và tôn giáo đa dạng, hiểu biết và kết bạn với họ là giúp ta tiến thêm một bước nữa để trở thành một công dân toàn cầu. Khi đi du học ở Mỹ mà bạn lại muốn trau dồi thêm tiếng Hàn hoặc tiếng Trung Quốc, hãy tham gia hội này.
Tôi không giỏi nhớ tên ngoại quốc, hễ gặp ai xưng tên, mình cũng ráng ghi lại, rồi những lúc rảnh mang tên của họ ra tập đọc.
Con người ít nhiều ai cũng có cái tôi, mình nhớ tên họ là tôn trọng họ, là nâng cái tôi của họ lên, là chiều chuộng tâm hồn họ. Nhớ tên là bước đầu tiên, sau đó thì nên học thêm về ngôn ngữ cơ thể.
Theo các chuyên gia, trên 70% nội dung của cuộc hội thoại nằm ở ngôn ngữ cơ thể (body language or nonverbal communication). Hiểu ngôn ngữ cơ thể là cách đi vào tâm can của một người.
Theo thống kê, hơn một nửa công việc trên thị trường lao động nước Mỹ được giới thiệu thông qua các mối quan hệ, cho nên hãy cố gắng kết nối càng nhiều càng tốt.
Công việc mà tôi đang làm cũng được đề nghị một cách ngẫu nhiên. Hằng ngày, đi ngang Phòng Công tác sinh viên, tôi thấy cô thư ký làm việc ở đó trông rất thân thiện, bèn dành ít phút buổi sáng lại gần chào hỏi xã giao.
Những lúc có sự kiện diễn ra trong trường, tôi cũng tình nguyện tham gia và làm hăng hái lắm. Rồi đến một ngày, đơn vị đó cần tuyển thêm người, ông sếp hỏi có thấy ai được không giới thiệu vào? Cô thư ký ấy liền đề cử ngay tôi.
Khi cô ta nói tên tôi thì ông sếp cũng biết. Thì ra vị này là thành viên trong câu lạc bộ triết học mà tôi tham gia hàng tuần. Họ gọi điện thoại cho tôi đặt lịch phỏng vấn. Thế là 3 tuần sau đó, tôi trở thành nhân viên của trường.
Học phát âm tiếng Anh chuẩn
Du học sinh tất nhiên là cần phát âm chuẩn rồi! Ban đầu phải đi từ phát âm ở mức chấp nhận được trước, rồi mới tăng độ chính xác lên sau. Phát âm tiếng Anh chuẩn là một trong những yếu tố quan trọng. Nhưng vấn đề phát âm thì phải học từ từ và học mỗi ngày.
Khi giao tiếp với người bản ngữ, tôi khuyên bạn là cứ mạnh dạn yêu cầu họ “sửa lưng” một cách trực tiếp. Khi bạn sửa phát âm cho mình thì đừng có ngại, ghi chú lại, về nhà soi gương mà luyện tập, tới khi nào phát âm được thì thôi.
Khi đi làm nail, giao du nhiều với giới Việt kiều bên này, tôi biết một điều, đó là ở Mỹ lâu chưa chắc đã giỏi tiếng Anh và phát âm tiếng Anh chuẩn.
Tôi biết có người sang Mỹ cả nửa đời người, làm nail cho khách Mỹ hằng ngày, nhưng giao tiếp ngữ pháp với ngữ âm sai nghiêm trọng (mặc dù người Mỹ vẫn suy đoán ra 80-90%). Cho nên các bạn đang học tiếng Anh trong nước nghĩ chỉ sống ở nước ngoài mới giỏi được tiếng Anh thì các bạn hiểu chưa đúng.
Ở bên đây có điều kiện tiếp cận với tiếng Anh chuẩn nhưng nếu ta không có tinh thần học hỏi và chịu khó tiếp thu thì cho dù có ở lâu thật lâu, tiếng Anh cũng không khá hơn là bao.
Tìm cho mình một “mentor”
Mentor dịch ra là quân sư chỉ điểm cho mình. Người này giống như một lão tiền bối ở dưới vực sâu trong phim kiếm hiệp vậy, đầy đủ kinh nghiệm và năng lực chuyên môn.
Chỉ cần bạn và người ấy đồng điệu về tâm hồn và người ta cảm thấy có thể chia sẻ được thì họ luôn đưa ra lời khuyên rất nhiệt tình. Thế giới này có bảy tỉ người, chắc chắn sẽ có người quý bạn. Hãy cứ nhìn xung quanh, không khó để cho bạn tìm một “quân sư” chỉ điểm.
Tôi có quen một vị giáo sư bên này, ông không dạy tôi, tôi gặp ông ấy trong một buổi tình nguyện. Tôi đánh bạo lại bắt chuyện trước, bác ấy cũng nhiệt tình, cũng yêu thích lịch sử Việt Nam và phương Đông, thế là hai người thân nhau.
Sau khi về hưu ở vị trí lãnh đạo vùng của IBM, ông ấy trở thành giáo sư thỉnh giảng tại trường Đại học. Cũng nhờ vào vị giáo sư này góp ý và chỉnh sửa từng chút cho kế hoạch kinh doanh của tôi mà kế hoạch đó mới vinh dự đạt giải nhất bang Illinois và giải 8 liên bang tại hội nghị National Leadership Conference diễn ra tại California hè vừa rồi.
Thật là có mơ tôi cũng không nghĩ là mình xứng đáng được giúp đỡ tận tình như vậy.
Được nhận lại thì hãy biết cho đi. Khi bạn có một mentor tốt, thì đừng phụ lòng của họ. Hãy giúp những người xung quanh ngay khi có cơ hội. Một việc nhỏ đối với bạn nhưng lại vô cùng ý nghĩa với người khác.
Nên chủ động tương tác với bạn bè và cập nhật tình hình trong nước
Dù nơi đất lạ có phồn hoa thế nào thì tôi cũng không quên quê hương, quê hương đối với tôi vẫn là nơi đặc biệt nhất. Tôi cảm nhận được thế nào là tình yêu quê hương đất nước vào những buổi đầu xa quê.
Khi đi du học, dù công việc học hành có bận rộn ra sao thì tôi cũng khuyên bạn nên thường xuyên duy trì các mối quan hệ trong nước. Nhiều khi bạn là du học sinh rồi, bạn bè trong nước sợ phiền bạn nên họ không muốn nhắn tin hay gọi điện cho bạn.
Bạn nên chủ động gọi họ. Đừng đợi đến lúc học gần xong, gần về nước xin việc rồi mới tính tới chuyện “ru lại câu hò”. Làm như vậy thứ nhất là thiếu tự nhiên, thứ nhì là người ta nhìn thấy bạn là con người thực dụng, không chân thành, và vụ lợi. Thời gian ở nước ngoài tuy có bận, nhưng hãy thể hiện sự chân thành và lòng nhiệt tâm.
Còn cách tôi cập nhật tình hình kinh tế trong nước thì rất đơn giản, đó là tham gia thị trường chứng khoán. Khi mình bỏ ít tiền vào, lợi ích của mình sẽ nằm tại đó. Mà lợi ích ở đâu thì tâm trí mình đặt ở đấy.
Nếu không có thời gian đọc báo trong nước thì cứ mở một cái tài khoản chứng khoán, sáng đi học tối về vừa làm bài tập vừa canh sàn. Sau một thời gian làm vậy, mọi chuyển động của thị trường tôi đều nắm được cơ bản, từ ngoại hối, bất động sản, năng lượng cho đến y tế, công ty nào mới lên sàn, lãi lỗ của họ trong năm tài chính vừa qua
Khi mình cập nhật thường xuyên thị trường trong nước, đến lúc trở về Việt Nam hẳn, mình không phải tốn thời gian tự thích nghi và cập nhật lại thông tin nhiều. Từ đó làm giảm độ “sốc” liên quan đến chuyện hòa nhập.
Trên đây là một số kinh nghiệm do bản thân tự đúc kết được. Tóm lại, mỗi người sở hữu một lăng kính nhìn nhận và phản ánh cuộc sống khác nhau, tôi chỉ nêu sơ lược những gì mình trải nghiệm và quan sát cụ thể.
Khi các bạn đi du học, các bạn sẽ thấy được nhiều thứ khác hay hơn, kỹ năng của các bạn cũng sẽ phát triển thêm để hoà nhập với nền văn hóa khác. Nhưng cho dù thế nào, bạn hãy cố gắng trở thành những du học sinh hào sảng và văn minh.
