Đổi mới thích ứng với “thế giới việc làm đổi thay”
PGS.TS Cao Văn Sâm cho rằng, cần chuyển mạnh từ đào tạo chủ yếu theo “cung” sang đào tạo theo “cầu” của doanh nghiệp, thị trường lao động trong nước. Đồng thời tăng sức cạnh tranh trên thị trường lao động quốc tế, đáp ứng yêu cầu hội nhập nhằm thực hiện thắng lợi các mục tiêu trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế.
PGS.TS Cao Văn Sâm chia sẻ: “Theo tôi, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, các bộ ngành có liên quan, các địa phương cần tích cực chỉ đạo các cơ sở đào tạo nắm vững cơ hội, thách thức. Yêu cầu đổi mới để đào tạo thích ứng, nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực cho cách mạng công nghiệp lần thứ tư, cho thị trường lao động. Từ đó góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, cho thế giới việc làm đổi thay”.
Để thực hiện mục tiêu trên, PGS.TS Cao Văn Sâm cho rằng, các cơ sở đào tạo cần tập trung đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo với một giải pháp cơ bản.
Cần chú trọng chương trình đào tạo và tổ chức đào tạo. Theo đó, cần xây dựng chương trình trên cơ sở chuẩn đầu ra. Tích hợp các nội dung về kỹ năng mềm, kỹ năng khởi nghiệp, đạo đức nghề nghiệp trong chương trình đào tạo. Đồng thời, đào tạo và đánh giá tin học và tiếng Anh cho người học theo các chuẩn quốc tế. Nhờ đó, người học không phải thi tốt nghiệp cuối khóa khi tích lũy đủ mô-đun, tín chỉ. Người tốt nghiệp trình độ cao đẳng được công nhận danh hiệu kỹ sư thực hành hoặc cử nhân thực hành.
Người học học các chương trình được chuyển giao từ nước ngoài được cấp hai bằng: Bằng của Việt Nam và bằng của nước chuyển giao chương trình. Từ đó, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đào tạo, dạy và học.
Đồng thời, mời doanh nghiệp tham gia tất cả các công đoạn trong quá trình tổ chức đào tạo từ xây dựng chương trình, tuyển sinh, đào tạo, thi kiểm tra và giải quyết việc làm cho người học.
Việc đổi mới trong phát triển nhà giáo và cán bộ quản lý cũng cần quyết liệt. Nhất là thực hiện chuẩn nhà giáo theo các cấp độ quốc gia, hướng tiếp cận với các nước tiên tiến khu vực ASEAN và quốc tế. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ sư, cử nhân về kỹ năng, nghiệp vụ sư phạm trở thành nhà giáo. Đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo ở các nước phát triển để hình thành đội ngũ giáo viên hạt nhân đạt chuẩn quốc tế có đủ năng lực để đào tạo các chương trình chuyển giao từ nước ngoài. Định kỳ đào tạo, bồi dưỡng công nghệ mới cho nhà giáo. Bắt buộc nhà giáo phải định kỳ thực tập tại doanh nghiệp.
Cần ban hành tiêu chuẩn chức danh cán bộ quản lý Nhà nước các cấp và của cơ sở đào tạo. Muốn phát triển, cần bồi dưỡng để chuẩn hóa đội ngũ cán bộ quản lý chuyên nghiệp, có kiến thức, kỹ năng về công nghệ quản lý hiện đại.
Muốn đào tạo nhân lực, cũng cần bảo đảm cơ sở vật chất, thiết bị đào tạo. Xây dựng các bộ tiêu chuẩn về thiết kế trường, thư viện, xưởng thực hành theo từng ngành, nghề và trình độ đào tạo.
Ban hành danh mục và tiêu chuẩn thiết bị đào tạo và các bộ định mức tiêu hao vật tư theo từng ngành, nghề và trình độ. Đẩy mạnh việc xây dựng các phần mềm mô phỏng hóa, số hóa bài giảng, phòng học ảo, học trực tuyến cho các nghề trọng điểm quốc gia để giảm bớt đầu tư trang thiết bị thực trong đào tạo.
Cần thiết đổi mới cơ chế chính sách
PGS.TS Cao Văn Sâm cho rằng, cần đổi mới cả về cơ chế, chính sách. Tiến tới giao quyền tự chủ toàn diện cho các cơ sở về nhân sự, tài chính, tổ chức đào tạo. Từng bước chuyển cơ chế cấp kinh phí thường xuyên cho các cơ sở sang cơ chế đặt hàng và đấu thầu đào tạo theo kết quả đầu ra. Muốn làm được điều này, không nên phân biệt trường công lập hay tư thục.
Cần ban hành chính sách miễn giảm học phí đối với học sinh tốt nghiệp THCS, người dân tộc vào học các cấp trình độ. Quy định danh mục ngành, nghề người lao động bắt buộc phải có văn bằng chứng chỉ theo các trình độ mới được tham gia thị trường lao động. Cần có quy định mức lương tối thiểu theo cấp trình độ đào tạo. Đồng thời, miễn trừ thuế đối với các hoạt động đào tạo do doanh nghiệp thực hiện đối với người lao động của mình hoặc cho xã hội.
Ngoài ra, muốn đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu việc làm đang đổi thay từng ngày cần đổi mới nhiều yếu tố khác. Phải tăng cường gắn kết đào tạo với doanh nghiệp. Từ đó, doanh nghiệp có trách nhiệm cung cấp số liệu về nhu cầu tuyển dụng, yêu cầu đối với vị trí việc làm.
Doanh nghiệp tham gia vào tất cả các công đoạn của quá trình đào tạo từ việc xây dựng chương trình đào tạo, tổ chức đào tạo đến việc thi, kiểm tra, xét công nhận tốt nghiệp. Có thể thành lập hội đồng ngành trong một số lĩnh vực với sự tham gia của cơ quan quản lý Nhà nước, các bộ, ngành.
“Cần đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin toàn bộ hệ thống trong các hoạt động quản lý Nhà nước, quản trị nhà trường và trong hoạt động dạy và học. Thúc đẩy việc công nhận bằng cấp với các nước trên thế giới. Tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Nâng cao năng lực các trung tâm kiểm định chất lượng độc lập.
Đồng thời, tổ chức xây dựng hệ thống quản lý, bảo đảm chất lượng hiện đại theo chuẩn của các nước phát triển. Xây dựng và vận hành hệ thống thông tin quản lý hiện đại tại các cơ sở. Tăng cường nghiên cứu khoa học ứng dụng để tăng cường nhân lực chất lượng đáp ứng nhu cầu xã hội” – PGS.TS Cao Văn Sâm nhấn mạnh.
