Sinh viên trên thế giới có thể đăng ký tham gia các khoá học trực tuyến và nhận bằng online. Tất cả nằm gọn trong máy tính xách tay, máy tính bảng, thậm chí là điện thoại thông minh.
Từ giai đoạn khởi phát
Giáo dục trực tuyến bắt đầu từ cuối những năm 1900 nhưng khái niệm đào tạo từ xa lần đầu được đưa vào sử dụng từ giữa thế kỷ 19 khi Dịch vụ Bưu chính Hoa Kỳ phát triển. Những ưu điểm của thư tín đường dài như bảo mật, đáng tin cậy đã dẫn đến thành lập mô hình “trường cao đẳng thư tín” thương mại, nơi giáo trình giảng dạy được phân phối thông qua dịch vụ bưu chính. Sinh viên có thể gửi thư để đặt câu hỏi, thảo luận kiến thức về dịch vụ bưu chính với giáo sư trong lĩnh vực này.
Khởi điểm là mô hình học từ xa, từ cuối những năm 1800, lĩnh vực này đã đạt được một số tiến bộ đáng kể. Năm 1873, “Hiệp hội khuyến khích học tại nhà”, chương trình giáo dục thông qua thư từ đầu tiên được thành lập tại thành phố Boston, bang Massachusetts bởi nhà giáo dục Ana Eliot Ticknor.
Đến năm 1911, Trường Đại học Queensland, Australia, thành lập khoa Nghiên cứu Thư từ, hoạt động thông qua hệ thống bưu điện quốc gia. Năm 1946, Trường Đại học Nam Phi, một trong những trường đào tạo từ xa đầu tiên trên thế giới được thành lập. Đến nay, Trường ĐH Nam Phi vẫn là cơ sở đi đầu trong đổi mới giáo dục từ xa.
Năm 1953, Trường Đại học House, Mỹ, đã làm nên lịch sử khi đưa chương trình đại học lên kênh truyền hình KUHT (ngày nay được gọi là HoustonPBS). KUHT phát sóng tài liệu giáo dục 5 - 13 giờ mỗi tuần, chiếm khoảng 38% tổng thời lượng phát sóng của kênh truyền hình. Nhiều khoá học được phát sóng vào buổi tối để những người đã đi làm có thời gian nghiên cứu.
Sau TV, máy tính cá nhân và Internet là những phát minh lớn thúc đẩy cách mạng hoá giáo dục từ xa, sau đó là giáo dục trực tuyến. Năm 1989, Trường Đại học Phoenix, Mỹ, là cơ sở giáo dục đầu tiên khởi động chương trình giáo dục trực tuyến, đào tạo bằng cử nhân và thạc sĩ. Năm 1996, hai doanh nhân Glen Jones và Bernand Luskin cùng nhau thành lập Trường Đại học Quốc tế Jones, trường đại học đầu tiên được công nhận chỉ đào tạo qua Internet.
Kể từ đó, các chương trình học, cơ sở giáo dục theo mô hình trực tuyến, đào tạo từ xa đã tiếp tục phát triển theo nhiều hướng khác nhau. Năm 2003, ước tính 40 nghìn giảng viên đã giảng dạy 150 nghìn khoá học trực tuyến cho hơn 6 triệu sinh viên trên 55 quốc gia.
Sự phát triển của các chương trình đào tạo từ xa đã tác động lớn lên giáo dục đại học tại Mỹ. Đơn cử, độ tuổi trung bình của sinh viên Trường ĐH Phoenix là 33. Hơn 50% sinh viên tham gia lớp học trực tuyến là nữ.
Giáo dục trực tuyến cũng thúc đẩy thay đổi trong các trường cao đẳng truyền thống. Tính đến năm 2014, 93% trường cao đẳng truyền thống tại Mỹ cung cấp khóa học trực tuyến. Các trường đại học danh tiếng như California Berkeley, Harvard, Viện Công nghệ Massachusetts tổ chức học trực tuyến miễn phí với các bài giảng được ghi sẵn.
Đến sự bùng nổ
Trước dịch Covid-19, học trực tuyến đã phát triển, kéo theo đó là lĩnh vực công nghệ giáo dục (edTech). Năm 2019, các khoản đầu tư vào lĩnh vực công nghệ giáo dục đạt 18,66 tỷ USD. Thị trường giáo dục trực tuyến dự kiến đạt 350 tỷ USD với các mô hình như dạy ngôn ngữ trực tuyến, dạy kèm online, sử dụng công cụ hội nghị, phần mềm học trực tuyến…
Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 khiến trường học đóng cửa đã khiến nền giáo dục toàn cầu thay đổi đáng kể. Trong đó, khái niệm “E-learning”, giáo dục từ xa trên các nền tảng kỹ thuật số đã trở thành mô hình chung cho toàn thế giới. Ước tính 1,2 tỷ trẻ em không được đến trường và hầu hết phải chuyển sang học trực tuyến.
Để đáp ứng nhu cầu tăng đột biến, nhiều nền tảng họp trực tuyến với cách tiếp cận miễn phí ra đời như Zoom, Microsoft Teams, Google Meet. Đi cùng với đó là nền tảng học trực tuyến. Đơn cử, công ty dạy thêm trực tuyến BYJU’S, trụ sở tại Bangalore, Ấn Độ, thành lập vào năm 2011, hiện là công ty công nghệ giáo dục được đánh giá cao nhất thế giới. Gã khổng lồ công nghệ Tencent, Trung Quốc, cũng nhanh chóng gia nhập thị trường béo bở này khi toàn bộ học sinh, sinh viên Trung Quốc phải học trực tuyến. Điều này dẫn đến phong trào trực tuyến lớn nhất trong lịch sử giáo dục Trung Quốc.
Giáo dục trực tuyến trong giai đoạn Covid-19 không còn là xu hướng mà là mô hình bắt buộc. Bởi nếu không giữ liên lạc với trường lớp qua Internet, học sinh trên toàn thế giới sẽ phải bỏ học, hổng kiến thức nặng nề. Đến nay, hầu hết các quốc gia đã tái mở cửa trường học nhưng nhiều nơi vẫn tổ chức học kết hợp giữa trực tuyến và trực tiếp để phòng dịch. Đặc biệt, Philippines cùng Venezuela vẫn đóng cửa trường học năm thứ 2 liên tiếp và tổ chức dạy trực tuyến.
Dù vậy, giáo dục trực tuyến trên toàn thế giới vẫn đối diện với nhiều thách thức. Học sinh đến từ các vùng nông thôn hay hoàn cảnh gia đình khó khăn không thể trang bị đủ thiết bị công nghệ, Internet hay sóng điện thoại để học trực tuyến. Nhiều em khó tập trung, bị hạn chế tương tác, có xu hướng khép kín do không được gặp bạn bè. Trong tương lai, các quốc gia cần tìm kiếm giải pháp cân bằng giữa học trực tuyến và trực tiếp để đem lại hiệu quả cao nhất cho giáo dục.
