Mỗi bài học nên là một trò chơi
Theo TS Tôn Quang Cường, ở lứa tuổi này, mỗi bài học nên là một trò chơi mà ở đó: kiến thức, kĩ năng cần hình thành chính là luật chơi; giáo viên, cha mẹ học sinh chính là bạn cùng chơi và công nghệ là đồ chơi.
Sau hơn 1 tuần triển khai dạy học trực tuyến, nhất là với học sinh lớp 1, TS Tôn Quang Cường nhận thấy 3 thách thức lớn đang đặt ra là: Sự bỡ ngỡ của tất cả khi đồng thời áp dụng một phương thức dạy học mới; Sự căng thẳng của tất cả khi sử dụng tích hợp công nghệ; Sự thiếu hụt mang tính hệ thống của việc đảm bảo hạ tầng, thiết bị và các tài nguyên số cần thiết.
Một trong những nguyên nhân chính tạo ra thách thức, khó khăn là: cách chúng ta tổ chức các hoạt động tương tác của giáo viên trong quá trình dạy học. Cần hiểu sự tương tác ở đây bao gồm: Tương tác trực tiếp nhưng không tiếp xúc giữa giáo viên và học sinh trong giờ học online; Tương tác gián tiếp giữa giáo viên và học sinh trước, sau giờ học online; Tương tác với cha mẹ học sinh để đảm bảo kết nối và trợ giúp từ phía họ.
Theo TS Tôn Quang Cường, hiện phần lớn giáo viên mới chỉ tập trung nỗ lực tương tác trong quá trình giờ học online được diễn ra, mà quên mất các khả năng hỗ trợ học sinh trước và sau giờ học. Đi kèm với đó là sự tham gia trợ giúp của cha mẹ học sinh.
Tuy nhiên, việc duy trì tương tác trong giờ học online là phần việc nặng nhất, khó nhất đối với giáo viên. “Thiết nghĩ, chúng ta nên dành một số buổi học ban đầu (thậm chí 1-2 tuần) không dạy học mà chủ yếu để làm quen với học sinh, hướng dẫn các thao tác cơ bản trên ứng dụng và thiết bị cho các em và phụ huynh; trao đổi/kể chuyện với học sinh… để tạo môi trường thân thiện” - TS Tôn Quang Cường nêu vấn đề.
Cần chia thành nhiều phiên
Khuyến nghị tổ chức hoạt động tương tác trong giờ học online (trong điều kiện đảm bảo kết nối), TS Tôn Quang Cường chia sẻ:
Về chuẩn bị dạy học giáo viên cần: kiểm tra các thiết bị kết nối chu đáo; chuẩn bị các học liệu cần thiết, phục vụ trực tiếp cho bài dạy, thiết bị, đồ dùng trực quan hỗ trợ: bảng viết, thẻ chữ cái/con số; thẻ quy ước các hoạt động; video tự tạo; hình ảnh tự tạo hoặc sưu tầm; thực hành thành thục các chức năng hỗ trợ tương tác trên ứng dụng dạy học online (VD: Zoom); sẵn sàng cho phương án dự phòng khi bị mất kết nối cho thiết bị: cách xử lí nhanh nhất là tạo nhóm Zalo của lớp; sử dụng tính năng gọi Zalo theo nhóm. Mỗi một bài học là một bộ hồ sơ nội dung học liệu số với các định dạng khác nhau gồm: ảnh, âm thanh, video clip, thẻ trực quan....
Về thực hiện các hoạt động tương tác trong giờ học online, TS Tôn Quang Cường lưu ý: Tổng thời gian học online không nên quá 2 tiếng/ngày; cần được chia thành nhiều phiên, mỗi phiên không quá 20 phút; giữa các phiên cần có giải lao 5 phút; ở phiên thứ 3 nghỉ 10 phút - không nên giải lao lâu vì sẽ mất thời gian khởi động lại. Cụ thể:
| Phiên 1 | Phiên 2 | Phiên 3 | Phiên 4 | Phiên 5 | Phiên 6 | |||||
| 20 | 5’ | 20 | 5’ | 20 | 10’ | 20 | 5’ | 20 | 5’ | 20 |
Tổng: 150 phút/ngày (kể cả giải lao)
Nên tắt hết các chức năng cho phép học sinh tương tác trên ứng dụng (VD: Zoom): chủ động giữ quyền điều khiển; chỉ mở khi thực sự cần thiết (điều này đòi hỏi giáo viên phải khá thành thục kĩ năng).
Mỗi bài học nên có biển tên bài (dùng làm phông nền) hiển thị suốt thời gian giờ học online. Chuẩn bị 2-3 video ngắn, vui nhộn có nhạc để chạy giữa giờ giải lao. Chuẩn bị video, audio tự làm để trình chiếu, giải thích hoặc giao bài tập cho học sinh (VD: video tự quay để hướng dẫn cách viết các chữ cái, con số).
Chuẩn bị một số ứng dụng trò chơi online đơn giản để khuyến khích học sinh cùng tham gia. Chuẩn bị các thẻ nội dung trực quan như: chữ cái, con số, kí hiệu qui ước hoạt động… để giơ lên trước màn hình yêu cầu học sinh chú ý (thay vì yêu cầu bằng giọng nói).
Chuẩn bị một số hoạt động tương tác cụ thể cho học sinh: yêu cầu giơ tay, nói, làm động tác thể hiện cử chỉ nét mặt/hành động; yêu cầu bạn cùng lớp trả lời lẫn nhau… tiến tới yêu cầu học sinh có thể thể hiện tương tác bằng cách sử dụng các chức năng trong ứng dụng. VD: nếu con thấy vui, hiểu cô nói thì con bấm nút số 1 hay chữ cái A trên bàn phím… ở của số trò chuyện trong Zoom; hay biểu tượng cảm xúc ở thanh công cụ...
Thực hành thuần thục chức năng chia sẻ màn hình, bảng trắng (VD: trong Zoom có sẵn; hoặc một số ứng dụng ngoài) để viết, vẽ, minh họa… tiến tới yêu cầu học sinh cùng tương tác trên bảng trắng đó.
Lưu ý: Thực hiện các hoạt động rõ ràng, rành mạch, không vội vàng, không hối thúc học sinh… đảm bảo học sinh xem, nghe và cùng làm theo; gọi tên học sinh rõ ràng; thường xuyên khen ngợi, biểu dương, nói lời tích cực đối với học sinh. Hình ảnh hóa, trực quan hóa tối đa mọi hoạt động (VD: thay vì cô nói các con tập trung nhé thì cô giơ thẻ hình ảnh quy ước hoạt động trước màn hình). Trong trường hợp bị mất kết nối thiết bị quá lâu, có thể gọi Zalo nhóm để động viên, trấn an học sinh.
Về tổ chức hoạt động tương tác ngoài giờ học online, giáo viên cần:
Duy trì nhóm Zalo (với học sinh, cha mẹ học sinh): thu thập thông tin phản ánh về việc học tập. Gọi điện trao đổi với chính học sinh nếu có những điều cần lưu ý, dặn dò, động viên, nhắc nhở…
Gọi điện, nhắn tin trao đổi, cập nhật liên tục với phụ huynh để yêu cầu trợ giúp cá nhân; gửi các video hướng dẫn cụ thể cho cha mẹ học sinh... Chụp ảnh, gửi qua Zalo các nội dung, thông điệp cần thiết. VD: ngày mai học vần “LÁ” thì yêu cầu phụ huynh hướng dẫn con em chuẩn bị trước cái lá để minh họa…
