(GD&TĐ) - Năm mươi năm trôi qua. Năm mươi năm ấy có biết bao nhiêu là niềm vui và vinh quang, bao nhiêu là khổ đau, đắng cay, tủi cực, thăng trầm. Nhưng, “năm mươi năm ấy biết bao nhiêu tình!”. Và, có một tình yêu mà tôi không bao giờ quên, đó là tình yêu của thầy Hùng đối với bọn học trò chúng tôi và đặc biệt đối với tôi.
1.Đó là năm huyện tôi có trường cấp II thứ hai. Trước kia, cả huyện mới có một trường cấp hai. Đó cũng là năm tôi vào lớp 6 – lớp 6A Trường cấp hai Hiệp Hòa (Vũ Thư, Thái Bình). Cả xã tôi lúc ấy mới chỉ có vài ba học sinh cấp II thôi. Chúng tôi thường cuốc bộ đi học mặc dù nhà tôi cách trường đến mười cây số. Tôi học vào loại khá. Riêng môn Văn, thầy giáo bảo tôi có năng khiếu. Tôi chỉ biết rằng mình mê môn Văn nhất. Môn Văn cuốn hút tôi, nhiều khi chiếm cả thời gian dành cho các môn khác.
Tôi mê tiểu thuyết, truyện ngắn và thơ. Hễ cứ vớ được cuốn truyện, tập thơ nào là tôi đọc ngấu nghiến. Kể cả khi bế em, khi cưỡi trên mình trâu, kể cả khi đi câu cá rô, cá chuối... Hầu như lúc nào tôi cũng kè kè cuốn truyện, tập thơ ở bên người. Mà, cái thời ấy, sách cực kỳ hiếm. Về tiểu thuyết, tôi chỉ biết có “Vượt Côn Đảo” của nhà văn Phùng Quán, “Sông Đông êm đềm” của Mikhain Sôlôkhốp, “Những người khốn khổ” của Victo Hugo, “Bước đường cùng” của Nguyễn Công Hoan, “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng... Ngoài ra tôi không biết một tiểu thuyết nào khác. Truyện ngắn và thơ thì lại càng hiếm. Tôi chỉ được đọc những truyện ngắn đăng lẻ hoặc những bài thơ đăng lẻ ở một tờ báo, một tạp chí nào đó mà tôi may mắn mượn được từ một thầy giáo làng (thầy Trính, thầy giáo ở làng tôi). Quả thật, hồi ấy, sách báo hiếm vô cùng!
 |
| Mùa hè. Ảnh: Vũ Dũng |
Thầy Hùng là thầy giáo dạy văn, cũng là thầy giáo chủ nhiệm lớp tôi. Thầy có cảm tình đặc biệt với tôi. Thầy luôn luôn gần gũi bọn học trò chúng tôi, đặc biệt thầy luôn luôn động viên tôi học thật tốt môn Văn. Nhờ có thầy thường xuyên động viên khích lệ, môn Văn của tôi thường được điểm cao. Thầy động viên tôi làm thơ. Và, thế là một số bài văn vần của tôi ra đời từ đấy. Đến bây giờ tôi vẫn còn nhớ một vài câu. Đọc lại những câu ấy, bây giờ tôi thấy rõ đấy chỉ là những câu văn vần mà thôi. Thế nhưng, thời ấy, làm được một câu văn vần như thế đã là giỏi lắm. Bạn bè cứ trêu tôi là "thi sĩ!’.
2.Quê tôi, một miền quê yên tĩnh nằm ở cuối huyện. Hệ thống thuỷ nông thuỷ lợi lúc bấy giờ hầu như không có gì. Đồng quê tôi thuộc loại trũng nhất, như là một cái rốn của huyện. Từ sau ngày hoà bình năm 1954 đến năm ấy, hầu như năm nào cũng cứ đến tháng sáu, tháng bảy âm lịch, cả huyện phải đổ dồn về xã tôi chống úng, cứu mạ, cứu lúa. Nhà tôi nghèo lắm. Bố mẹ tôi tảo tần quanh năm mà không đủ nuôi sáu miệng ăn. Tôi là anh cả. Dưới tôi còn ba đứa em lít nhít. Mẹ tôi lại yếu đau luôn. Bố tôi quanh năm vật lộn với hòn đất, lặn hụp hết Đồng Táy, Đồng La, lại Con Cóc, Gồ Cay, ông Moi, Hạ Bạch... chỉ mơ có một vụ được mùa nhưng mấy khi có được. Đồng đất quê tôi cứ liên miên thất bại. Cái đói cái nghèo đã làm cho lũy tre xanh xơ xác, thưa vắng bóng cò.
Thế là tôi quyết định bỏ học. Tôi nói dối bố mẹ tôi là trường đang sửa chữa, phải nghỉ học một thời gian. Bố mẹ tôi tưởng thật. Từ hôm ấy, tôi ra đồng đi cuốc với bố.
Ngày bỏ học thứ tư. Bố con tôi đang cuốc ruộng. Cánh đồng tháng mười vừa mới gặt xong. Nhà nào có trâu bò thì cày. Nhà nào không có trâu bò thì phải cuốc. Bố con tôi giơ thẳng cánh tay bổ những nhát cuốc thật mạnh xuống nền ruộng vừa khô vừa dẻo. Có nhiều lúc cuốc nảy lên. Tay tôi phồng rộp, đau rát. Nhìn về phía làng, tôi thấy làng tôi như một con thuyền vĩ đại đang thả neo trên cánh đồng để giăng bắt những vụ chiêm mùa no ấm. Lũy tre xanh bao bọc lấy làng chạy dài ra mãi tít chân đê. Cánh đồng có những cái cuốc giơ lên trông như những dấu sắc của những dòng chữ li ti trên trang giấy khổng lồ. Ở những nơi có trâu bò cày vang lên những tiếng "vạt", "riệt"...
Bỗng xa xa, bên lũy tre làng, một chấm trắng hiện ra. Chấm trắng ấy to dần, to dần. Giờ thì nhìn rõ là một người mặc áo trắng. Người ấy đang vội vã đi ra cánh đồng. Rõ rồi! Người ấy mặc áo trắng, đội mũ. Mà trên vai lại còn vác một cái cuốc nữa? Lạ nhỉ? Ai thế nhỉ? Người làng tôi có ai mặc áo trắng đâu? Chỉ áo nâu, áo gụ, áo xanh là cùng! Đồng làng tôi có ai đội mũ đâu? Chỉ toàn đội nón lá, mà thường là nón cũ, nón tuột vành, nón rách tả tơi? Thế thì là ai nhỉ? Mà lại vác cuốc?... Người ấy đang đi về phía bố con tôi...
"Ô kìa, thầy Hùng!" - Tôi ngỡ ngàng reo lên.
Bố con tôi dừng cuốc, chạy lên bờ chào thầy và mời thầy về nhà. Nhưng thầy nhất quyết không về. Thầy xắn quần lội ngay xuống ruộng cuốc với hai bố con. Vừa cuốc, thầy vừa nói chuyện với bố tôi. Thầy nói rằng tôi học khá, riêng môn Văn học giỏi, và khuyên bố tôi tiếp tục cho tôi đi học. Bấy giờ bố tôi mới biết là tôi đã nói dối. Tôi xin lỗi bố, xin lỗi thầy, hứa sẽ tiếp tục đến lớp và học tập thật tốt.
Chiều hôm ấy, bố mẹ tôi, tôi và các em tôi cố giữ thầy ở lại ăn cơm nhưng thầy nhất quyết từ chối. Thầy mở cặp lấy ra hai quyển vở và một cái bút máy Trường Sơn đặt vào tay tôi và dặn: “Ngày mai em tới lớp nhé?". Tôi lóng ngóng đưa hai tay ra nhận... Không hiểu sao, tự dưng nước mắt tôi trào ra, giàn giụa... Tôi khóc nức nở như một đứa con nít...
Thầy vỗ vai tôi bảo: "Nín đi em, cố gắng nhé! ".
Thế rồi, thầy đi. Bố mẹ tôi, anh em tôi cứ đứng nhìn mãi theo cái bóng xe đạp cà tàng của thầy cứ cút kít, cút kít vang mãi trong buổi chiều hoàng hôn lộng gió.
Nửa thế kỷ qua rồi, bao nhiêu vinh quang và cay đắng, bao nhiêu là thăng trầm trong cuộc sống... Bao nhiêu điều tôi không thể nào nhớ nổi. Nhưng hình ảnh người thầy gầy gò, gò lưng đạp chiếc xe đạp tàng cút kít trong buổi chiều hoàng hôn lộng gió và tình yêu của thầy thì cứ còn mãi, còn mãi trong ký ức tôi, không thể phai mờ...
| Thầy Hùng là thầy giáo dạy văn, cũng là thầy giáo chủ nhiệm lớp tôi. Thầy có cảm tình đặc biệt với tôi. Thầy luôn luôn gần gũi bọn học trò chúng tôi, đặc biệt thầy luôn luôn động viên tôi học thật tốt môn Văn. Nhờ có thầy thường xuyên động viên khích lệ, môn Văn của tôi thường được điểm cao. |
Phạm Minh Giang
