Methanol ở dạng lỏng, được hấp thu và gây ngộ độc dễ dàng qua đường tiêu hóa (chủ yếu do uống phải rượu rởm, cồn sát trùng rởm), qua da hoặc qua đường hô hấp.
108 công nhân bị ngộ độc
Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai cho biết, cuối tháng 2, đã tiếp nhận các bệnh nhân bị nhiễm độc methanol đến từ tỉnh Bắc Ninh. Các bệnh nhân làm công nhân tại Công ty TNHH HSTECH Vina.
Công việc của họ thường xuyên phải tiếp xúc với máy phun cồn ethanol để làm mát dao cắt. Một số linh kiện không sạch cũng được các công nhân dùng cồn ethanol để lau.
Cuối tháng 2, công ty chuyển sử dụng sang lô cồn ethanol mới. Các công nhân bắt đầu thấy mệt, đau đầu nên xin nghỉ. Nặng nhất trong số đó là chị Nguyễn Thị H. (42 tuổi, Thuận Thành, Bắc Ninh).
Ngày 27/2, chị H. có triệu chứng mờ mắt, đau đầu, buồn nôn, sau đó lơ mơ dần. Chị H. được đưa đến Bệnh viện Thuận Thành, sau đó được chuyển đến Bệnh viện Bạch Mai.
Ngày 28/2, chị H. vào Trung tâm Chống độc trong tình trạng hôn mê, tụt huyết áp, nhiễm toan chuyển hóa nặng, nồng độ methanol trong máu là 123,16 mg/dL, não tổn thương nặng hai bên. Dù đã được các bác sĩ khẩn trương cấp cứu, hồi sức, giải độc, lọc máu, nhưng não tổn thương nặng không hồi phục. Gia đình xin cho chị H. về và chị qua đời sau đó.
Bệnh nhân nặng thứ hai là anh Triệu Văn N. (17 tuổi) dân tộc Dao, quê Cao Bằng, vào viện ngày 24/2. Bốn ngày trước khi vào viện, bệnh nhân khó thở, mệt, mờ mắt, lơ mơ, hôn mê, ngừng thở.
Bệnh nhân được đưa đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh cấp cứu. Sau đó, bệnh nhân được chuyển tới Trung tâm Chống độc Bạch Mai trong tình trạng hôn mê, tụt huyết áp, nhiễm toan chuyển hóa nặng, tổn thương não nặng hai bên, nồng độ methanol trong máu là 125 mg/dL, không có ethanol.
Bệnh nhân đã được cấp cứu điều trị hồi sức giải độc lọc máu. Hiện, tri giác có cải thiện nhưng não vẫn tổn thương và phù não nhiều, tổn thương mắt.
Đến nay, tổng số công nhân được khám, xét nghiệm, cấp cứu tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh là 108 người. Trong đó, 37 người bị nhiễm methanol với các mức độ khác nhau.
Loại cồn Công ty TNHH HSTECH Vina sử dụng đã được một người nhà bệnh nhân gửi tới Trung tâm Chống độc xét nghiệm. Kết quả cho thấy nồng độ methanol là 77,83%, không có ethanol.
Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, các công nhân đã nhiễm độc methanol qua đường hô hấp do hít phải không khí có nhiễm methanol. Đồng thời, có thể nhiễm độc một phần qua da khi tiếp xúc trực tiếp với cồn.
Nguy cơ bị dùng thay thế ethanol
Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, methanol được dùng làm dung môi tẩy sơn, véc ni, trong sơn, dung môi công nghiệp, chất tẩy rửa, làm sạch, lau chùi, các loại nhiên liệu thay thế cho động cơ.
Đồng thời, làm nguyên liệu cho sản xuất nhiều hóa chất, sản phẩm khác nhau. Methanol là hóa chất rất độc, không được uống, tác dụng sát trùng cũng rất kém.
Tuy nhiên, ở Việt Nam, do lượng hóa chất methanol nhiều lại chưa được kiểm soát tốt, dẫn tới lượng lớn hóa chất methanol bị “tuồn” ra ngoài, vào tay kẻ xấu. Hoặc, nhiều nhà sản xuất không chính đáng đóng chai thành các loại rượu rởm, cồn sát trùng, cồn y tế rởm và có thể nhiều sản phẩm khác bị làm rởm.
Theo chuyên gia này, methanol là hóa chất được sử dụng rộng rãi trong đời sống, từ công nghiệp đến gia dụng, từ sản phẩm chính thức đến phi pháp. Lượng hóa chất cồn công nghiệp methanol nhiều, được bán với giá rẻ.
Do đó, cồn methanol dễ bị kẻ xấu dùng thay cho ethanol. Từ đó, dẫn tới nhiều sản phẩm ethanol có nguy cơ bị làm giả (thay vì chứa ethanol, lại bị thay bằng methanol) và gây ngộ độc/nhiễm độc cho người sử dụng.
“Methanol ở dạng lỏng, được hấp thu và gây ngộ độc dễ dàng qua đường tiêu hóa (chủ yếu do uống phải rượu rởm, cồn sát trùng rởm) và qua da (do tiếp xúc trực tiếp với dung dịch cồn sát trùng trên da hoặc dùng cồn rởm chứa methanol để sát trùng trên diện da rộng hoặc nhiều lần) hoặc qua đường hô hấp (do hít phải hơi, không khí chứa cồn methanol với nồng độ vượt ngưỡng cho phép)”, TS Nguyên chia sẻ.
Methanol được cơ thể chuyển hóa và thải trừ, gây ngộ độc chậm. Do đó, khi tiếp xúc mức độ ít nhưng kéo dài hoặc lặp lại (hay gặp trong lao động) sẽ tích lũy dần và gây ngộ độc nhiều ngày sau. Hoặc, người tiếp xúc với methanol liều cao một lần nhưng không biết có thể chỉ biểu hiện nhiễm độc sau 1 - 2 ngày.
Người nhiễm độc methanol cấp tính thường mờ mắt, giảm thị lực, mù, đau đầu, buồn nôn, nôn, rối loạn ý thức, hôn mê, co giật, tổn thương não, nhiễm toan chuyển hóa, sốc, tổn thương đa tạng, tử vong hoặc di chứng mù mắt, giảm thị lực, hôn mê, rối loạn vận động...
Trường hợp ngộ độc/nhiễm độc mạn tính sẽ đau đầu, chóng mặt, choáng váng, mất ngủ, viêm kết mạc, nhìn mờ, mù. TS Nguyên dẫn chứng, các nghiên cứu trên động vật cho thấy, methanol có thể gây dị tật trên xương, tim mạch, tiết niệu và thần kinh trung ương của thai nhi.
“Các biểu hiện ngộ độc thường muộn nên người dân cần chủ động đi khám khi nghi ngờ. Người lao động tiếp xúc với methanol cần được khám sức khỏe thường xuyên. Trong đó, bắt buộc khám đánh giá kỹ về mắt và thần kinh trung ương”, chuyên gia khuyến cáo.
Theo TS Nguyên, người sử dụng các sản phẩm methanol cần tuân theo hướng dẫn sử dụng và bảo quản an toàn, đảm bảo điều kiện lao động sản xuất an toàn.
“Methanol xâm nhập vào cơ thể dễ dàng qua da, đường hô hấp, tiêu hóa. Tất cả các loại khẩu trang, mặt nạ phòng độc đơn thuần, găng tay thấm nước đều không có tác dụng ngăn cản hoặc lọc được methanol. Người sử dụng có thể đi găng nhựa/cao su kín ngăn methanol hấp thu qua da nhưng vẫn có thể hít phải methanol qua đường hô hấp”, TS Nguyên cảnh báo.
Ngoài ra, trong môi trường không khí nhiễm methanol mức độ nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe, chỉ có trang phục phòng hộ (quần áo liền mũ, găng và giầy/ủng) kín hoàn toàn kết hợp hệ thống cung cấp dưỡng khí độc lập bao gồm mặt nạ phòng độc kín được kết nối với nguồn dưỡng khí được bơm từ bên ngoài mới có thể đảm bảo an toàn cho người lao động.
