Điều chỉnh khung năng lực ngoại ngữ ở Việt Nam: Phù hợp xu thế quốc tế

Thêm cơ hội tiếp cận

Bày tỏ sự nhất trí với dự thảo lần này, NGƯT Nguyễn Thanh Thủy – Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nam Từ Liêm (Xuân Phương, Hà Nội) cho rằng, về cơ bản dự thảo giữ nguyên như cũ (6 bậc) chỉ bổ sung bậc đầu tiên để áp dụng cho cấp mầm non và đầu tiểu học.

Bổ sung bậc Tiền A1 (Pre-A1) là hợp lý để đưa tiếng Anh cho trẻ làm quen từ mầm non sẽ thuận lợi hơn rất nhiều cho cấp tiểu học khi tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học và không còn là môn tự chọn. Bậc Pre-A1 (tương đương cấp độ Pre-A1 của Khung tham chiếu chung Châu Âu - CEFR phiên bản 2020) giúp bao quát toàn bộ phổ trình độ ngoại ngữ, từ giai đoạn làm quen đến mức độ sử dụng thành thạo.

“Việc cung cấp mô tả năng lực ngoại ngữ phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý và mục tiêu hình thành nền tảng ngôn ngữ ban đầu cho trẻ mầm non, tiểu học. Khung năng lực mới, bao gồm Pre-A1 sẽ là căn cứ pháp lý đồng bộ để triển khai giảng dạy, đánh giá và phát triển các chương trình ngoại ngữ trong toàn hệ thống giáo dục. Từ đó tạo thêm nhiều cơ hội thuận lợi để học sinh được tiếp cận tiếng Anh sớm”, NGƯT Nguyễn Thanh Thủy trao đổi.

Theo bà Lê Thị Thu Hường – Hiệu trưởng Trường Tiểu học Đô thị Sài Đồng (Phúc Lợi, Hà Nội), việc này giúp các cơ sở giáo dục, giáo viên và chuyên gia phát triển chương trình có căn cứ chuẩn xác trong việc đặt mục tiêu, tổ chức dạy học, biên soạn tài liệu và đánh giá hiệu quả cho học sinh lứa tuổi nhỏ. Đồng thời cung cấp mô tả năng lực chi tiết hơn cho từng kỹ năng (nghe, nói, đọc, viết) ở trình độ sơ khai, giúp giáo viên định hướng và triển khai phương pháp giảng dạy phù hợp.

Việc cập nhật khung năng lực ngoại ngữ Việt Nam có bổ sung bậc Pre-A1 giúp bảo đảm sự thống nhất và tương thích với các chuẩn mực giáo dục ngôn ngữ tiên tiến trên thế giới. Qua đó tạo điều kiện thuận lợi hơn cho Việt Nam trong hợp tác quốc tế, liên thông đào tạo và công nhận kết quả đánh giá ngoại ngữ giữa các hệ thống giáo dục khác nhau trên toàn cầu. Khung năng lực mới là cơ sở để công nhận các cấp độ chứng chỉ ngoại ngữ nước ngoài tương đương với các bậc trong khung năng lực Việt Nam.

Từ thực tế giảng dạy, cô Bùi Thị Thu Trang – giáo viên tiếng Anh, Trường Tiểu học An Hưng (Dương Nội, Hà Nội) đánh giá cao việc Bộ GD&ĐT cập nhật Khung năng lực ngoại ngữ theo CEFR 2020 và bổ sung bậc Pre-A1 phù hợp với xu hướng dạy học ngoại ngữ sớm và điều kiện tâm sinh lý học sinh tiểu học. Việc điều chỉnh này giúp các cơ sở giáo dục có mục tiêu dạy học rõ ràng, khoa học và tiếp cận chuẩn quốc tế.

Nhận diện thách thức

Theo cô Bùi Thị Thu Trang, đội ngũ giáo viên tiếng Anh của Trường Tiểu học An Hưng hiện cơ bản đáp ứng yêu cầu. Giáo viên có trình độ đạt chuẩn, đã được tập huấn Chương trình GDPT 2018 và có kinh nghiệm dạy tiếng Anh cho học sinh nhỏ tuổi. Học sinh được làm quen với tiếng Anh từ sớm; nhiều em đã học ở mầm non và các trung tâm ngoại ngữ, tạo nền tảng thuận lợi khi tiếp cận chuẩn Pre-A1.

Cơ sở vật chất của trường tương đối đầy đủ. Nhà trường có phòng học ngoại ngữ, thiết bị nghe – nhìn phục vụ các phương pháp dạy học mới. Pre-A1 phù hợp năng lực học sinh lớp 1–2, giúp giảm áp lực đạt A1 quá sớm, tạo tâm lý thoải mái và hỗ trợ phát triển tự nhiên ngôn ngữ ở trẻ.

Dù vậy, một số lớp có từ 45–50 học sinh gây khó khăn khi tổ chức hoạt động giao tiếp, tương tác – vốn là trọng tâm của mức Pre-A1. Chưa có tài liệu hoặc chương trình Pre-A1 thống nhất. Các bộ sách hiện hành chưa phân rõ mục tiêu Pre-A1, giáo viên phải tự điều chỉnh, dẫn đến thiếu đồng bộ. Bậc Pre-A1 yêu cầu dạy qua trò chơi, hoạt động trải nghiệm, đánh giá qua quan sát nên giáo viên cần được bồi dưỡng thêm.

Bà Lê Thị Thu Hường – Hiệu trưởng Trường Tiểu học Đô thị Sài Đồng cho biết, khó khăn lớn nhất khi triển khai chủ trương này là vấn đề đội ngũ giáo viên. Nhiều trường ở vùng sâu, xa đang thiếu trầm trọng giáo viên tiếng Anh nói chung và giáo viên có chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm để dạy tiếng Anh cho lứa tuổi mầm non, tiểu học nói riêng.

“Giảng dạy ngoại ngữ cho trẻ nhỏ (Pre-A1) đòi hỏi phương pháp sư phạm đặc thù như: Vừa học vừa chơi, lấy trẻ làm trung tâm, sử dụng hình ảnh, bài hát, vận động. Giáo viên hiện tại, kể cả giáo viên tiếng Anh tiểu học cần được đào tạo lại/bồi dưỡng chuyên sâu về phương pháp dạy Pre-A1 để đạt hiệu quả cao, tránh tình trạng dịch máy móc hoặc giảng dạy nặng về ngữ pháp”, bà Lê Thị Thu Hường phân tích.

Chung quan điểm trên, bà Trần Thị Liên – Hiệu trưởng Trường Tiểu học Bắc Lệnh (Cam Đường, Lào Cai) chia sẻ, việc dạy tiếng Anh hiệu quả cho trẻ nhỏ cần có đội ngũ giáo viên chất lượng, phòng học chức năng, các thiết bị nghe nhìn, công nghệ thông tin và học cụ trực quan. Sự chênh lệch về điều kiện cơ sở vật chất giữa các vùng miền dễ dẫn đến chênh lệch chất lượng đào tạo.

Về mặt giải pháp, Bộ GD&ĐT cần ban hành mô tả năng lực Pre-A1 chi tiết, nêu rõ yêu cầu từng kỹ năng nghe – nói – đọc – viết kèm ví dụ minh họa, mẫu bài học; cung cấp hoặc khuyến nghị bộ tài liệu chuẩn dùng cho bậc Pre-A1; tổ chức các khóa tập huấn cho giáo viên tiếng Anh cấp tiểu học. Phương pháp dạy học trẻ nhỏ theo CEFR 2020; Thiết kế hoạt động giao tiếp; Đánh giá năng lực theo quan sát và hồ sơ học tập.

Góp ý về dự thảo lần này, cô Bùi Thị Thu Trang – giáo viên Trường Tiểu học An Hưng đề nghị, Bộ GD&ĐT nên xem xét lộ trình triển khai linh hoạt từ nay đến năm 2027. Tạo điều kiện cho các địa phương, nhà trường chuẩn bị đầy đủ nhân lực và học liệu trước khi áp dụng chính thức. Đề nghị giảm sĩ số hoặc có trợ giảng đối với lớp 1–2 nhằm đảm bảo tổ chức hiệu quả các hoạt động học tập giao tiếp theo đúng tinh thần của mức Pre-A1.