Nhưng không vì thế mà các em từ bỏ sách vở và những ước mơ.
Từ những trái bom…
Ngày 8/5/2021, Tahira, 17 tuổi và bạn cùng lớp tại Trường học Sayed ul-Shuhada (khu phố Dasht-e-Barchi của Kabul) đang thảo luận về kế hoạch cho kỳ nghỉ lễ Eid thì một quả bom cực mạnh đã phát nổ. Sức công phá của quả bom đã hất cô sang bên kia đường. 2 vụ nổ nữa sau đó nhắm vào Trường trung học nữ sinh Sayed ul-Shuhada và khiến 90 người thiệt mạng, hầu hết là học sinh nữ.
“Tôi đang nói chuyện với bạn bè và lát sau thấy mình đang trong bệnh viện, tất cả đều rối như tơ vò” – Tahira kể lại. 3 mảnh đạn đã găm vào chân cô bé, trong đó 2 mảnh đã được lấy ra còn 1 mảnh đã trở thành một phần cơ thể cô.
Không có nhóm nào nhận trách nhiệm về loạt vụ nổ trên. Khu phố ở ngoại ô phía Tây Kabul – nơi sinh sống chủ yếu của cộng đồng Shia Hazara đã trở thành mục tiêu của các cuộc tấn công tàn bạo trong những năm gần đây, đặc biệt là của nhóm khủng bố IS. Năm 2020, 24 người đã thiệt mạng, bao gồm trẻ sơ sinh và mẹ các bé trong một cuộc tấn công vào khu nhà hộ sinh. IS đã nhận trách nhiệm về cuộc tấn công đó.
Các chính trị gia và cơ quan đại diện nước ngoài ở Afghanistan gọi đây là một cuộc tấn công vào “giáo dục”, nhưng đối với nhiều học sinh, đó là cuộc tấn công vào phụ nữ trẻ và người Hazara.
Tahira cho biết cô rất khó khăn để có thể tìm những từ thích hợp để mô tả nỗi đau của mình.
“Tôi đã mất người bạn thân nhất trong vụ đánh bom và không được đi học. Cả 2 chúng tôi đều đã chết. Cô ấy được chôn cất, nhưng tôi thì không” – cô bé nói trong khi cố nén giọt nước mắt.
…đến những hoàn cảnh khắc nghiệt
Một năm sau vụ đánh bom, các gia đình vẫn chưa nguôi nỗi đau mất con và những học sinh sống sót vẫn chưa thể chữa lành vết thương của mình. Nữ sinh lớp 11 Tahira nói, trường học thiếu nguồn lực nhưng vẫn có hy vọng. “Chúng tôi đã có những ước mơ và điều đó khiến chúng tôi cố gắng trải qua khó khăn”, cô nói.
Nhóm vũ trang Taliban giành lại quyền lực vào tháng 8/2021 sau khi binh lính Mỹ rút quân gây ra sự sụp đổ của Chính phủ Afghanistan do Tổng thống Ashraf Ghani lãnh đạo.
Bạo lực và sự sụp đổ của chính phủ trước đó được phương Tây hậu thuẫn đã đột ngột chấm dứt việc học hành của Tahira.
Ngay sau khi lên nắm quyền, Taliban hứa thực hiện quyền phụ nữ và tự do báo chí. Tuy nhiên, 9 tháng kể từ khi tiếp quản, các trường trung học dành cho nữ sinh vẫn đóng cửa và không gian công cộng dành cho phụ nữ Afghanistan bị thu hẹp khi nhóm này mở rộng hạn chế của mình.
Một loạt vụ nổ trong thời gian gần đây, đặc biệt nhắm vào người Shia Hazara, đã làm gia tăng tính dễ bị tổn thương của các dân tộc thiểu số.
Tuy nhiên, Tahira và 29 học sinh khác từ Trường trung học Sayed ul-Shuhada vẫn không sẵn sàng từ bỏ việc học của mình, bất chấp các cuộc tấn công không ngừng và những lệnh hạn chế của chính quyền mới.
Các em đối phó với việc Taliban cấm giáo dục cho trẻ em gái bằng cách tham gia một câu lạc bộ sách bí mật. Tại đây, học sinh tụ tập để học, đọc và thậm chí viết câu chuyện của riêng họ.
Nơi nuôi dưỡng ước mơ
Câu lạc bộ sách được một nhóm gồm 8 nhà hoạt động dân sự thành lập và tổ chức các buổi đọc sách vào thứ 7 hàng tuần. Nơi tổ chức diễn ra tại một địa điểm kín đáo ở phía Tây Kabul để tránh sự trừng phạt của chính quyền.
Người đồng sáng lập câu lạc bộ Tareq Qassemi cho biết, cuộc chiến ở Ukraine đã thay đổi sự tập trung của giới truyền thông toàn cầu chỉ sau một đêm.
“Afghanistan là một câu chuyện đã chết, nhưng chúng tôi, những người dân Afghanistan phải làm chủ”, ông nói. Qassemi tin rằng những cô gái là tương lai của đất nước và phải là người kể câu chuyện của chính mình.
“Sống để kể chuyện” là tập đầu tiên của cuốn tự truyện do nhà văn Colombia Gabriel Garcia Marquez viết. Đây cũng là một trong những cuốn sách đầu tiên mà các cô gái đọc.
Một thành viên của câu lạc bộ sách là Khalidyar Payman cho biết, cuốn sách này đã được chọn một cách có chủ ý vì Gabriel Garcia Marquez đã bỏ học đại học. Marquez theo đuổi một nền giáo dục tự định hướng, dẫn đến việc ông phải rời trường luật để theo đuổi sự nghiệp báo chí. Sau đó, ông đã giành được giải Nobel văn học.
Những người sáng lập câu lạc bộ sách giải thích tầm quan trọng của việc kể chuyện, ngay cả khi nó được thực hiện trong bí mật.
“Những cô gái này là những người sáng giá nhất trong thế hệ của chúng tôi. Chúng tôi cần thắp sáng con đường cho họ và giúp họ tìm thấy lối đi của mình”, Qassemi nói.
Razia, 16 tuổi, là một thành viên của câu lạc bộ sách. Cô cảm thấy khó hiểu vì sao người ta lại ngăn cản trẻ em gái học tập.
“Trước hết, tôi là một con người, không chỉ là một phụ nữ”, cô nói. Razia tin rằng cơ hội bình đẳng nên được đưa ra cho cả nam và nữ, rồi tất cả phụ thuộc vào mỗi người về cách họ tỏa sáng với kiến thức thu được.
Razia đã mất 12 người bạn cùng lớp trong một vụ nổ tại Trường trung học Sayed ul-Shuhada năm ngoái. Cô đã chờ đợi để trở lại lớp học, không chỉ để thực hiện ước mơ của mình mà còn thực hiện ước mơ của các bạn cùng lớp nữa. Đọc sách là một con đường để cô theo đuổi những ước mơ đó.
Rủi ro của việc điều hành một câu lạc bộ sách là rất lớn trong bối cảnh những hạn chế ngày càng tăng đối với phụ nữ khi các cô gái trên 12 tuổi không còn được phép tới trường và các trường đại học buộc phải tách lớp.
Những người biểu tình đòi quyền lợi cho phụ nữ đã bị chính quyền giam giữ và thẩm vấn. Tuy các thành viên câu lạc bộ thừa nhận những rủi ro mình có thể gặp phải, nhưng lòng dũng cảm của họ đến từ khát khao học tập của các cô gái.
