Xây dựng hệ sinh thái song ngữ

Cùng với các giải pháp đồng bộ, sự học hỏi, phát huy từ các mô hình thí điểm đang cho thấy hiệu quả và lan tỏa là cách làm cần được quan tâm.

Kinh nghiệm từ trường làm điểm

Trường Tiểu học Châu Sơn (Ba Vì, Hà Nội) được lựa chọn là 1 trong 3 đơn vị thí điểm xây dựng mô hình trường học ESL (English as Second Language - có thể hiểu là trường học song ngữ), do Phòng GD&ĐT Ba Vì phối hợp với Trường Đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội) tổ chức năm học 2024 - 2025.

Theo cô Lê Thị Thanh Huyền - giáo viên môn Tiếng Anh, mô hình giảng dạy theo phương pháp ESL giúp học sinh tiếp cận môi trường học tập tiếng Anh tự nhiên và hiệu quả hơn.

Tại Trường Tiểu học Châu Sơn, các hoạt động song ngữ đầu tiên được triển khai là: Thay đổi bảng biểu, khẩu hiệu; hoạt động sinh hoạt dưới cờ theo chủ điểm, múa hát song ngữ, tích hợp âm nhạc, nghệ thuật trong lớp học tiếng Anh; sinh hoạt Câu lạc bộ tiếng Anh theo chủ điểm tháng, làm báo tường bằng tiếng Anh...

Mục tiêu trong năm đầu tiên triển khai là thay đổi tư duy, động lực từ cán bộ, giáo viên, nhân viên nhà trường để tạo môi trường giao tiếp cơ bản trong trường học; sau đó mới tiến tới dạy các môn học khác bằng tiếng Anh. Hiện nhà trường xây dựng được lớp học tiếng Anh hạnh phúc; học sinh, giáo viên nâng cao tinh thần tự học; vận động nguồn xã hội hóa phục vụ việc học tiếng Anh hiệu quả của học sinh.

“Ba Vì là huyện miền núi của Hà Nội, nhưng phong trào học tập tiếng Anh rất sôi nổi. Những năm gần đây, kết quả môn học này của học sinh chuyển biến rõ rệt. Những mô hình, phương pháp học tập mới, hiện đại đã mang lại hứng thú học tập cho học sinh. Giáo viên không ngừng đổi mới trong phương pháp giảng dạy, tạo môi trường sử dụng tiếng Anh hiệu quả”, cô Lê Thị Thanh Huyền cho biết thêm.

Chia sẻ tại hội thảo góp ý dự thảo đề án quốc gia “Từng bước đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học giai đoạn 2025 - 2035, tầm nhìn đến năm 2045” do Bộ GD&ĐT tổ chức chiều 5/3, cô Nguyễn Huyền Trang - Hiệu trưởng Trường THCS Ngoại ngữ, Trường Đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội) thông tin: Từ tháng 8/2024 đến nay, nhà trường triển khai mục tiêu xây dựng trường học ESL, nơi sử dụng và học tập tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai như một mô hình thí điểm, mạnh dạn làm và đạt những kết quả tích cực. Mô hình giảng dạy tiếng Anh theo phương pháp ESL giúp học sinh tiếp cận môi trường học tập tiếng Anh tự nhiên và hiệu quả hơn.

Cô Nguyễn Huyền Trang cho biết, khi xác định mục tiêu đưa tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai trong trường học, nhà trường tập trung vào 2 nội dung cần triển khai. Thứ nhất là chương trình dạy học và sử dụng tiếng Anh trong nhà trường; tất cả môn học sử dụng tiếng Anh ở mức độ phù hợp khác nhau. Cần lưu ý rằng, đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai, chứ không nhất thiết phải sử dụng 100% tiếng Anh.

Thứ hai, xây dựng hệ sinh thái sử dụng tiếng Anh trong nhà trường; trong đó lưu ý đến hoạt động ngoại khóa, sinh hoạt, biển hiệu tại nhà trường… Ngoài ra, cần quá trình đầu tư, lên kế hoạch tiến hành đồng bộ các giải pháp, như nâng cao năng lực của giáo viên, đẩy mạnh hạ tầng công nghệ, khả năng tài chính,…

Giáo viên đóng vai trò nòng cốt

Từ thực tiễn cơ sở, cô Hoàng Thị Yến - Hiệu trưởng Trường THPT Nam Từ Liêm (Hà Nội) nhìn nhận một số khó khăn trong quá trình đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học. Trong đó phải kể đến trình độ ngoại ngữ của đội ngũ giáo viên không đồng đều, học sinh có nền tảng tiếng Anh khác nhau, môi trường thực hành để giao tiếp tiếng Anh hằng ngày còn thiếu, áp lực từ chương trình học chính khóa và thiếu sự đồng bộ giữa các cấp học…

Cô Hoàng Thị Yến cho rằng, cần có chương trình học tích hợp các môn học bằng tiếng Anh để học sinh quen với sử dụng ngôn ngữ này trong nhiều ngữ cảnh. Chương trình học tập trung vào kỹ năng giao tiếp thay vì chỉ học ngữ pháp và từ vựng. Giáo viên cần được tham gia khóa học nâng cao kỹ năng sư phạm và cập nhật chương trình dạy học mới; đồng thời có đội ngũ giáo viên chất lượng cao là người bản ngữ.

“Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đặc biệt giáo viên bản ngữ; đổi mới chương trình giảng dạy là giải pháp quan trọng. Cùng đó, hợp tác các đơn vị giáo dục quốc tế, xây dựng văn hóa học tiếng Anh. Nhà trường cũng cần sự đồng hành, hỗ trợ từ phụ huynh và cộng đồng để triển khai tốt nhiệm vụ này”, cô Hoàng Thị Yến cho hay.

Gợi ý giải pháp để đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học, theo thầy Võ Tấn Phát - Hiệu trưởng Trường THPT Vĩnh Long (Vĩnh Long), Bộ GD&ĐT cần xây dựng lộ trình cụ thể, rõ ràng theo từng giai đoạn để thống nhất định hướng chỉ đạo và thực hiện cuốn chiếu từ cấp mầm non, tiểu học, THCS, THPT.

Thực hiện tốt công tác truyền thông để người dân, đặc biệt phụ huynh và học sinh thấy rõ tầm quan trọng trong việc học và đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học. Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, các phần mềm, học liệu cho phòng học tiếng Anh trong cơ sở giáo dục tiên tiến, hiện đại, đáp ứng việc giảng dạy và rèn luyện đầy đủ 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết cho học sinh.

Thầy Võ Tấn Phát cũng đề cập đến việc xây dựng chương trình học, hệ thống đánh giá và các hoạt động ngoại khóa đáp ứng phát huy đầy đủ các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết cho học sinh. Xây dựng các câu lạc bộ học tập, phong trào học tập ngoại ngữ hiệu quả; khuyến khích sử dụng tiếng Anh trong giờ học, hoạt động ngoại khóa và giao tiếp hằng ngày; tăng cường giảng dạy các môn học khác bằng tiếng Anh.

Tổ chức các cuộc thi, câu lạc bộ, hoạt động ngoại khóa sử dụng tiếng Anh. Kết hợp học tập với giáo viên người nước ngoài để nâng cao năng lực giao tiếp tiếng Anh cho học sinh; có thể tổ chức định kỳ “ngày nói tiếng Anh” trong trường học…

Cùng đó, tổ chức các khóa đào tạo và bồi dưỡng cho giáo viên để nâng cao kỹ năng giảng dạy tiếng Anh; tập trung vào chuẩn từ phát âm, ngữ pháp đến kỹ năng nghe - nói và thực hành giao tiếp ứng dụng, phương pháp đánh giá học sinh. Giáo viên phải thường xuyên cập nhật phương pháp giảng dạy hiện đại, áp dụng các phương pháp dạy học tương tác, khuyến khích học sinh tham gia tích cực, tích hợp công nghệ thông tin vào giảng dạy, sử dụng các ứng dụng học tiếng Anh online.

Giáo viên thiết kế các bài dạy chủ đề phù hợp thực tiễn với cuộc sống hằng ngày và thay đổi cách đánh giá kiểm tra (không thiên về kỹ năng ngữ pháp hay đọc viết mà phải bao quát cả kỹ năng nghe, nói). Có chế độ đãi ngộ, khen thưởng giáo viên thực hiện tốt nhiệm vụ đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học; khen thưởng học sinh có kết quả học tiếng Anh xuất sắc cũng là giải pháp cần quan tâm.