Theo số liệu giám sát dinh dưỡng hằng năm, tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân giảm từ 33,8% năm 2000 xuống còn 14,1% năm 2015 và tỷ lệ này chỉ còn 11,6% năm 2020.

Tình trạng dinh dưỡng được cải thiện

Tại cuộc trao đổi về phòng chống vi chất dinh dưỡng, chiến dịch bổ sung Vitamin A đợt 2 năm 2023 với sự tham gia của nhiều chuyên gia dinh dưỡng hàng đầu do Viện Dinh dưỡng Quốc gia vừa tổ chức, PGS.TS.BS Trương Tuyết Mai - Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng cho biết, Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể về cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho người dân.

Cụ thể, chuyên gia này cho biết, tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em đã giảm nhanh và bền vững. Theo số liệu giám sát dinh dưỡng hằng năm, tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân giảm từ 33,8% năm 2000 xuống còn 14,1% năm 2015 và tỷ lệ này chỉ còn 11,6% năm 2020.

Đồng thời, Việt Nam đã thanh toán được tình trạng mù lòa do thiếu vitamin A. Bên cạnh đó, tình trạng thiếu vitamin A huyết thanh, thiếu máu do thiếu sắt và thiếu các vi chất dinh dưỡng khác ngày càng được cải thiện; kiến thức và thực hành dinh dưỡng của người dân ngày càng được nâng cao…

Mặc dù vậy, theo lãnh đạo Viện Dinh dưỡng, chúng ta vẫn đang phải đối mặt với ba gánh nặng về dinh dưỡng. PGS.TS.BS Trương Tuyết Mai cho hay: “Một trong những gánh nặng về dinh dưỡng là tình trạng suy dinh dưỡng cùng tồn tại với thiếu vi chất dinh dưỡng và thừa cân béo phì, kèm theo xu hướng gia tăng của bệnh không lây nhiễm”.

Chuyên gia này lý giải, nguyên nhân là do chế độ dinh dưỡng của người dân còn chưa hợp lý như: Tiêu thụ nhiều thịt, ăn ít rau quả… và thiếu hoạt động thể lực.

Bên cạnh đó, tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em dưới 5 tuổi còn ở mức cao. Theo số liệu Tổng điều tra dinh dưỡng Quốc gia năm 2020, tỷ lệ này là 19,6% và có sự chênh lệch giữa các vùng nhất là vùng miền núi so với thành thị và nông thôn.

Tỷ lệ thừa cân, béo phì ở trẻ em tuổi học đường (5 - 19 tuổi) tăng từ 8,5% năm 2010 lên thành 19,0% năm 2020. Tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng ở phụ nữ và trẻ em còn ở mức có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng.

Cụ thể, tỷ lệ thiếu máu ở trẻ em dưới 5 tuổi là 19,6%; phụ nữ có thai là 25,6%. Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi thiếu vitamin A tiền lâm sàng là 9,5% và vẫn còn 58,0% trẻ em dưới 5 tuổi bị thiếu kẽm (Theo kết quả tổng điều tra dinh dưỡng toàn quốc năm 2019 - 2020).

9,5% trẻ dưới 5 tuổi thiếu vitamin A

TS Trần Khánh Vân - Trưởng khoa Vi chất dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng quốc gia cho biết, 9,5% trẻ em Việt Nam dưới 5 tuổi thiếu vitamin A tiền lâm sàng (chưa có biểu hiện bệnh); 58% trẻ em dưới 5 tuổi bị thiếu kẽm... Trong cơ thể, kẽm là vi chất giúp phân chia tế bào, cơ thể tăng trưởng. Cơ thể thiếu kẽm sẽ ảnh hưởng tới sự tăng trưởng.

“Suy dinh dưỡng thấp còi và thiếu vi chất dinh dưỡng là những nguyên nhân chính dẫn tới chiều cao thấp ở thanh niên Việt Nam. Ngoài ra, thiếu vi chất dinh dưỡng còn ảnh hưởng xấu tới sức khỏe, hạn chế chiều cao, trí tuệ, cản trở sự tăng trưởng và phát triển toàn diện của trẻ; giảm khả năng sinh sản cũng như năng suất lao động khi trưởng thành”, TS Vân nhấn mạnh.

Việc thực hiện chăm sóc dinh dưỡng cần theo cả vòng đời từ giai đoạn trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, trẻ lứa tuổi học đường, trẻ vị thành niên, người trưởng thành và người cao tuổi. Đó là điều đặc biệt quan trọng trong phòng chống suy dinh dưỡng, thiếu vi chất dinh dưỡng và nâng cao tầm vóc của người Việt Nam.

Xác định việc bổ sung Vitamin A là rất cần thiết đối với sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ. Từ nhiều năm nay, Viện Dinh dưỡng quốc gia là đầu mối thông qua hai đợt chiến dịch bổ sung Vitamin A cho trẻ em trong độ tuổi trên toàn quốc vào tháng 6 và tháng 12 hằng năm.

Tỷ lệ trẻ em được uống Vitamin A thường xuyên được duy trì trên 98% (tương đương với hơn 6 triệu trẻ từ 6 tháng đến 59 tháng tuổi). Hoạt động bổ sung vitamin A liều cao cho trẻ em đã trở thành hoạt động thường niên của hơn 11 nghìn xã, phường trong toàn quốc. Đợt 2 của chiến dịch bổ sung vitamin A năm nay sẽ được triển khai vào ngày 1 và 2/12. Hiện, công tác chuẩn bị đã cơ bản hoàn thành.

Các chuyên gia dinh dưỡng khẳng định, suy dinh dưỡng thấp còi và thiếu vi chất dinh dưỡng là những nguyên nhân chính dẫn tới chiều cao thấp ở thanh niên Việt Nam.

Ngoài ra, thiếu vi chất dinh dưỡng còn ảnh hưởng xấu tới sức khỏe, tới sự phát triển thể lực, tầm vóc, trí tuệ, cản trở sự tăng trưởng và phát triển toàn diện của trẻ em, khả năng sinh sản cũng như năng suất lao động khi trưởng thành.

Do vậy, việc phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng cần được thực hiện một cách bền vững. Với mỗi người, việc bổ sung vi chất cần được thực hiện trong suốt vòng đời. Đặc biệt với vitamin A có ý nghĩa rất quan trọng với sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ.

Ngoài việc cho trẻ trong độ tuổi đi uống vitamin A tại xã phường 2 lần/năm, Viện Dinh dưỡng khuyến cáo mỗi gia đình thực hiện đa dạng và phối hợp nhiều loại thực phẩm trong bữa ăn hàng ngày; lựa chọn và sử dụng thực phẩm có tăng cường vi chất dinh dưỡng.

Cho trẻ bú sớm trong vòng 1 giờ đầu sau sinh. Nuôi trẻ hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu; cho trẻ bú mẹ đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn.

Sử dụng các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng sẵn có ở địa phương cho bữa ăn bổ sung hàng ngày của trẻ; thêm mỡ hoặc dầu ăn để tăng cường hấp thu vitamin A, vitamin D.

Trẻ từ 24 - 59 tháng tuổi cần được uống thuốc tẩy giun 2 lần/năm. Thực hiện vệ sinh ăn uống, vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường để phòng chống nhiễm giun, sán. Phụ nữ tuổi sinh đẻ, phụ nữ có thai cần uống viên sắt/axit folic hoặc viên đa vi chất theo hướng dẫn.