Trồng cây ‘thoát nghèo’ ở vùng khó

'Đánh thức' đất cằn

Những loại cây trồng mới như cà gai leo, sài đất, xạ đen… đã và đang tạo nên “luồng gió mới” trong phát triển nông nghiệp, trở thành những cây trồng chủ lực ở một số huyện miền núi Thanh Hoá.

Những năm gần đây, gia đình ông Nguyễn Đại Hải (xã Điền Trung, huyện Bá Thước, Thanh Hoá) đã mạnh dạn trồng một số cây dược liệu như cà gai leo, sài đất, xạ đen, hoàn ngọc, tía tô, ngải cứu… thay bằng trồng ngô, lúa sắn truyền thống.

Ban đầu trồng thử nghiệm, do chưa có kỹ thuật chăm sóc nên năng suất và sản lượng chưa cao. Tuy nhiên, những vụ tiếp sau đó, ông Hải được Hợp tác xã Pù Luông hỗ trợ về giống, phân bón, kỹ thuật chăm sóc…, hiệu quả đã dần nâng lên, đặc biệt cây cà gai leo mang lại cao gấp nhiều lần so với trồng hoa màu trước kia.

Ông Hải cho biết, nhận thấy cây dược liệu phù hợp với khí hậu và thổ nhưỡng nơi đây nên ông đã chuyển toàn bộ diện tích vườn tạp sang trồng chúng.Theo ông Hải, cây cà gai leo nếu chăm sóc tốt cho năng suất và thu nhập cao gấp 4,5 lần so với trồng các loại cây hoa màu khác.

Cà gai leo là một trong số cây dược liệu cho thu nhập cao. (Ảnh: NT).

Người nông dân này tính toán 1 sào (khoảng 360 m2) cà gai leo sau khi thu hoạch phơi khô cho thu nhập từ 18 đến 20 triệu. Theo đó, nếu tính thu nhập bình quân hàng năm từ cây dược liệu, ông Hải có thể thu về từ 500 đến 600 triệu đồng. Ngoài ra, còn tạo việc làm thường xuyên cho 4 lao động tại địa phương.

Ông Nguyễn Ngọc Thân, Giám đốc Hợp tác xã Pù Luông cho biết, hiện tại địa bàn huyện Bá Thước, đơn vị đang trồng 5ha dược liệu; trong đó có cây chè đắng, xạ đen, cà gai, hoạt ngọc, ngải cứu và một số loại cây khác.

“Nếu so sánh hiệu quả kinh tế, trồng cây dược liệu cho thu nhập cao gấp 3 đến 4 lần so với trồng lúa và cây hoa màu khác. Nếu một sào lúa, ngô cho thu nhập từ 2 đến 3 triệu đồng thì cùng diện tích đó trồng dược liệu cho thu nhập từ 5 đến 6 triệu đồng”, ông Thân khẳng định. Cũng theo ông Thân, hiện nay nguồn lực của đơn vị còn nhiều hạn chế nên mong muốn thời gian tới Nhà nước có chính sách hỗ trợ hợp tác xã và người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, chuyển giao công nghệ, giống, phân bón… để tạo điều kiện giúp người dân xoá đói giảm nghèo.

Được biết, trên địa bàn huyện Bá Thước hiện có 20 thành viên tham gia trồng cây dược liệu. Hợp tác xã Pù Luông đã liên kết lâu dài với doanh nghiệp chuyên thu mua dược liệu thô với sản lượng 50 tấn/năm. Nguồn cung hiện vẫn chưa đủ, do vậy, năm 2023 Hợp tác xã mở rộng vùng trồng ra nhiều địa phương khác với khoảng 80 thành viên sẽ tham gia trồng cây dược liệu.

Đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng

Theo báo cáo của Phòng NN&PTNT huyện Bá Thước, năm 2022, toàn huyện có khoảng 14 hộ tham gia trồng cây dược liệu với diện tích khoảng 5,5ha.

Dự kiến, năm 2023 Hợp tác xã Pù Luông sẽ phát triển khoảng 63ha ở 8 xã với hàng trăm hộ tham gia trồng; trong đó, quý I/2023 đã trồng được 16ha ở 2 xã Thiết Ống và Lũng Cao.

Dược liệu đã được sấy khô trước khi mang đi tiêu thụ. (Ảnh: NT).

Không chỉ huyện Bá Thước, tại huyện Quan Sơn, để nhân rộng và phát triển cây dược liệu, huyện đã quy hoạch vùng trồng dược liệu tập trung có chất lượng cao tại khu Vũng Cộp thuộc bản Chanh, xã Sơn Thủy, quy mô 250ha. Đồng thời, mời doanh nghiệp tư nhân sản xuất thuốc y học cổ truyền Bà Giằng Thanh Hóa vào đầu tư, liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm cho nông dân.

Do vùng đất Vũng Cộp khí hậu ôn hòa, mát mẻ, nhiệt độ dao động từ 18 - 25 độ C, độ cao khoảng 1.200m so với mặt nước biển, đất đai phù hợp, nên cây dược liệu trồng nơi đây cho năng suất cao, chất lượng tốt. Sau gần 5 năm xây dựng, người dân xã Sơn Thủy đã phát triển được hàng trăm ha cây dược liệu.

Một số loại dược liệu mang lại giá trị kinh tế cao như: mã tiền, hà thủ ô đạt 400 triệu đồng/ha; thổ phục linh đạt 200 triệu đồng/ha... Việc áp dụng thành công dự án, góp phần chuyển đổi cơ cấu cây trồng và tăng giá trị sản xuất nông nghiệp tại địa phương; giúp thay đổi thói quen canh tác nhỏ lẻ, tự phát, chuyển đổi từ cây có giá trị thấp sang trồng theo mô hình công nghiệp có giá trị cao.

Để có thêm cơ hội phát triển cho cây dược liệu trên địa bàn huyện miền núi, các địa phương đang tích cực hướng dẫn hợp tác xã, tổ hợp tác sản xuất cây dược liệu tổ chức lại sản xuất, thực hiện liên kết với doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh.

Đồng thời, các địa phương đang phối hợp với đơn vị chuyên môn mở các lớp đào tạo, tập huấn chuyển giao khoa học - kỹ thuật trồng cây dược liệu cho nông dân miền núi xứ Thanh…