Theo PGS.TS Trần Xuân Nhĩ, hơn lúc nào hết, đội ngũ nhà giáo cần được quan tâm, chăm lo cả về vật chất, lẫn tinh thần.

Đóng góp lớn, khó khăn nhiều

PGS.TS Trần Xuân Nhĩ - nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT.

- Từng là nhà giáo, cán bộ quản lý, theo nhìn nhận của PSG, đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý được quan tâm, chăm lo như thế nào?

- Theo số liệu thống kê của Bộ GD&ĐT, hiện cả nước có hơn 1,2 triệu giáo viên và cán bộ quản lý. Theo Luật Giáo dục năm 2019, tỷ lệ giáo viên mầm non, tiểu học, THCS, THPT đạt chuẩn lần lượt là: 82%; 75,3%; 86,4%; 86,4%. Điều này cho thấy, đội ngũ nhà giáo của chúng ta ngày càng lớn mạnh, tăng cả về số lượng và chất lượng.

Đặc biệt, tinh thần của Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11) trong suốt 40 năm qua càng thêm đậm nét. Đội ngũ thầy, cô giáo ngày càng được quan tâm cả về vật chất, lẫn tinh thần, được lớp lớp thế hệ học trò và xã hội tôn vinh. So với thời trước, đời sống của nhà giáo ngày càng được cải thiện. Đảng, Nhà nước có nhiều chính sách như: Phụ cấp thâm niên, đứng lớp, thu hút… cùng nhiều chế độ ưu đãi khác. Qua đó, thể hiện sự quan tâm, chăm lo của Đảng, Nhà nước và ngành Giáo dục đối với đội ngũ thầy, cô giáo trên cả nước. Tất nhiên, vì nhiều lý do khách quan, các chế độ chính sách đối với nhà giáo vẫn chưa được như mong muốn.

Điều đáng ghi nhận là, phụ huynh, học sinh, rộng hơn là xã hội đều quan tâm, chăm lo đến đội ngũ nhà giáo nói riêng, sự nghiệp giáo dục nói chung. Nhờ vậy, GD-ĐT của nước nhà ngày càng tiến bộ, với những kết quả và thành tích tốt đẹp. Theo đó, chất lượng giáo dục đại trà và mũi nhọn tiếp tục được nâng cao. Trong bảng xếp hạng các quốc gia về lĩnh vực giáo dục năm 2021, Việt Nam xếp thứ 59, tăng 5 bậc so với năm 2020.

Việt Nam tham dự Olympic khu vực và quốc tế với 38 lượt học sinh tham gia. Kết quả: 38/38 em đoạt giải, gồm 13 Huy chương Vàng, 12 Huy chương Bạc, 8 Huy chương Đồng và 5 Bằng khen. Các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam tiếp tục được xếp hạng cao và tăng thứ bậc trên các bảng xếp hạng uy tín quốc tế. Thành tích trên có đóng góp không nhỏ của đội ngũ nhà giáo và họ rất xứng đáng được tôn vinh.

- Với đội ngũ nhà giáo, điều gì khiến PGS trăn trở nhất?

- Như tôi đã nói ở trên, dù đã được Đảng, Nhà nước và xã hội quan tâm nhưng đời sống của nhà giáo vẫn còn nhiều khó khăn. Với mức lương hiện nay chưa đủ để họ có thể trang trải cho cuộc sống gia đình. Vì thế, điều mà chúng ta còn trăn trở là, làm thế nào để đời sống nhà giáo ngày một tốt hơn. Thu nhập của giáo viên được cải thiện, xứng đáng với nghề cao quý trong các nghề cao quý.

Song dù hoàn cảnh khó khăn, giáo viên vẫn phải giữ được phẩm chất, đạo đức nghề nghiệp, tiếp tục rèn luyện, nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ để có những bài giảng hay. Khi học sinh trở thành công dân tốt, đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế, xã hội của đất nước thì đó là niềm tự hào của mỗi thầy, cô giáo.

Một lớp học của Trường Tiểu học thị trấn Rạng Đông (Nghĩa Hưng, Nam Định).

Ba yếu tố quan trọng

- Hơn 2 năm qua, ngành GD-ĐT do chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19. PGS đánh giá như thế nào về ứng phó của ngành Giáo dục trước đại dịch?

- Đúng là ngành Giáo dục và các thầy, cô giáo, học sinh gặp không ít khó khăn do đại dịch Covid-19 gây ra. Tuy nhiên, toàn ngành Giáo dục đã nhanh chóng thích ứng, chủ động linh hoạt sang hình thức dạy – học trực tuyến, dạy qua truyền hình… để cho học sinh được học tập, không bị đứt gãy kiến thức.

Tôi được biết, ngành Giáo dục đã phát triển Kho học liệu số chia sẻ dùng chung toàn ngành với gần 5.000 bài giảng E-learning, hơn 2.000 video bài giảng dạy trên truyền hình, 200 thí nghiệm ảo, 35.000 câu hỏi trắc nghiệm, gần 200 đầu sách giáo khoa theo chương trình giáo dục phổ thông. Qua đó cho thấy, sự chủ động của ngành trong chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy – học.

- Theo PGS, để giáo dục đạt được kết quả tốt cần chú ý đến những yếu tố nào?

- Đối với giáo dục, “không thầy đố mày làm nên”. Ở đây muốn nhấn mạnh đến vai trò quan trọng của người thầy. Thầy tốt thì mới có thể dạy học sinh tốt. Đó là yếu tố đầu tiên và rất quan trọng. Chính vì vậy, đội ngũ giáo viên cần được chăm lo, đào tạo, bồi dưỡng để họ thực hiện tốt nhiệm vụ “trồng người” mà Đảng, Nhà nước và nhân dân tin tưởng, ủy thác.

Yếu tố thứ hai là điều kiện để thầy - trò dạy tốt, học tốt. Đó là cơ sở vật chất, trong đó bao gồm cả trường, trang thiết bị và điều kiện lương bổng đối với giáo viên. Làm sao để tất cả ngày càng tốt lên. Cuối cùng, nhà trường, giáo viên và gia đình cùng chung tay chăm lo, giáo dục học sinh trở thành người tử tế. Đó là 3 yếu tố quan trọng mà chúng ta cần quan tâm làm tốt để giáo dục mới “đơm hoa kết trái”.

- Muốn vậy, mỗi giáo viên cần phải làm gì, thưa PGS?

- Có hai nghề được gọi là thầy. Đó là, thầy giáo và thầy thuốc. Mỗi nhà giáo tự thẩm thấu và thấm thía chữ thầy rất thiêng liêng và đáng kính. Vì thế, thầy giáo phải là người có trí tuệ để có thể dạy học sinh, giúp các em có kiến thức vững vàng, phát huy được năng lực cá nhân để tự tin làm chủ cuộc sống. Thứ nữa, tư cách, phẩm chất của người thầy phải trung thực, không vụ lợi hay nặng về thành tích và cần lấy học sinh làm trung tâm. Phải đem hết sức mình để dạy chữ, dạy người cho trò.

Tôi cũng là nhà giáo và từng đứng trên bục giảng nên tôi hiểu, điều mà các thầy, cô giáo tự hào nhất là đã làm tròn nhiệm vụ “trồng người”. Đó là những học trò trở thành người tử tế, trưởng thành trong xã hội và luôn nhớ đến người đã đưa mình đến bến bờ tri thức. Tôi từng đi dạy từ năm 1950. Đến nay, đã hơn 70 năm trong ngành Giáo dục nhưng những học trò của tôi ngày xưa, từ tiểu học đến đại học vẫn nhớ và đến thăm hỏi, chúc mừng tôi nhân Ngày 20/11 hay lễ tết. Đó là niềm tự hào của tôi. Tôi tin, bất kỳ một nhà giáo nào cũng có cảm nhận như vậy.

- Xin cảm ơn PGS!