Biết chữ ở tuổi 60
Một tuần đều đặn 4 buổi, bàn ghế được kê gọn gàng, bảng đen được lau sạch, và tiếng đánh vần vang lên từ lớp học xoá mù chữ tại cơ sở cai nghiện số 1, tỉnh Thanh Hoá. Lớp học đặc biệt này vừa được khai giảng tròn một tháng, nhiều học viên bước vào lớp với vốn kiến thức gần như con số 0, nhưng bằng quyết tâm và sự kiên nhẫn, họ từng bước ghép vần, viết chữ, đọc những câu đầu tiên sau nhiều năm đứt quãng.
Học trò ở đây là những thanh niên gần 30 tuổi, thậm chí có những người đã gần 60. Điều đặc biệt hơn, người đứng lớp truyền thụ từng con chữ lại chính là những cán bộ Công an đang ngày đêm làm nhiệm vụ quản lý, giáo dục học viên cai nghiện.
Ngồi hàng ghế đầu là học viên T.Đ.Q., sinh năm 1966, mái tóc đã bạc trắng, đôi mắt đã mờ vì tuổi tác. Cầm quyển vở tập viết còn thơm mùi giấy mới, ông Q. cặm cụi nắn nót từng chữ cái đầu đời.
“Nhà tôi ngày xưa nghèo, đông anh em, chỉ có ba người được đi học, tôi thì không. Lớn lên đi làm thuê, rồi lập gia đình. 60 tuổi chỉ viết được đúng tên mình. Giờ già rồi đi học chữ mới biết học chữ khó đến mức nào”, ông Q. e ngại.
Tuổi già khiến việc nhớ mặt chữ, ghép vần đối với ông không hề dễ dàng. Mỗi bài viết là một sự vật lộn với đôi bàn tay đã chai sạn, mỗi bài đánh vần là một thách thức đối với trí nhớ không còn minh mẫn. Nhưng ông Q. bảo, chưa bao giờ ông nghĩ mình lại có cơ hội được học chữ ở tuổi này. “Các thầy ở đây động viên nhiều lắm. Thầy nói cứ kiên trì, mưa dầm thấm lâu. Nhờ vậy tôi mới có dũng khí đi học lại”, ông Q. nói.
Với học viên V.Đ.S, sinh năm 1988, quê xã Quảng Ninh, tỉnh Thanh Hoá, việc không biết chữ vẫn là nỗi mặc cảm giấu kín bao năm. “Ngày bé ham chơi quá, rồi nhà nghèo nên tôi nghỉ học. Nay có bốn mặt con, nghĩ lại thấy mình thiệt thòi. Giờ vào cơ sở cai nghiện mới bắt đầu học chữ. Tôi quyết tâm lắm, mong sau này còn viết thư cảm ơn các thầy”, S. chia sẻ.
Vui nhất có lẽ là học viên P.H.C, cũng sinh năm 1988. Chỉ sau một tháng, C. đã đọc được toàn bộ bảng chữ cái. “Em thấy việc học chữ hay lắm. Có chữ nghĩa thấy mình tự tin hơn nhiều. Em cố gắng hoàn thành trước khi kết thúc thời gian cai nghiện”, C. bộc bạch.
Thiếu tá Nguyễn Quang Long, trực tiếp đứng lớp học đặc biệt chia sẻ: "Khó khăn lớn nhất là khả năng tiếp thu của học viên. Họ nhiều độ tuổi, có người gần 60, hơn nữa người sử dụng ma tuý lâu năm trí não bị ảnh hưởng nên học rất chậm. Chúng tôi phải kiên trì, giảng từng tý một. Ngoài giờ học chính, chúng tôi còn bố trí những học viên đã tốt nghiệp THPT kèm cặp bạn học để tiến bộ nhanh hơn".
Chủ trương nhân văn của Bộ Công an
Lớp xoá mù chữ tại cơ sở cai nghiện số 1, tỉnh Thanh Hoá hiện có 18 học viên, tất cả đều là nam. Ban đầu, giáo viên Trường Tiểu học Hoàng Giang (xã Hoàng Giang) được mời về hướng dẫn phương pháp cách sư phạm. Sau đó, các cán bộ Công an tốt nghiệp đại học chính quy, được bồi dưỡng nghiệp vụ sẽ trực tiếp đứng lớp.
Lớp học tổ chức mỗi tuần 4 buổi tối, từ 19h đến 21h. Mỗi tháng, giáo viên Trường Tiểu học Hoàng Giang sẽ về kiểm tra chất lượng. Mục tiêu là trong 3 tháng, học viên đọc – viết được chữ cái; sau 6 tháng sẽ hoàn thành kỹ năng đọc viết cơ bản.
Trung tá Nguyễn Tuấn Ngọc, Trưởng Cơ sở cai nghiện số 1, cho biết, từ khi tiếp nhận quản lý, cơ sở đã xây dựng nhiều nội dung mới: Chế độ nội vụ, chào cờ hằng tuần, tuyên truyền pháp luật, đặc biệt là Điều 256a Bộ luật Hình sự để học viên hiểu rõ, nếu tái sử dụng ma tuý sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự. Cùng với đó là các lớp bổ túc văn hóa, xoá mù chữ.
“Đây là một chủ trương rất nhân văn của Bộ Công an. Khi học viên biết chữ, họ mới có khả năng nhận thức rõ ràng, hiểu đúng, nghĩ đúng. Từ đó, họ mới có cơ hội sửa chữa lỗi lầm và từng bước hòa nhập xã hội”, Trung tá Nguyễn Tuấn Ngọc chia sẻ.
Ngày 22/10/2025 vừa qua, Cơ sở cai nghiện số 1 đã phối hợp Trung tâm Chính trị xã Nông Cống khai giảng lớp bồi dưỡng kiến thức chính trị, lịch sử dân tộc cho 556 học viên với thời lượng 10 buổi. Song song đó là các lớp bổ túc văn hoá, xoá mù chữ với 120 buổi học, 4 buổi/tuần.
Tại Cơ sở cai nghiện số 2, mô hình tương tự cũng được triển khai với 27 học viên tham gia lớp xóa mù chữ do Trường Tiểu học Phú Nghiêm (xã Hồi Xuân) và các cán bộ Công an tại cơ sở phối hợp giảng dạy.
Không chỉ học văn hóa, pháp luật, học viên cai nghiện hiện nay còn được huấn luyện PCCC, thực hành các phương án chữa cháy, thoát nạn theo phương châm “4 tại chỗ”. Tất cả những hoạt động này tạo nên môi trường giáo dục – trị liệu toàn diện, giúp học viên rèn luyện thể chất, ý thức, kỹ năng sống và tinh thần trách nhiệm.
