Một tập thể nông dân gồm phụ nữ Syria và Jordan ở tỉnh Mafraq (Jordan) đang trồng bèo hoa dâu để thay đổi cuộc sống. Là loại cây dễ trồng, dài khoảng 1 đến 2cm, có lá xanh mềm, bèo hoa dâu trở thành thức ăn chăn nuôi thay thế ngô.

Loại cây hữu ích

Bên trong một khu vườn được bao quanh bằng nilon ở làng al-Makeefta, phía Bắc Jordan, cô Iman al-Athemat thu hoạch bèo hoa dâu mọc trên mặt nước. Người phụ nữ 39 tuổi người Jordan này và các thành viên khác trong nhóm nông dân của cô đang nuôi 8 con gà. Thức ăn của chúng chuyển sang bèo hoa dâu vì loài cây này cần ít nước hơn và ngày càng trở nên phổ biến.

Al-Athemat là thành viên của một nhóm nông dân gồm 4 phụ nữ Syria và Jordan cùng trồng rau và chăn nuôi gia súc bao gồm gà và cừu ở tỉnh Mafraq của Jordan vốn rất khan hiếm nước.

Cô bắt đầu trồng bèo hoa dâu vào năm 2021, sau khi tham gia khóa đào tạo của ACTED - một tổ chức nhân đạo và phát triển phi chính phủ có trụ sở tại Pháp. Theo al-Athemat, bèo hoa dâu giúp họ tiết kiệm thời gian, công sức và tiền bạc.

Bèo hoa dâu là loài bản địa của các nước châu Á, châu Mỹ và châu Phi, phát triển mạnh ở các vùng đất ngập nước, suối, nước thải và các khu vực ẩm ướt khác. Theo một nghiên cứu, loại cây này chứa hàm lượng protein, axit amin, vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa cao, giúp tăng trọng lượng và sản lượng sữa ở động vật như bò, trâu, cừu và dê.

Ông Naem Mazahrih, người đứng đầu về nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp quốc gia Jordan ở Balqa, cho biết điều này có thể mang lại lợi ích trực tiếp cho nông dân như tăng thu nhập và khả năng tiếp cận với thực phẩm bổ dưỡng.

Ngành công nghiệp đang phát triển

Từ trái sang phải, Nisreen al-Eneze, Iman Al-Eneze, Iman Al-Athemat và Jameela Al-Faqeer đứng trong khu vườn địa phương mà họ đều góp sức. Ảnh: Payton Bruni/Al Jazeera

Từ năm 2020, hơn 250 nông dân, chủ yếu là phụ nữ, từ các tỉnh Mafraq, Irbid và Balqa của Jordan đã được đào tạo để trồng bèo hoa dâu, theo ACTED.

Naser Abu Ragheb, người quản lý hoạt động canh tác bền vững của ACTED, cho biết, phụ nữ có thể vừa chăm sóc gia đình vừa trồng bèo hoa dâu. Các học viên của ACTED trồng bèo hoa dâu tại nhà riêng hoặc các trang trại tập thể, nơi họ có thể sử dụng nhà kính và ao miễn phí.

Tuy nhiên, các chuyên gia đã cảnh báo về những rủi ro sinh thái mà loại cây trồng này gây ra. Ông Mazahrih cho biết, điều này có thể có tác động theo tầng đối với hệ sinh thái tổng thể và đa dạng sinh học của nó. Ông lưu ý rằng, sự phát triển quá mức của bèo hoa dâu có thể làm giảm ánh sáng và oxy trong nguồn nước, gây khó khăn cho động vật và thực vật khác phát triển.

Để giảm thiểu rủi ro, nông dân học các kỹ thuật bền vững, bao gồm trồng bèo hoa dâu trong các môi trường được kiểm soát như nhà kính cách xa các vùng nước tự nhiên.

Mặc dù, hạt bèo hoa dâu đắt hơn những loại khác, nông dân vẫn có thể tiết kiệm vì nó sử dụng khoảng 10% lượng nước cần thiết cho ngô và có thể giảm một nửa chi phí phân bón. Nó cũng có thể được thu hoạch trong 45 ngày, thay vì 120 ngày như ngô.

Tác động toàn cầu và địa phương

Nisreen al-Eneze thu hoạch bèo hoa dâu tại một khu vườn cộng đồng địa phương. Ảnh: Payton Bruni/Al Jazeera

Theo ACTED, nông dân báo cáo rằng bèo hoa dâu đã giúp họ giảm 80 đến 90% chi phí thức ăn cho gà hàng tháng. Nông dân ở Mafraq nói rằng chi phí cho một con gà là hơn 2,8 USD một tháng. Đối với người nuôi nhiều gà, chi phí sẽ tăng lên nhưng bèo hoa dâu hầu như loại bỏ những chi phí này.

Theo Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp quốc gia Jordan, nông dân phải vật lộn để trồng cây phục vụ chăn nuôi như cỏ khô và ngô vì thiếu nước. Hơn 90% thức ăn chăn nuôi của Jordan được nhập khẩu mỗi năm.

Ông Mazahrih cho biết, Jordan đã trải qua những tác động của biến đổi khí hậu, bao gồm cả tình trạng khan hiếm nước và hạn hán gia tăng. Các biện pháp canh tác bền vững, nhưng trồng bèo hoa dâu, có thể nâng cao khả năng phục hồi của nông dân.

Giám đốc Chương trình Khí hậu và Nước tại Viện Trung Đông ở Washington (Mỹ) Mohammad Mahmoud thông tin, mặc dù thức ăn chăn nuôi chỉ chiếm một phần trong sản xuất nông nghiệp, nhưng việc trồng bèo hoa dâu có khả năng làm giảm đáng kể lượng nước sử dụng cho thực phẩm chăn nuôi trong sản xuất nông nghiệp.

Tác động đến các gia đình

Gà ăn bèo hoa dâu được trồng trong một khu vườn chung ở Umm al-Quttan, Mafraq, Jordan. Ảnh: Payton Bruni/Al Jazeera

Việc trồng bèo hoa dâu có thể tác động sâu sắc hơn đối với những người như Nisreen al-Eneze, một phụ nữ Syria đến tị nạn ở Jordan năm 2013. Hiện, cô sống ở làng al-Makeefta, trồng bèo hoa dâu cùng với tập thể làng.

Al-Eneze, 32 tuổi và chồng cô đã phải vật lộn để có đủ thức ăn cho 7 đứa con vì họ không thể tìm được công việc ổn định ở Jordan. Họ phải bán trứng cùng các sản phẩm động vật khác để kiếm một phần thu nhập.

Ngoài ra, chồng của al-Eneze đã cố gắng hỗ trợ gia đình bằng những công việc không thường xuyên như lao động chân tay và công nhật. Thu nhập hạn chế của gia đình càng ảnh hưởng đến khả năng mua nước sạch để uống và tưới tiêu, điều mà người dân ở Jordan buộc phải làm với chi phí rất cao.

Tổ chức phi lợi nhuận ACTED đã cố gắng đào tạo các gia đình dễ bị tổn thương như gia đình al-Eneze, những người tạo ra một phần thu nhập và thức ăn thông qua đàn gà, chim bồ câu và thỏ mà họ sở hữu.

“Hy vọng rằng việc trồng bèo hoa dâu có thể giúp chúng tôi nuôi gà, chim bồ câu và thỏ” - al-Eneze nói khi cô thu hoạch một rổ bèo cho 8 con gà ăn.

Hiện tại, họ trồng bèo hoa dâu ở quy mô nhỏ trong nhà kính, nhưng họ hy vọng sẽ bắt đầu bán cây trồng của mình cho cộng đồng rộng lớn hơn để có thêm thu nhập.

“Chúng tôi muốn mua thêm gia súc” - al-Eneze nói - “Chúng tôi muốn có sự ổn định hơn trong tương lai”.