Thế rồi gần đây, với quyết tâm không để mù chữ mãi. Không cam tâm tiếp tục "lăn tay” thay chữ ký, các chị, các cô rủ nhau đến với lớp xóa mù dành cho phụ nữ tại khu tái định cư thủy điện thuộc tổ dân phố 2, phường Hương Hồ do thầy Nguyễn Văn Trai - giáo viên Trung tâm Giáo dục thường xuyên thị xã Hương Trà t(ỉnh Thừa Thiên - Huế) giảng dạy.
Gác lại những nhọc nhằn mưu sinh, các mẹ, các chị tranh thủ đến lớp học chữ. Những bàn tay chai sần vì lam lũ nay đã viết nên những nét chữ đầu tiên trong cuộc đời.
Học để hết... tự ái
Sau bữa cơm tối, cả khu tái định cư thủy điện phường Hương Hồ rộn ràng tiếng í ới gọi nhau đi học chữ. Họ là những “học sinh” hết sức đặc biệt, phần lớn đã có chồng thậm chí nhiều người đã có cháu nội, cháu ngoại, vậy mà họ đang bắt đầu từ điểm bắt đầu nhất của sự học, “a bờ cờ”. Hôm tôi đến gặp lúc đầu giờ, trời mưa tầm tã nhưng lớp học xóa mù không vắng một chị nào.
Nói là lớp học cho "oách" vậy thôi chứ thật ra đây là một phòng khách của nhà chị Nguyễn Thị Tho, Chi hội trưởng phụ nữ tổ 2. Bàn ghế được trưng dụng của gia đình và của quán bánh canh gần đó. Chiếc bảng di động bé tí teo nên thầy Trai phải viết chữ bé lại mới đủ chỗ.
44 tuổi, nhưng bà Lê Thị Hạnh đã có thâm niên hơn 30 năm làm nghề chài lưới. Bà tâm sự: “Ngày xưa, tui cũng thèm được đi học lắm nhưng cái nghiệp cá tôm ai cũng rõ rồi, cá ở mô thì đò phải xuôi theo đó. Cả nhà chạy lo cái ăn, cái mặc xanh mặt, xanh mày rồi thì mần chi có điều kiện chữ với nghĩa được”.
Bà kể bao năm nay, do một chữ bẻ đôi cũng không biết nên cuộc sống của bà gặp rất nhiều phiền toái: “Trong nhà cần viết tờ đơn xin này nọ gửi cho thôn, cho xã cũng phải đi nhờ hàng xóm. Làm giấy khai sinh cho con cũng không biết đánh vần tên con, rồi ngay cả việc ký vào tờ giấy vay vốn phụ nữ thôi mà cũng không làm được.
Có lần cán bộ thôn gọi tui đến, nói ký vô tờ danh sách nhận tiền hỗ trợ bão lụt. Tui cầm cây viết mà tay cứ lóng ngóng, ngó nghiêng không biết mần răng cả. Cán bộ hỏi chê tiền ít hay răng mà không chịu ký? Sau khi nghe tui trình bày hoàn cảnh, cán bộ phát tiền lấy cây bút bi vừa quẹt mực lên ngón tay tui ịn vô tờ giấy, xong mới cho nhận tiền”.
Cũng như chị Hạnh. Chị Võ Thị Thảo (39 tuổi) rụt rè kể: Không biết chữ tự ái tột độ, sau những lần bị bắt “lăn tay”, “điểm chỉ”. Có lần đem chuyện “lăn tay” về nhà kể cho chồng nghe, 4 đứa con nghe được, gợi ý mẹ mua vở về để chúng nó dạy cho mẹ biết viết tên họ đầy đủ và biết ký tên.
Nhưng chị Thảo ngại con dạy mình không đúng theo " lẽ thường"! “Hồi đầu đến lớp tôi ngại lắm, vì con học cao đẳng mà mẹ không biết chữ mô. Nhưng mọi người động viên nhau học cho được cái chữ. Không chỉ viết được tên mình để khỏi phải nhờ người ghi giùm, đọc giúp khi có việc cần mà sắp tới còn có thể tham gia các lớp đào tạo nghề khi Hội tổ chức”.
Ngày mưu sinh, tối tìm chữ
Suốt cả buổi tối ngồi quan sát lớp học thấy thầy Trai viết chữ “ca” thật to lên bảng, rồi đánh vần “a, cờ a ca” cho cả lớp nghe và yêu cầu mọi người lặp lại. “Đọc lại lần nữa, chưa đều”, thầy Trai nhắc. Cứ thế suốt buổi, thầy trò lớp học vật lộn đến toát mồ hôi với những điều tưởng không gì đơn giản bằng: “a cờ a ca, bê, bờ ê bê...”.
Vất vả là thế, nhưng cả thầy và trò ai cũng tỏ ra nghiêm túc, cầu thị, không một tiếng xì xầm, nói chuyện riêng. Sau phần đọc tới đọc lui để học sinh ôn bài, nhớ lâu mặt chữ, thầy Trai gọi từng người đứng dậy trả bài. Khi tất cả học sinh của lớp đã đọc thông “cờ a ca, bờ ê bê”, thầy Trai đi đến từng người, cầm tay hướng dẫn viết những chữ vừa học...
Thầy kể: “Để viết được một chữ cái đôi lúc phải mất hai đến ba buổi học. May mà các chị, các mệ trong lớp ai cũng có chí cầu tiến, không có ai nản vì chữ khó cả”.
Về quá trình mở lớp, chị Nguyễn Thị Tho cho biết: “Trước đây, số lượng hội viên CLB Bình đẳng giới luôn là nam nhiều hơn nữ do nhiều chị em không biết chữ. Mặt khác, qua những buổi sinh hoạt của chi hội phụ nữ tổ, biết nhiều chị muốn tham gia Hội nhưng ngại cũng vì lý do trên nên chúng tôi đã quyết tâm mở lớp học xóa mù này”.
Nói là làm, chị cùng với Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) phường Hương Hồ - Nguyễn Thị Kim Lan đi vận động chị em trong tổ tham gia. Dưới sự giúp sức của Hội LHPN thị xã và chính quyền địa phương, sau hơn 1 năm vận động, đầu tháng 9/2014, lớp học được thành lập. Buổi học đầu tiên, chỉ có 10 học viên, đến nay lớp đã có trên 20 người.
Nhiệt tình, tâm huyết với công việc nên ngoài thời gian giảng dạy tại Trung tâm Giáo dục thường xuyên thị xã Hương Trà, suốt 12 năm nay, năm nào thầy Nguyễn Văn Trai cũng đảm nhận một lớp xóa mù tại địa phương.
Khi được hỏi về mình, thầy Nguyễn Văn Trai chỉ nói giản dị: “ Mình có điều kiện hơn thì giúp đỡ các chị thôi. Mang đến cái chữ cho những người chưa biết chữ là niềm hạnh phúc lớn nhất rồi”.
Học trò được thầy Trai bỏ tiền túi mua bút, vở cho và hội phụ nữ hỗ trợ mua bàn... “Thầy giáo tâm huyết với lớp như vậy, chúng tôi sao vắng mặt được. Phải học chăm chỉ để không phụ công thầy”, lớp trưởng Huỳnh Thị Luyện cho hay.
