Thực tế, đòi hỏi cấp thiết có một chương trình thống nhất xuyên suốt giữa các cấp học, bậc học, cùng tài liệu được thẩm định chặt chẽ, được hướng dẫn cụ thể, khoa học cho hoạt động GD kĩ năng sống tại các nhà trường.
Không để giáo viên “tự bơi”
GD kĩ năng sống trong trường học hiện chủ yếu mới chỉ dừng lại ở các tiết học Đạo đức, GD công dân, giờ sinh hoạt ngoại khóa hay hợp đồng dạy học theo gói chương trình từ các cơ sở GD tư nhân. Chính nhu cầu hợp đồng theo gói đã góp phần cho sự ra đời của hàng loạt các trung tâm, khoá học dạy kỹ năng sống với nhiều hình thức, tên gọi khác nhau. Trường hợp đồng với trung tâm nào thì HS sẽ được học kĩ năng sống theo cách của trung tâm đó.
Các trường “tự bơi” và tất nhiên, giáo viên cũng phải “tự bơi”, trong khi các thầy cô phần lớn chưa được trang bị kiến thức, phương pháp GD để thực hiện nhiệm vụ này mà chủ yếu là tự mày mò, tìm hiểu.
Chia sẻ của cô Mạc Thị Thơ - giáo viên Tổng phụ trách Trường THCS Vĩnh Lập (Thanh Hà, Hải Dương) - do không có giáo viên kiêm nhiệm nên GD kĩ năng sống cho HS trong nhà trường chưa nhiều. Giáo viên Tổng phụ trách cũng không có nhiều thời gian để đưa hoạt động GD kĩ năng sống vào trong nhà trường. Thầy cô dạy văn hóa luôn có tiết dạy cứng và việc truyền đạt kiến thức kĩ năng sống trong tiết dạy còn hạn chế.
Cũng bởi tình trạng “trăm hoa đua nở” nên công tác quản lý hoạt động GD kĩ năng sống gặp khó khăn. Thừa nhận việc thực hiện GD kỹ năng sống cho HS đâu đó còn nhiều hạn chế, bà Nguyễn Thị Tiến - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Hải Dương - cho biết: Mỗi nhà trường phối hợp với một trung tâm, một đơn vị để thực hiện GD kỹ năng sống là khó khăn của công tác quản lý.
“Bên cạnh việc kiểm soát nội dung, hình thức thực hiện hoạt động kĩ năng sống gặp nhiều khó khăn; kinh phí đóng góp của phụ huynh cũng không thống nhất dẫn đến có những băn khoăn, thắc mắc từ phía phụ huynh” – bà Nguyễn Thị Tiến chia sẻ.
Cần bộ tài liệu chuẩn
Thực trạng GD nội dung kĩ năng sống trong nhà trường hiện nay rất cần có những tài liệu chính thống được thẩm định kỹ càng từ các cơ quan chức năng để giúp nhà trường, phụ huynh hiểu thấu đáo và chính xác hơn về GD kĩ năng sống; giúp giáo viên có thêm cơ sở để xây dựng giáo án, thiết kế bài giảng lồng ghép một cách hợp lý đúng hướng, hấp dẫn.
Đây cũng là quan điểm của ông Vũ Văn Trà - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Hải Phòng. Ông Vũ Văn Trà cho rằng, trong thực tế, việc giảng dạy kĩ năng sống đã được triển khai ở các nhà trường, trung tâm. Đa số đi đúng hướng, nhưng cũng có một số chưa chuẩn, như dạy HS một vài kĩ năng mang tính chuyên sâu, ảo thuật, như đi trên thủy tinh để tăng lòng dũng cảm chẳng hạn.
Không đòi hỏi HS phải có được hiểu biết xa vời, bộ sách đưa ra những nhóm kỹ năng cơ bản như: Kỹ năng bảo vệ và phát triển bản thân/kỹ năng ứng xử trong gia đình/kỹ năng giao tiếp bạn bè/ kỹ năng học tập và giao tiếp trong trường học/kỹ năng giao tiếp và ứng xử trong xã hội/kỹ năng sinh tồn…
Mỗi nhóm kỹ năng lại bao gồm một số kỹ năng cụ thể phù hợp với từng bậc học. Các kỹ năng được thiết kế theo chuỗi hoạt động, tìm hiểu, khám phá, rèn luyện và thực hành. Sau 2 - 3 bài học sẽ có một phiếu bài tập để các em tự kiểm tra, đánh giá và rèn luyện thêm.
Các vấn đề được đưa ra thông qua các bài tập, thảo luận, kèm tranh ảnh minh họa sinh động. Mỗi một bài học được đưa vào nội dung một cách tự nhiên, thông qua các câu chuyện, các bài tập, thảo luận, thậm chí là các trò chơi, nhập vai… từ đó HS có thể chủ động nắm bắt được vấn đề và ghi nhớ bài học. Các tình huống mà sách đưa ra cũng đa dạng, thiết thực, không đi vào lý thuyết. Mỗi vấn đề đặt ra đều được giải quyết bằng những giải pháp ngắn gọn, cụ thể.
Không chỉ dành cho các em HS tự học, thực hành theo nhóm, sách có thể giúp cha mẹ rèn luyện con cái có kỹ năng tốt, giúp thầy cô tổ chức cho các em học tập trong các giờ ngoại khóa.
Chia sẻ của PGS. TS Huỳnh Văn Sơn, bộ sách đã sử dụng kĩ thuật quan trọng là đặt ra các lát cắt về kĩ năng sống theo từng nhóm kĩ năng khác nhau. Trong từng nhóm kĩ năng, mỗi kĩ năng lại được phân bổ sao cho đảm bảo tính logic. Các kĩ năng này được đặt trong một ma trận để phục vụ cho mục tiêu của nhân cách con người toàn diện, theo mô hình của Chương trình GD phổ thông tổng thể mới.
