Đó là một khu vườn yên tĩnh rộng mênh mông; tre, trúc xanh mát bốn mùa, luôn râm ran tiếng chim chóc líu lo, nằm khuất sâu trong một thung lũng của Khu bảo tồn thiên nhiên bán đảo Sơn Trà. Người đứng ra xây dựng khu vườn ấy là sư thầy Đại đức Thích Thế Tường, với một mục đích duy nhất là bảo tồn vẻ đẹp của tre trúc…
Khu bảo tồn độc đáo dưới chân núi Sơn Trà
Sư thầy Đại đức Thích Thế Tường (1967), thể danh Đào Phúc quê quán phường Vỹ Dạ, TP Huế (Thừa Thiên - Huế), xuất gia tu hành từ năm 14 tuổi tại chùa Pháp Hải (Cồn Hến, Vỹ Dạ). Tuổi thơ của thầy Tường gắn liền với lũy tre làng. Hình ảnh cây tre, cây trúc luôn gắn liền trong tâm trí, mạch nguồn đam mê đặc biệt và yêu thích tre trúc đã thấm vào máu thịt của thầy, nên thầy bật ra ý tưởng sau này sẽ hình thành khu vườn bảo tồn tre trúc theo tâm nguyện của mình từ tấm bé ở quê nhà. Năm 1989, thầy rời Huế vào Đà Nẵng tu hành tại chùa Quán Thế Quân (Non Nước - Ngũ Hành Sơn).
Từ nửa cuối năm 2005, nhân có Phật tử cúng dường một hecta đất ở suối Đá, thuộc tiểu khu 64 bán đảo Sơn Trà, nơi núi rừng hoang vu, lau sậy ngút ngàn, thầy vào dựng một am nhỏ làm nơi tu hành, sinh hoạt và dần tìm kiếm các giống trúc, tre về trồng, để rồi hình thành “Khu bảo tồn tre trúc Việt” hay còn gọi “Sơn Trà Tịnh Viên” như ngày nay…
Hơn thập niên qua, thầy Tường đã biến khu rừng hoang vu thành một Sơn Trà Tịnh Viên có giá trị về sinh thái, văn hóa, du lịch… Bên cạnh đó, ngày đêm thầy một thân, một mình đem hết tâm huyết và sức lực để tìm kiếm, nhân giống, kiến tạo khu vườn bảo tồn các giống tre trúc. Dấu chân thầy lặn lội khắp 3 miền, từ Tây Nguyên ngược ra Tây Bắc, từ Bến Tre đến tận Hạ Long, Móng Cái, Bắc Kạn… để tìm kiếm những giống tre trúc đem về khảo cứu, nhân giống. Trúc quân tử Đà Lạt, lồ ô, tre Làng Ngà, tre đen Bắc Kạn, trúc Hóa Long, trúc đen Yên Tử có tên trong sách Đỏ... đều cùng về đây vươn mình xanh tốt ở Sơn Trà Tịnh Viên. Hiện nay cả nước có 3 khu bảo tồn tre trúc Việt, miền Bắc có vườn tre của Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam ở Phú Thọ, miền Nam có làng tre Phú An (Bình Dương) và miền Trung có Sơn Trà Tịnh Viên của thầy Tường.
Trao đổi với chúng tôi, thầy Tường tâm nguyện: “Tôi xuất gia tu hành từ năm 14 tuổi tại chùa Pháp Hải (TP Huế) với một dòng tu khác, nhưng càng ngày càng ngưỡng mộ dòng thiền Trúc Lâm, một dòng thiền thuần Việt với tư tưởng nhập thể “cư trần lạc đạo”, tu không nhất thiết phải vô chùa, đóng cửa gõ mõ tụng kinh mà tìm niềm vui của đạo ngay trong chốn trần gian. Tuổi thơ của tôi gắn liền với lũy tre làng, hình ảnh cây tre, cây trúc luôn ở trong tâm trí tôi. Cây tre còn là biểu tượng của người Việt, là văn hóa của người Việt. Xuất phát từ cái tâm là phải bảo tồn tre trúc Việt, cho nên tôi đã miệt mài lao động và hình thành một Sơn Trà Tịnh Viên như ngày nay…”.
Vun đắp một chốn thiền giữa thiên nhiên cho hậu thế
Cảnh quan một Sơn Trà Tịnh Viên ngập tràn một màu xanh tre trúc, màu của thiên nhiên tươi mát, màu của sự bình yên và môi trường trong lành, mà không phải nơi nào cũng có được. Đi vào bên trong, khu vườn tre trúc với đủ các loại, các kiểu hiện ra như một mê cung, khiến ai chỉ một lần đến cũng phải xuýt xoa chiêm ngưỡng. Mỗi loài được thầy Tường định danh cùng với nguồn gốc xuất xứ dưới từng gốc tre trúc như: Tre Tạp Giao, Lồ ô Cát Tiên (Lâm Đồng), Lồ ô (Quảng Nam), Bương (Thanh Hóa)… để cho du khách có thể biết và hiểu rõ hơn về từng loài. Xung quanh khu vườn tre trúc được bố trí nhiều ghế đá, võng để du khách đến đây nghỉ chân sau những giờ chiêm ngưỡng, tham quan… Du khách đến đây thuộc mọi tầng lớp trong xã hội, từ những em nhỏ đến những học sinh, sinh viên và người lớn hay các bậc trí thức. Họ đến đây để thưởng thức, để trải nghiệm cảnh đẹp từ thiên nhiên, từ bàn tay con người sáng tạo nên.
Thầy Tường cho biết, tre trúc có rất nhiều loài, tập trung nhiều nhất là ở vùng Tây Bắc. Mỗi loài có một hình dáng, đặc điểm khác nhau, từ lá, thân đến rễ cây mà chỉ có những nhà chuyên môn mới có thể phân biệt được. Mặc dù vậy, nhưng tre trúc khá dễ trồng, không cần chăm sóc tỉ mỉ như những loài cây khác, chỉ cần có hai yếu tố là khí hậu và thổ nhưỡng tốt là được. Nơi đây hội đủ hai yếu tố, lại giao hòa cả hai khí hậu nên rất thích hợp trồng tre trúc cả miền Bắc lẫn miền Nam.
Cũng theo thầy Tường, hiện cả nước có từ 250 - 300 loài tre trúc khác nhau, ở Sơn Trà Tịnh Viên có 108 loài với 80 loài đã được Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam định danh. Thầy cho biết: “Chừng nào còn sống, tôi vẫn sẽ tiếp tục tìm những loài tre trúc quý hiếm về bảo tồn tại khu vườn này, để thế hệ mai sau biết đến loài cây luôn trường tồn với thời gian, mang khí phách của người Việt Nam”. Chúng tôi cũng đã đến tiếp kiến, trao đổi với Thượng tọa Thích Huệ Vinh, Trưởng ban Văn hóa GHPGVN TP Đà Nẵng, Trụ trì chùa Quán Thế Âm (Non Nước - Ngũ Hành Sơn) liên quan đến Sơn Trà Tịnh Viên của thầy Tường. Thầy Vinh hết lời ca ngợi công đức, sự miệt mài lao động, đặc biệt là sự tâm huyết với tre trúc Việt của thầy Tường, để có một Sơn Trà Tịnh Viên như ngày hôm nay.
