Cơ hội để giáo dục Việt Nam bứt phá
PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Thủ đô Hà Nội cho biết: Tại Việt Nam, trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, ngày 22-8, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TƯ về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.
Nghị quyết khẳng định giáo dục và đào tạo không chỉ là quốc sách hàng đầu mà còn là nhân tố quyết định vận mệnh và tương lai của dân tộc. Đây là bước ngoặt lớn về nhận thức và hành động, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng đối với sự nghiệp trồng người.
Trong Nghị quyết, Bộ Chính trị chỉ rõ những định hướng chiến lược nhằm đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục. Một trong những điểm nhấn quan trọng là đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo trong giáo dục.
Đây là nhiệm vụ cấp thiết, đồng thời cũng là cơ hội để giáo dục Việt Nam bứt phá, nâng cao chất lượng, bảo đảm công bằng trong tiếp cận và mở rộng cánh cửa hội nhập quốc tế.
GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam - cho rằng, việc phổ cập trí tuệ nhân tạo trong giáo dục phổ thông không chỉ là một xu hướng công nghệ mà còn là một yêu cầu chiến lược đối với các quốc gia trong thế kỷ 21.
Phân tích hành trình của Việt Nam trong thời gian qua cho thấy sự kết hợp giữa nghiên cứu thực tiễn, xây dựng khung năng lực, ban hành hướng dẫn, và chuẩn bị chiến lược dài hạn đã tạo nền móng quan trọng cho việc triển khai giáo dục AI ở cấp phổ thông.
Kinh nghiệm quốc tế chỉ ra rằng, để tích hợp AI hiệu quả, các hệ thống giáo dục cần có tầm nhìn chính sách rõ ràng, gắn với lộ trình triển khai theo giai đoạn; chương trình và học liệu phù hợp với từng cấp học, bảo đảm tính cập nhật và tính ứng dụng; cơ chế đào tạo, bồi dưỡng giáo viên liên tục, gắn với tiêu chuẩn năng lực; và hệ sinh thái hợp tác giữa nhà nước, địa phương, các tổ chức giáo dục và doanh nghiệp công nghệ.
Đối với Việt Nam, những bài học này cho thấy cần tiếp tục đầu tư đồng bộ vào ba trụ cột then chốt: nâng cao năng lực số và năng lực AI của đội ngũ giáo viên; phát triển chương trình, học liệu và công cụ hỗ trợ giảng dạy đa dạng, an toàn và thân thiện; và xây dựng cơ chế giám sát, đánh giá để bảo đảm việc ứng dụng AI diễn ra một cách hiệu quả, công bằng và có trách nhiệm.
Nếu thực hiện thành công, giáo dục AI ở phổ thông sẽ không chỉ trang bị cho học sinh những kiến thức và kỹ năng cần thiết trong kỷ nguyên số, mà còn góp phần hình thành những công dân sáng tạo, nhân văn và sẵn sàng đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước.
Hiện thực hóa Nghị quyết 71
Nghị quyết 71-NQ/TW không chỉ đặt ra mục tiêu, mà còn xác định rõ định hướng và giải pháp để phát triển giáo dục. Đặc biệt, các định hướng lớn là kim chỉ nam, mở ra tầm nhìn dài hạn, hướng tới xây dựng nền giáo dục hiện đại, hội nhập, công bằng và chất lượng cao, góp phần đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển vào năm 2045.
TS Vũ Hải Nam, giảng viên Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội) khẳng định: Đổi mới giáo dục phổ thông không thể tách rời chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo. AI giúp bài giảng sinh động, đáp ứng yêu cầu đổi mới kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực, giúp học sinh vận dụng kiến thức vào thực tiễn thay vì chỉ học thuộc lý thuyết.
Thầy Nam cho rằng AI còn góp phần hình thành năng lực số, tư duy phản biện và khả năng nghiên cứu thực tiễn - những năng lực cốt lõi mà Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 đề ra. Trong thời đại giáo dục mở, mỗi giáo viên và nhà trường cần trở thành trung tâm đổi mới, chủ động thích ứng và kiến tạo tương lai giáo dục số.
Nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của Nghị quyết 71 trong việc định hướng sự phát triển của ngành GD-ĐT trong giai đoạn tới, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội Trần Thế Cương khẳng định, ngành GD-ĐT Hà Nội quyết tâm trong xây dựng một nền giáo dục mở, linh hoạt, hội nhập, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ để nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học, hướng tới các chuẩn mực quốc tế, đóng góp vào quá trình chuyển đổi số ngành giáo dục của Thủ đô.
Ông Trần Thế Cương thông tin, để đón đầu xu hướng phát triển của trí tuệ nhân tạo, ngành GD-ĐT Hà Nội phối hợp với Google đào tạo 100.000 giáo viên theo chuẩn toàn cầu; xây dựng nền tảng dữ liệu tập trung và nhân rộng mô hình “Trường học số Google”; tập trung hỗ trợ trang bị thiết bị học tập cho học sinh.
Để thực hiện mục tiêu này, năm học 2025-2026, ngành GD&ĐT Hà Nội tập trung nâng cao năng lực số cho giáo viên, học sinh; đẩy mạnh việc đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật thông minh, hiện đại và nhân rộng mô hình trường học số, tăng cường ứng dụng trí tuệ nhân tạo.
Nhắc lại slogan của ngành GD-ĐT Hà Nội là “đào tạo ra các em học sinh giỏi về chuyên môn, giỏi ngoại ngữ, giỏi tin học, giỏi kỹ năng giao tiếp”, ông Trần Thế Cương cho rằng, để đào tạo ra học sinh giỏi, phải có đội ngũ giáo viên giỏi. Do đó, việc mở các lớp tập huấn, trang bị kiến thức, cử giáo viên đi đào tạo là nội dung được lãnh đạo Sở đặc biệt quan tâm và triển khai.
Sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo đang mở ra nhiều cơ hội mới trong đổi mới phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá và quản lý giáo dục. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra yêu cầu rất cao đối với đội ngũ giáo viên về năng lực chuyên môn, trình độ công nghệ, khả năng thích ứng và đổi mới.
“Việc tiếp cận, làm chủ và vận dụng hiệu quả trí tuệ nhân tạo vào giảng dạy, quản lý là một nội dung quan trọng. Những khóa học từng bước trang bị cho giáo viên hệ thống tri thức và kỹ năng về AI, góp phần thực hiện mục tiêu: Mỗi giáo viên là một công dân số, mỗi lớp học là một môi trường giáo dục số”, ông Trần Thế Cương nhấn mạnh.
