Điều đó chứng tỏ, khi giáo dục HS bằng tình yêu thương, chạm đến trái tim, thầy và trò sẽ thấy những khó khăn, rào cản, khoảng cách trước kia dễ dàng được hóa giải.
Tôn trọng cảm xúc của học sinh
20 năm giảng dạy tại Trường THPT Hoàng Cầu (quận Đống Đa, Hà Nội), cô Bùi Thị Ngọc Lan, Tổ trưởng Tổ Xã hội, giáo viên Ngữ văn cho rằng, gốc rễ của lớp học hạnh phúc chính là tôn trọng cảm xúc của HS. GV cần lắng nghe, thấu hiểu, chia sẻ, thấy được phẩm chất, kỹ năng, khuyến khích các em tham gia vào những trải nghiệm, từ đó rút ra được bài học thực tiễn, phát triển năng lực của mình.
Bên cạnh đó, theo cô Lan để cởi bỏ những rào cản từ phía phụ huynh, GV cũng phải coi lớp học của mình là một gia đình nhỏ. Cô giáo là người mẹ thứ hai, trao đổi với phụ huynh trên tinh thần tôn trọng cảm xúc tích cực, lắng nghe tâm tư nguyện vọng của HS.
Với cô Lan, không có HS hư, bởi có thể có những HS chưa hoàn thiện về tư duy là do những yếu tố khách quan và chủ quan. Vì vậy không nên áp đặt một cách máy móc, phiến diện là các em không ngoan, giáo viên, phụ huynh cần có cái nhìn rộng hơn, tìm hiểu hoàn cảnh của các em để có cách giáo dục phù hợp.
Tôn trọng HS nghĩa là GV phải nghe các em nói, khi mắc lỗi, đưa ra phương án xử lý mang tính nhân văn để các em thấy được lỗi của mình. Điều quan trọng, GV phải có sự bao dung, tình thương, vui với những gì trò đạt được dù nhỏ nhất.
Thấu hiểu việc dạy HS THCS – lứa tuổi có nhiều thay đổi về tâm sinh lý, các em luôn cần sự quan tâm, chia sẻ của bạn bè, thầy cô và gia đình, cô Nguyễn Thị Diệu Hà, Trường THCS Ngọc Lâm (quận Long Biên, Hà Nội) thường xuyên trao đổi với gia đình HS, chủ động tạo ra sự tương tác thông tin hai chiều với cha mẹ HS nhằm khích lệ các hành vi chuẩn mực và điều chỉnh kịp thời những hành vi lệch lạc của các em.
Cô Hà bộc bạch: Công việc dạy học xuất phát từ ước mơ nối nghiệp mẹ, từ tình yêu con trẻ trong mọi hoạt động giáo dục HS, giảng dạy chuyên môn tôi luôn tìm sự sẻ chia, đồng cảm và đứng trên góc nhìn hướng thiện.
Ở lứa tuổi phát triển tâm lý phức tạp, đôi khi học trò có thái độ, phản ứng thiếu suy nghĩ, hành động nóng nảy, đòi hỏi GV phải biết kiềm chế để phân tích và làm nguôi bớt cảm xúc căng thẳng của các em… Sau đó, kết hợp với gia đình, thầy cô giáo bộ môn và các bạn cùng lớp để điều chỉnh dần đưa các em trở về trạng thái tâm lý bình thường.
Hạnh phúc khi trò tiến bộ
Là GV dạy Sinh học tại Trường THPT Phú Xuyên A (huyện Phú Xuyên, Hà Nội), những năm qua, cô Nguyễn Thị Thanh Huyền dành nhiều thời gian tìm hiểu, gặp gỡ, giúp đỡ những HS bị trầm cảm, đồng thời không ngừng nghiên cứu tìm tòi những phương pháp mới giúp các em hòa nhập với bạn bè, xã hội.
Theo cô Huyền, học sinh bị trầm cảm luôn muốn xa lánh bạn bè thầy cô, thu mình lại và muốn bỏ học, thậm chí có em muốn tự tử. Gần gũi HS, cô càng hiểu và thương hơn bởi căn bệnh mà các em mắc phải phần lớn đều xuất phát từ những sự cố xảy ra trong gia đình như bố hoặc mẹ mất; bố mẹ ly hôn; kinh tế gia đình thực sự khó khăn, một số em thì rơi vào thế giới ảo mê chơi game, xem phim hành động...
Trăn trở với câu hỏi phải làm thế nào để giúp các em, cô Huyền tìm gặp, trao đổi với nhiều chuyên gia sư phạm đầu ngành, đồng thời tìm hiểu qua sách vở, mạng Internet để hiểu về căn bệnh và tìm ra phương pháp mới để tiếp cận gần gũi các em.
Bằng cách tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo, nhiều em từ hờ hững, tham gia cho có nay hào hứng, mong chờ. Có được điều trên, theo cô Huyền, mọi sự thay đổi dù nhỏ nhất nơi HS đều được cô theo dõi, ghi nhận và biểu dương. Nhận lời khen của cô, cổ vũ của bạn bè, không ít em vượt ra khỏi “vỏ kén” của mình để thay đổi, tiến bộ.
Cô Huyền cho biết: Số liệu của nhiều nghiên cứu về tình trạng sức khỏe tinh thần gần đây cho thấy, tỉ lệ HS có vấn đề về tâm lí khoảng 25 - 30%; HS bình thường là 50 - 60%, HS nặng là 5 - 15% (tùy lứa tuổi, giới tính, vùng miền).
Ở môi trường giáo dục có thể giúp đỡ các em bằng cách tổ chức nhiều giờ học tập trải nghiệm trong và ngoài lớp học (đây là hình thức dạy học đặc biệt giúp người học có được cảm xúc thực tiễn, thực tế…) để HS được nói, thể hiện, hành động cụ thể.
Từ những nghiên cứu trên, cô Huyền xây dựng nhiều giáo án dạy học dưới dạng các hoạt động trải nghiệm giúp HS vừa chiếm lĩnh tri thức sinh học, vừa hình thành phẩm chất, năng lực. Trong giờ sinh học, các em được sắm vai, chơi trò chơi, tham gia hội thảo, làm mô hình, từ đó hình thành năng lực thực hiện mà còn có những trải nghiệm cảm giác, cảm xúc, ý chí và một số trạng thái tâm lý khác.
Nhờ linh hoạt hình thức dạy học, cô Huyền “khám phá” được tiềm năng của không ít HS: Những cậu học trò mê game giúp cô soạn giáo án điện tử; em say phim hành động luôn có ý tưởng bất ngờ trong hoạt động trải nghiệm, sáng tạo.
