 Dưa hấu |
Bộ phận dùng làm thuốc: Thịt quả - tây qua thủy; phần cùi trắng - tây qua; lớp vỏ xanh - tây qua bì. Trong dưa hấu có nhiều nước, protein, lipid, carbohydrat; các vitamin A, B1, B2, C; Ca, Fe, Mn, P. Thịt quả còn chứa citrulin và arginin. Hạt chứa protein, dầu và curcubocitrin.
Dưa hấu được dùng chữa bệnh trong các trường hợp
Thanh nhiệt, giải nắng: Dùng một trong các bài thuốc sau:
Dưa hấu bổ ra ép lấy nước khoảng 250ml, cho uống. Dùng cho bệnh nhân hội chứng dương minh nhiệt thịnh: miệng khô nứt, khát nước, trạng thái kích ứng thần kinh.
Nước ép dưa hấu liều lượng tùy ý, uống rải rác trong ngày. Dùng cho các trường hợp loét miệng, viêm họng dạng viêm khô.
Vỏ quả dưa hấu 20g, lá sen tươi 12g, kim ngân hoa tươi 16g, hoa biển đậu tươi 12g, tây qua bì 12g, trúc diệp tâm tươi 12g. Sắc uống. Trị nóng nực ra mồ hôi nhiều, đầu váng, mắt hoa đau nhức.
Thanh nhiệt, lợi tiểu: Dùng cho chứng thấp nhiệt hoàng đản, bụng đầy nước, tiểu tiện nóng rát không thông.
Bổ quả dưa ra lấy phần cùi trắng, cho sa nhân, tỏi vào trong, trát đất kín, phơi cho khô, lại sấy khô. Loại bỏ bùn đất, tán nhỏ. Ngày 2 đến 3 lần, mỗi lần 4g, uống với nước ấm. Trị báng nước.
Vỏ xanh của dưa hấu 40g, bạch mao căn tươi 40g, xích tiểu đậu 20g. Sắc uống. Trị phù thũng do viêm thận cấp tính.
Một số thực đơn chữa bệnh
Nước sắc tỏi dưa hấu: Dưa hấu 1 quả, tỏi 30 - 60g. Khoét một miếng tạo ra lỗ hổng, cho tỏi đã bóc vỏ vào, đặt miếng dưa vừa khoét cho kín, cho vào nồi, đun cách thủy, lấy ra ép lấy nước cho uống. Dùng cho các bệnh nhân có các chứng bệnh xơ gan cổ trướng, viêm thận cấp, viêm thận mạn.
Tây qua bì thang: Dưa hấu (lấy phần vỏ dày bỏ ruột đỏ) 60g, diếp cá 30g, rau mướp 30g cùng đem nấu dạng canh, thêm gia vị cho ăn. Dùng cho các trường hợp viêm tắc mũi dạng viêm khô. Liên tục 3 - 5 ngày.
Nước ép dưa hấu (chủ yếu phần cùi) 200ml để sẵn; chi tử 12g, xích thược 2g, hoàng liên 2g, cam thảo 2g. Sắc lấy nước cho thêm chút ít đường phèn khuấy tan đều. Uống dần ít một, ngậm giữ ở trong miệng khoảng vài phút trước khi nuốt. Ngày 1 lần, liên tục trong ngày. Dùng cho các bệnh nhân viêm họng loét miệng.
Dưa hấu xào cà rốt: Tây qua bì 300g, cà rốt 200g, gừng tươi 15g. Tây qua bì thái lát; cà rốt thái lát, gừng tươi đập giập. Xào với dầu thực vật, thêm gia vị. Cho ăn thành bữa phụ hoặc ăn trong bữa chính. Ngày 1 lần, đợt dùng 7 - 10 ngày. Dùng cho các bệnh nhân viêm xoang mũi má, tắc ngạt mũi tiết đờm vàng đục có thể lẫn tia huyết.
Kiêng kỵ: Người tỳ vị hư hàn, có bệnh hàn thấp kiêng dùng.
TS. Nguyễn Đức Quang
