Dự kiến trong tháng 3 này, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam sẽ có các bước chuẩn bị để đề xuất với Hội đồng Tiền lương Quốc gia về tăng lương tối thiểu vùng.
Hiện nay, mức lương tối thiểu vùng cao nhất là 4,96 triệu đồng/tháng và thấp nhất là 3,45 triệu đồng/tháng nhưng tính trung bình, thu nhập trong năm 2024 của người lao động hưởng lương đạt khoảng 8,5 triệu đồng/tháng. Mức lương này tuy cao hơn mức lương tối thiểu vùng nhưng vẫn chưa bảo đảm mức đủ sống của người lao động.
Cụ thể, theo một khảo sát của Viện Công nhân Công đoàn (nay là Viện Nghiên cứu chiến lược và Tạp chí Lao động - Công đoàn), Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, chi tiêu bình quân hàng tháng của mỗi hộ gia đình người lao động lên tới 14,059 triệu đồng và có xu hướng cao hơn vào những dịp cuối năm.
Trong cơ cấu chi tiêu, 3 khoản chiếm tỷ trọng lớn là chi phí mua lương thực, thực phẩm, tiền đóng học và trả nợ. Mức thu nhập của người lao động hiện nay chỉ đáp ứng được 63% chi tiêu của gia đình; một gia đình công nhân muốn chi trả đủ mức chi tiêu cơ bản, cần ít nhất 2 người đi làm…
Như vậy có thể thấy, việc tăng lương tối thiểu vùng luôn cần thiết, vấn đề còn lại là tăng bao nhiêu và có tăng hay không? Theo phân tích của Phó Trưởng ban Chính sách, Pháp luật và Quan hệ lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Lê Đình Quảng, giai đoạn 2015 - 2020, tốc độ tăng bình quân mức lương tối thiểu khoảng 9% nhưng từ năm 2020 đến nay tốc độ thấp hơn chỉ khoảng 5 - 6%. Bởi vậy, lương tối thiểu phải tăng tốc nhanh hơn nữa mới đáp ứng được nhu cầu thực tiễn và phù hợp với kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Ý kiến khác thì cho rằng, tốc độ tăng GDP năm 2025 phấn đấu đạt trên 8%, cao hơn so với năm 2024 nên có thể điều chỉnh tăng lương tối thiểu lên mức cao hơn. Vì thế, cần tăng cường vai trò của đại diện người sử dụng lao động, đại diện người lao động và Nhà nước trong việc đàm phán điều chỉnh lương tối thiểu năm 2025. Đồng thời, khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh đạt hiệu quả thì có đàm phán giữa hai bên để tăng lương tối thiểu, áp dụng trong công ty mình.
Thực tế, việc đàm phán mức tăng lương tối thiểu chưa bao giờ có thể kết thúc trong một hoặc hai phiên, ngoại trừ năm 2020, các bên đều đồng thuận chưa tăng do ảnh hưởng của dịch Covid-19. Phía đại diện người lao động và người sử dụng lao động đều có lý lẽ riêng để đưa ra mức tăng hoặc “từ chối” mức tăng. Tuy nhiên, phải rõ ràng rằng, tiền lương là động lực để người lao động cống hiến.
Lương tối thiểu vùng đóng vai trò là mức sàn để bảo đảm mức sống tối thiểu cho người lao động. Và đầu tư vào tiền lương chính là đầu tư cho phát triển, đầu tư vào nguồn nhân lực. Vì vậy, khi tăng lương tối thiểu, thu nhập chung của người lao động cũng sẽ được nâng lên.
Điều này không chỉ giúp cải thiện đời sống người lao động mà còn tạo động lực thúc đẩy năng suất, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế và khi kinh tế phát triển, người lao động sẽ được hưởng lợi từ thành quả đó.
Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội (nay là Ủy ban Văn hóa và Xã hội) Bùi Sỹ Lợi đã từng nêu quan điểm rằng, các doanh nghiệp muốn giữ chân người lao động, vấn đề quan trọng nhất là thu nhập và tiền lương.
Vì vậy, điều chỉnh mức lương tối thiểu tăng ở mức hợp lý sẽ có “lợi ích kép” đó là có lợi cho người lao động và cũng có lợi cho doanh nghiệp trong việc tạo động lực cho người lao động tăng năng suất, gắn bó với doanh nghiệp.
Cho nên dù việc điều chỉnh lương tối thiểu sẽ có những tác động trực tiếp đến doanh nghiệp như giá thành sản phẩm tăng, chi phí sản xuất tăng theo, lợi nhuận của doanh nghiệp có thể giảm, nhưng mối quan hệ lao động trong doanh nghiệp sẽ trở nên hài hòa hơn, về lâu dài sẽ có lợi cho quá trình sản xuất, hạn chế tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng, thiết hụt lao động.
Bởi vậy, vấn đề còn lại là nên có mức điều chỉnh hợp lý để vừa bảo đảm được đời sống người lao động đồng thời không tác động tiêu cực đến doanh nghiệp cũng như nền kinh tế.
