Nước sạch - điểm nghẽn trong xây dựng nông thôn mới
Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần XIX, nhiệm kỳ 2020-2025 đề ra nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới (NTM) với những chỉ tiêu cho từng vùng miền của tỉnh, với từng giai đoạn cụ thể.
Kế hoạch xây dựng xã NTM ở miền núi, khu vực đặc biệt khó khăn, vùng biên cũng được tỉnh Thanh Hoá đề ra theo từng giai đoạn. Tuy nhiên, nhiều xã miền núi đang gặp thách thức lớn bởi tiêu chí nước sạch mới được áp dụng.
Tại huyện vùng biên Quan Sơn, nhiều năm qua dù huyện đã nỗ lực kêu gọi đầu tư nhưng vẫn chưa có nhà máy nước sạch tập trung nào được xây dựng. Ngay cả khu vực thị trấn Sơn Lư, nhu cầu nước sạch đang trở thành vấn đề bức thiết nhưng đến nay vấn đề này vẫn chưa được tháo gỡ.
Trên địa bàn huyện này, nhiều xã vùng biên cách thị trấn tới 60 km với địa hình rừng núi cách trở, dân cư lại phân bố thưa thớt nên vô cùng khó khăn nếu triển khai hệ thống nước sạch tập trung. Đây cũng là tình trạng chung ở hầu hết các xã miền núi Thanh Hoá.
Tại xã Phượng Nghi, huyện Như Thanh, theo báo cáo của Ban Chỉ đạo xây dựng NTM xã Phượng Nghi, đến cuối năm 2021 xã Phượng Nghi được công nhận hoàn thành 17/19 tiêu chí.
 |
Thế nhưng, qua rà soát đến nay xã Phượng Nghi mới đạt 13/19 tiêu chí. Các tiêu chí còn lại địa phương đã xây dựng kế hoạch và nỗ lực để hoàn thành, tuy nhiên đối với tiêu chí về nước sạch hiện vẫn đang là khó khăn lớn nhất.
Theo ông Lê Viết Hương, Chủ tịch UBND xã Phượng Nghi, Phượng Nghi là xã miền núi, dân cư sống không tập trung, nguồn lực để đầu tư xây dựng hệ thống nước sinh hoạt tập trung nằm ngoài khả năng của xã. Bên cạnh đó, việc vận động, kêu gọi các nguồn lực đầu tư để xây dựng công trình nước sạch tập trung rất nan giải.
“Xã cách nhà máy nước huyện Triệu Sơn 20km, cách trung tâm huyện Như Thanh 20km, việc làm hệ thống ống dẫn nước kinh phí rất lớn. Vì vậy, để đạt chỉ tiêu này và về đích NTM đúng kế hoạch đề ra, rất cần sự quan tâm của các cấp, ngành liên quan và sự chung tay của cộng đồng”, ông Hương cho biết thêm.
Là xã khó khăn ở xã vùng sâu, vùng xa của huyện Như Thanh, Xuân Thái cũng bắt đầu xây dựng NTM với xuất phát thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao, kết cấu hạ tầng kém đồng bộ.
Theo kế hoạch, năm 2023 Xuân Thái sẽ về đích NTM nhưng đến nay địa phương này mới đạt 14/19 tiêu chí. Trong đó, tiêu chí về nước sạch được xem là tiêu chí khó thực hiện và có thể sẽ khiến xã lỡ hẹn với đích NTM như kế hoạch đã đề ra.
Chủ tịch UBND xã Xuân Thái Nguyễn Khắc Đại cho rằng tiêu chí về nước sạch hiện vẫn đang là điểm nghẽn mà xã chưa có phương án để hoàn thành.
“Xuân Thái là xã xa trung tâm, nhiều đồi núi, dân cư thưa thớt, hơn 80% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số nên rất khó thực hiện. Chúng tôi hy vọng thời gian tới, huyện, tỉnh có phương án để tạo điều kiện cho các xã đã đăng ký về đích NTM có tiềm năng để hoàn thiện hạ tầng theo đúng kế hoạch…”, ông Đại đề xuất.
Rất cần sự quan tâm của các cấp, ngành...
Trên thực tế, ở nông thôn, miền núi của tỉnh Thanh Hoá từ nhiều đời nay, người dân vẫn sử dụng nước giếng, nước khe suối qua lắng lọc hoặc dùng máy lọc nước RO quy mô hộ gia đình để phục vụ sinh hoạt, bởi chưa có hệ thống cấp nước sạch tập trung.
Không chỉ riêng huyện Quan Sơn, huyện Như Thanh mà đa phần các huyện miền núi của tỉnh Thanh Hoá đều chưa có hệ thống cấp nước tập trung (nước máy) theo quy chuẩn, việc kêu gọi doanh nghiệp đầu tư còn là câu chuyện dài, bởi các doanh nghiệp còn tính tới chuyện lợi nhuận nên chưa sẵn sàng đầu tư nhà máy xử lý nước sạch những ở vùng sâu, vùng xa.
Theo báo cáo, giai đoạn 2021-2025, khu vực miền núi Thanh Hoá có 53 xã phấn đấu đạt chuẩn NTM, trong đó, riêng trong năm 2022 có 14 xã sẽ về đích.
 |
Tiêu chí nước sạch là vướng mắc lớn nhất trong xây dựng NTM tại các xã miền núi. |
Qua khảo sát cho thấy, hiện nay, 11 huyện miền núi mới chỉ có 6 huyện có nhà máy nước sạch là: Thạch Thành, Cẩm Thủy, Như Thanh, Ngọc Lặc, Thường Xuân, Như Xuân. Trong khi đó, các nhà máy nước mới chỉ cung cấp nước cho các hộ dân ở thị trấn và một bộ phận nhỏ hộ dân ở vùng lân cận thị trấn.
Bên cạnh đó, tại 14 xã đăng ký về đích NTM năm 2022 vẫn chưa có hệ thống nước sạch tập trung.
Ông Lê Văn Nghĩa, Phó Giám đốc Trung tâm Nước sinh hoạt vệ sinh môi trường nông thôn, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, để chỉ tiêu nước sạch không trở thành rào cản trong quá trình xây dựng NTM, ngoài sự cố gắng của từng địa phương, rất cần sự quan tâm hỗ trợ của các cấp, ngành liên quan, các huyện, nhất là trong việc bố trí nguồn vốn kịp thời để xây dựng, hoàn thiện các trạm cấp nước đạt tiêu chuẩn.
Cũng theo ông Nghĩa, quá trình xây dựng NTM, các xã cần chủ động thực hiện xã hội hóa trong đầu tư xây dựng hệ thống nước sạch, đồng thời, cần chủ động kêu gọi các nhà đầu tư, doanh nghiệp đầu tư xây dựng, không chỉ trông chờ vào nguồn vốn hỗ trợ từ cấp trên.
