Cải thiện thực trạng GD
Một ủy ban đặc biệt của NEC đã được thành lập để quản lý các quỹ ở tất cả các cấp chính quyền tiểu bang, đồng thời có nhiệm vụ giám sát việc cải tạo cơ sở hạ tầng ở các trường học được lựa chọn. Phó Thống đốc bang Edo, ông Philip Shaibu, người đã tích cực xây dựng đề xuất và đứng ra kêu gọi vận động, cho biết cấp tiểu học là trọng tâm, cũng như toàn bộ cải cách sẽ được trông chờ vào một kế hoạch hành động chiến lược đã được Bộ GD Liên bang thiết kế.
Phó Thống đốc Philip Shaibu nói: “Nếu chúng ta giải quyết được những vấn đề cơ bản của nền tảng GD với những mức độ đáp ứng yêu cầu tối thiểu, tất yếu các vấn đề của GD trung học và ĐH sẽ được hưởng lợi đáng kể”.
Các tài liệu chiến lược của những nhà vận động chú trọng vào: Trẻ em ngoài trường; người lớn biết chữ và khả năng (cũng như điều kiện) theo đuổi học hành; khoa học, công nghệ và toán học; kỹ thuật và dạy nghề; đào tạo giáo viên; chất lượng đào tạo và khả năng tiếp cận GD ĐH của HS; CNTT trong GD và cải thiện dịch vụ thư viện.
Mớ hỗn độn
Thực trạng GD Nigeria khá bi thảm. Bức tranh chung ở cả 36 tiểu bang là hình ảnh những trường tiểu học đổ nát, HS ngồi trên sàn nhà để học; ở miền Bắc đất nước, đặc biệt là ở bang Sokoto, hơn 50% trong tổng số giáo viên cấp tiểu bang không thể tiếp thu được bộ tài liệu giảng dạy vốn dành cho các trường học. Tương tự ở tiểu bang Kwara, 21.780 giáo viên trong tổng số 33.000 giáo viên không đạt được một bài kiểm tra trình độ lớp bốn, vốn dành cho HS. Sự bi thảm như được tô vẽ đậm thêm khi hầu hết các tiểu bang đều chậm trễ trong việc chi trả lương cho giáo viên.
Các phác thảo của NEC là đúng. Nhưng đây chỉ là một điểm nhỏ trong toàn bộ vấn đề của hệ thống GD Nigeria, xét trên tổng thể những nỗ lực tương tự trong quá khứ đã không được phép triển khai để thay đổi nền GD. Trong thực tế, tỷ lệ phần trăm ngân sách dành cho GD bị chính quyền liên bang cũng như các tiểu bang coi nhẹ so với các chiến lược thực thi cải cách xã hội hay bài trừ nạn tham nhũng vốn làm kiệt quệ quốc gia.
GD Nigeria hiện là một mớ hỗn độn: Giáo viên chuyên trách cho mảng kỹ thuật và có khả năng sử dụng các thiết bị cao không có sẵn; HS bị thiếu hụt kiến thức ở giai đoạn chuyển tiếp từ trung học bậc 3 sang bậc 1 (tương đương từ THCS lên THPT). Các nhà cung cấp dịch vụ cho GD, chủ yếu là sân sau của các quan chức cao cấp, lo bòn rút ngân sách hơn là đầu tư thực. Điều bất cập nữa là dù nhà nước đã có chủ trương nhập những hệ thống thiết bị cao cấp nhất phục vụ GD, nhưng phần lớn bị lưu lại và mục nát ở cảng biển Lagos, do tệ quan liêu và các thủ tục nhập khẩu phức tạp.
Các quỹ can thiệp như UBEC tài trợ cho GD trung học và Quỹ tín thác GD ĐH đã được thiết kế để cải thiện tiêu chuẩn GD. Nhưng nhiều thống đốc tiểu bang chuyển hướng tài trợ cho việc sửa chữa các trường tiểu học thành các khu vực ưu tiên khác, hoặc tham ô chúng hoàn toàn. Đó là một sự lạm dụng công quỹ trắng trợn khiến một số cựu thống đốc hiện đang bị truy tố bởi Ủy ban Tội phạm kinh tế và tài chính quốc gia của NEC. Trong nhiều trường hợp, họ không cung cấp nguồn vốn đối ứng của tiểu bang hoặc đáp ứng các yêu cầu về nguồn ngân sách được cấp từ chính quyền liên bang. Đây là lý do tại sao khoản ngân sách 86 tỷ NG (Naira Nigeria, đơn vị tiền tệ Nigeria) cấp cho các tiểu bang trong tháng 9 hầu như không được rót vào GD.
“Đập đi xây lại”
Nigeria đã đặt ra những mục tiêu tham vọng phát triển đất nước, nhưng sẽ là vấn đề lớn nếu tình hình GD không được cải thiện triệt để, trước hết là sự đầu tư có trọng tâm. Do đó, thay vì tiếp tục duy trì việc rót ngân sách định kỳ vào GD mà không có kết quả mong muốn, bài toán đặt ra hiện nay là việc cân nhắc các chương trình đầu tư cụ thể.
Chính vì lý do nêu trên mà NEC cho rằng, các trường ĐH giờ đây đã phải hạ thấp chất lượng tuyển sinh của họ. GD ĐH ở Nigeria đã trở thành một trò đùa lớn với nhiều người học xong không làm được việc. NEC kiến nghị cần sớm loại bỏ nguyên tắc hết sức vô lý nhưng lại được coi là cơ bản của GD Nigeria hiện nay: Chúng ta hãy thiết lập các trường học trước, sau đó vấn đề tài trợ sẽ được giải quyết. Thay vào đó, hãy lên kế hoạch cho ngân sách, tìm các nguồn tài trợ bổ sung, trước khi quyết định thành lập trường học hay đưa ra các chương trình GD mới.
Đòi hỏi về chất lượng GD cũng phải đi đôi với việc nâng cao năng lực cũng như mức chi trả cho giáo viên. Đó là lý do vì sao vấn đề đào tạo và đào tạo lại giáo viên được đặt ra. NEC cho rằng cũng phải đặt lại vấn đề về động cơ cống hiến của giáo viên; tạo ra môi trường lý tưởng cho việc học tập của HS; cung cấp tài liệu giảng dạy và giám sát trường học hiệu quả…
Nghĩa là chấp nhận làm lại từ đầu, với thực tế là Nigeria đang thiếu vắng GD cơ bản và THCS, toàn bộ nền GD hiện nay chỉ là mớ hỗn độn đổ nát cần kiến thiết lại.
