Bác sĩ, TS Đỗ Duy Cường đang chăm sóc bệnh nhân. Ảnh bác sĩ cung cấp.
Tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư mỗi năm cũng điều trị khoảng 10 người mắc bệnh này. Việt Nam là nước nằm trong khu vực dịch tễ lưu hành cao của bệnh với ước tính hàng năm có hàng chục ngàn trường hợp mắc và hàng ngàn ca tử vong.
Mới đây Khoa Truyền nhiễm tiếp nhận bệnh nhân C.V.T, 25 tuổi ở Sầm Sơn, Thanh Hóa trong tình trạng hết sức nguy kịch vì mắc bệnh Whitmore. Bệnh nhân sốt cao, sưng đau khớp gối phải. Sau nhiều ngày điều trị ở các bệnh viện tuyến dưới bệnh không thuyên giảm được chuyển đến điều trị tại Khoa Cơ xương khớp rồi Khoa Truyền nhiễm (Bệnh viện Bạch Mai). Cấy máu lần thứ 3 bệnh nhân mới được xác định mắc bệnh Whitmore - một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có thể gây tử vong nếu không được chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời.
Bác sĩ, TS Đỗ Duy Cường - Phụ trách khoa Truyền nhiễm cho biết, bệnh nhân nhập viện trong tình trạng hết sức nguy kịch với biểu hiện nhiễm trùng huyết, suy đa phủ tạng. Trước đó, bệnh nhân có tiền sử viêm cầu thận, vào bệnh viện đa khoa tỉnh Thanh Hóa với biểu hiện sốt và gối phải sưng to. Sau 11 ngày điều trị tại bệnh viện tỉnh nhưng không cắt sốt. Ngày 8/8, bệnh nhân được chuyển đến Khoa Cơ xương khớp (Bệnh viện Bạch Mai) nhưng tình trạng bệnh vẫn không chuyển biến, kết quả cấy máu và cấy dịch khớp âm tính. Mặc dù vậy bệnh nhân vẫn được điều trị kháng sinh bao vây. Ngày 11/8, sau khi hội chẩn, bệnh nhân được đưa về khoa Truyền nhiễm trong tình trạng sốt cao liên tục 39-40 độ C, sưng đau khớp gối phải, tổn thương gan, thận, nhiều ổ áp xe trong phổi...
Sau khi xác định chẩn đoán, bệnh nhân nhanh chóng được chuyển phác đồ điều trị đặc hiệu theo hướng bệnh Whitmore. Tuy nhiên, sau hơn 10 ngày điều trị tại khoa, bệnh nhân tiếp tục có biểu hiện sốc nhiễm khuẩn kèm theo suy đa phủ tạng nặng. Bác sĩ phải đặt ống nội khí quản, xử trí sốc nhiễm khuẩn đồng thời dùng kháng sinh đặc trị bằng kháng sinh mạnh liều cao nhóm carbapenem kết hợp với ceftazidim.
Chưa có vắc-xin phòng bệnh
PGS.TS Bùi Vũ Huy, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư cho biết, vi khuẩn gây bệnh Whitmore có độc tính cao hơn một số vi khuẩn khác, có thể gây tử vong nếu không được chẩn đoán và điều trị kháng sinh phù hợp. Nếu người khỏe mạnh không may mắc phải, được phát hiện điều trị hợp lý sẽ khỏi, không để lại di chứng. Nhưng nếu bệnh rơi vào những người già, yếu, miễn dịch suy giảm, đang mắc các bệnh mạn tính thì sẽ có nhiều nguy cơ hơn, diễn tiến phức tạp hơn, khó chữa hơn.
Do bệnh cảnh lâm sàng đa dạng nên bác sĩ thường chẩn đoán nhầm bệnh Whitmore với các bệnh khác như viêm phổi, lao phổi, áp xe cơ, nhiễm trùng huyết do các vi khuẩn khác như tụ cầu, liên cầu…
Vi khuẩn gây bệnh này có trong đất và đường lây nhiễm chủ yếu do vùng da tổn thương tiếp xúc với đất nhiễm khuẩn hoặc hít phải các hạt bụi đất chứa vi khuẩn này. Gần đây các ca bệnh được báo cáo có xu hướng gia tăng, cao điểm của các ca bệnh thường xảy ra vào mùa mưa tập trung từ tháng 9-11.
Người bệnh có cơ địa tiểu đường, bệnh phổi và bệnh thận mạn tính dễ mắc bệnh với các biểu hiện lâm sàng đa dạng: sốt cao, đau cơ, có các ổ nhiễm khuẩn trên da, áp xe cơ, áp xe gan lách, viêm phổi. Ở trẻ em thường có triệu chứng sốt cao, nhiễm trùng nhiễm độc và biểu hiện sưng tuyến mang tai thường gặp hơn các triệu chứng khác.
Những bệnh nhân được phát hiện tại BV Bệnh Nhiệt đới T.Ư đều có bằng chứng nhiễm khuẩn huyết. Ở người lớn bệnh cảnh phổ biến nhất là viêm phổi, viêm da, nhiễm trùng tiết niệu, nhiễm trùng huyết. Tuy nhiên TS Huy cũng nhận định, người khỏe mạnh hiếm khi mắc bệnh này. Đối tượng dễ bị vi khuẩn tấn công thường là người già yếu, người mắc các bệnh mạn tính như đái tháo đường, viêm gan mạn, người nhiễm HIV...
Tuy nhiên, ngay cả khi được khẳng định chẩn đoán, việc điều trị cũng hết sức khó khăn vì phải dùng kháng sinh tấn công liều cao kéo dài liên tục trong ít nhất khoảng 2 tuần, sau đó dùng kháng sinh duy trì khoảng từ 3 đến 6 tháng nữa. Nếu không được điều trị đúng liều, đúng phác đồ và theo dõi sát sao, bệnh dễ tái phát, sức khỏe suy kiệt dần. Việc điều trị bệnh phải kéo dài, tốn kém nên không ít bệnh nhân không có đủ khả năng để theo điều trị đến cùng. Đây là những nguyên nhân gây thất bại điều trị và tử vong. Đến nay bệnh Whitmore vẫn chưa có vắc-xin phòng bệnh.
Các chuyên gia cũng khuyến cáo để giải quyết bệnh Whitmore cần có chiến lược tổng thể, đồng bộ với sự phối hợp nhiều chuyên khoa lâm sàng, y tế dự phòng, vi sinh, môi trường, nông nghiệp, truyền thông… thì mới có hiệu quả. Trước mắt phải nâng cao nhận thức của người dân và nhân viên y tế, cải tiến kỹ thuật xét nghiệm nuôi cấy vi khuẩn tại các labo xét nghiệm, tăng cường phổ biến phương pháp chẩn đoán và phác đồ điều trị cho các cơ sở y tế tuyến dưới.
