Không chỉ các điểm đến du học truyền thống như Australia, Mỹ, Anh, mà cả châu Âu và Đông Bắc Á cũng đang điều chỉnh chiến lược để tiếp cận thị trường tiềm năng này.
Chính phủ Australia vừa công bố kế hoạch tăng giới hạn sinh viên quốc tế 9%, lên 295 nghìn người, với ưu tiên rõ rệt cho ứng viên đến từ Đông Nam Á. Nhật Bản đặt mục tiêu 400 nghìn sinh viên quốc tế vào năm 2033, Hàn Quốc hướng tới 300 nghìn vào năm 2027, trong khi Đài Loan, Trung Quốc, đặt mục tiêu thu hút 25 nghìn sinh viên Đông Nam Á mỗi năm để bù đắp thiếu hụt lao động trong các ngành công nghiệp trọng điểm.
Số liệu từ công ty tư vấn Acumen (2023) cho thấy Việt Nam dẫn đầu khu vực với khoảng 132 nghìn du học sinh, chiếm gần 40% tổng số sinh viên Đông Nam Á học ở nước ngoài. Malaysia và Indonesia gửi hơn 50 nghìn sinh viên mỗi nước còn Thái Lan đóng góp khoảng 32 nghìn. Năm 2022, Đông Nam Á đã trở thành khu vực đứng thứ 3 toàn cầu về số lượng du học sinh, chỉ sau Trung Quốc và Ấn Độ.
Các trường đại học châu Âu, vốn đang đối mặt với tình trạng thiếu kinh phí và thách thức nhân khẩu học do dân số già hóa, nhận ra rằng họ cần một nguồn lao động trẻ và có tay nghề để duy trì sức cạnh tranh. Đông Nam Á, với dân số trẻ, khả năng tiếng Anh tốt và nhu cầu du học cao, trở thành một thị trường đầy tiềm năng.
Trong khu vực Đông Nam Á, Tổng thống Indonesia, ông Prabowo Subianto, đã kêu gọi người dân theo đuổi giáo dục đại học ở châu Âu. Ông cho biết khoảng 3,3 nghìn người Indonesia học tập tại châu Âu hàng năm. Tuy nhiên, sinh viên đến từ Đông Nam Á vẫn chiếm phần trăm nhỏ.
Một nguyên nhân lớn khác khiến các trường châu Âu tìm đến sinh viên Đông Nam Á là khó khăn tài chính. Tại Anh, 40% cơ sở giáo dục dự kiến thâm hụt trong năm nay. Đức cắt giảm 2,5 nghìn suất học bổng của DAAD, trong khi Đại học Freie Universität Berlin cùng nhiều trường khác bị giảm ngân sách.
Pháp cũng cắt một tỷ euro chi tiêu giáo dục và nghiên cứu trong ngân sách 2025. Liên minh Đại học châu Âu cảnh báo tình trạng thiếu kinh phí đã trở thành “bình thường mới”. Trước chi phí tăng và doanh thu trì trệ, nhiều trường buộc phải đẩy mạnh tuyển sinh viên quốc tế để bù đắp ngân sách.
Tuy nhiên, châu Âu không chỉ cạnh tranh với Mỹ, mà còn với Nhật Bản, Hàn Quốc, những quốc gia gần gũi về địa lý và văn hóa với Đông Nam Á. Một nghiên cứu của Hội đồng Anh cho thấy lượng sinh viên Malaysia, Singapore, Thái Lan đăng ký vào đại học Anh đã giảm từ 2015, cho thấy xu hướng “du học gần nhà” ngày càng rõ.
Nhật Bản hiện thu hút nhiều sinh viên Việt Nam hơn các nước nói tiếng Anh. Hệ thống giáo dục đại học ở Đông Á cũng thăng hạng nhanh chóng: Năm 2024, có 23 trường lọt top 100 thế giới theo QS, tăng 35% so với 2015.
Để vượt qua thách thức, một số quốc gia châu Âu đã bắt đầu điều chỉnh chính sách cạnh tranh thu hút nhân tài. Na Uy giảm yêu cầu về trình độ ngôn ngữ, rút ngắn quy trình xin việc và hạ học phí cho sinh viên quốc tế. “Sáng kiến Chọn châu Âu” thuộc EU trị giá 500 triệu euro được khởi động nhằm mở rộng tài trợ nghiên cứu, kéo dài hỗ trợ qua Hội đồng Nghiên cứu châu Âu và tăng gấp đôi khoản hỗ trợ cho học giả chuyển trường.
Châu Âu đang triển khai nhiều chính sách để thu hút sinh viên Đông Nam Á trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu về nhân tài. Bà Kristina Kironska, đại diện Đại học Palacky Olomouc (Séc), cho biết: “Chính phủ châu Âu nên đơn giản hóa yêu cầu thị thực và lưu trú dài hạn cho công dân Đông Nam Á”.
