Đó cũng là lý do tại sao xã hội Kazakhstan luôn luôn quan tâm tới các cuộc cải cách đang diễn ra trong hệ thống giáo dục.
Hệ thống, mục tiêu và sứ mệnh
Luật Giáo dục Kazakhstan xác định những nhiệm vụ của hệ thống giáo dục là tạo điều kiện cần thiết để người dân được tiếp thu một nền giáo dục có chất lượng, nhằm hình thành, phát triển và đào tạo nghề nghiệp cho họ trên cơ sở các giá trị dân tộc và nhân loại, các thành tựu của khoa học và thực tiễn. Bên cạnh giáo dục ý thức công dân, nhiệm vụ của hệ thống giáo dục phải phát triển năng lực sáng tạo, tinh thần và thể chất của cá nhân, hình thành nền tảng đạo đức vững chắc và lối sống lành mạnh, làm giàu trí tuệ bằng cách tạo điều kiện phát triển nhân cách.
Các nguyên tắc này của hệ thống giáo dục Kazakhstan được bổ sung thêm nhiệm vụ sử dụng các công nghệ dạy học mới, chủ yếu là công nghệ thông tin và truyền thông. Một trong những nhiệm vụ chính của nhà nước là nâng cao vị thế xã hội của người giáo viên.
Luật Giáo dục của Kazakhstan cũng xác định nguyên tắc về tính liên tục và tính kế thừa của tất cả các cấp, bậc học. Cụ thể gồm: Giáo dục mầm non; Giáo dục phổ thông; Giáo dục đại học và sau đại học; Giáo dục bổ túc và giáo dục thực nghiệm. Trong giáo dục phổ thông còn chia các cấp: Tiểu học (lớp 1 - 4); THCS (lớp 5 - 9), THPT (lớp 10 - 11).
Giáo dục phổ thông chú trọng phát triển toàn diện
Những năm gần đây, hệ thống giáo dục phổ thông Kazakhstan đang từng bước đổi mới và phát triển đồng bộ trên các lĩnh vực. Trong đó, nội dung chương trình giáo dục thay đổi, ban đầu ở trường tiểu học, sau đó ở trường trung học. Chương trình giáo dục mới chủ yếu là thay đổi phương pháp tiếp thu kiến thức. Việc lĩnh hội và tái hiện thông tin một cách đơn giản được thay thế bằng sự phát triển của tư duy phê phán, phân tích và sáng tạo.
Ngành giáo dục áp dụng và phát triển các quy tắc mới về kiểm tra, đánh giá kiến thức của học sinh. Theo đó, học sinh lớp 1 không được đánh giá kết quả học tập, còn ở các lớp khác, điểm của học sinh được chấm theo thang điểm 10.
Chương trình giáo dục mới tăng số lượng các môn học được giảng dạy bằng tiếng Kazakh ở các lớp trên. Một số môn học bắt đầu được dạy bằng tiếng Anh.
Trong khuôn khổ đổi mới chương trình giảng dạy, xuất hiện các môn học mới. Ví dụ, ngay từ lớp Một, học sinh bắt đầu học môn “Kỹ thuật số”. Học sinh trung học được tự chọn các môn “Sinh thái học”, “Kiến thức truyền thông”, “Cơ sở của khởi nghiệp và kinh doanh”... để phát triển nhân cách toàn diện.
Ngoài ra, chương trình giáo dục cũng được giảm tải. Trước đây, chuẩn giáo dục được xác định bởi các khuyến nghị về giáo học pháp được Bộ Giáo dục và Khoa học Kazakhstan phê duyệt. Nhưng trên thực tế, khối lượng công việc quá nhiều, điều này gây ra những cuộc tranh luận gay gắt giữa phụ huynh học sinh và giáo viên.
Trong bối cảnh đại dịch “Covid-19”, Bộ Giáo dục và Khoa học đã đưa ra những thay đổi trong việc tổ chức quá trình giáo dục ở các trường phổ thông. Đã xác định các nền tảng Internet mà giáo viên có thể sử dụng để tiến hành dạy học trực tuyến. Trong quý III năm 2022, các tiết học ở các trường phổ thông sẽ được tổ chức theo các hình thức khác nhau, tùy thuộc vào tình hình dịch tễ ở khu vực và quy mô trường, lớp.
Trong một thời gian dài, Kazakhstan thiếu giáo viên. Nhà nước giải quyết vấn đề này bằng cách nâng cao uy tín lao động của người giáo viên và tăng cường bảo đảm điều kiện vật chất cho họ. Kể từ năm 2020, lương giáo viên tăng 25% mỗi năm. Lần tăng gần nhất được thực hiện từ tháng 1/2022.
Giáo dục phổ thông Kazakhstan đang chuẩn bị chuyển sang hệ 12 năm. Dự kiến, kế hoạch này sẽ được thực hiện theo từng giai đoạn, bắt đầu vào năm 2023.
Chuyên môn hóa giáo dục đại học
Giáo dục đại học Kazakhstan đang trong giai đoạn cải cách. Năm 2010, Kazakhstan tham gia Quy trình Bologna nhằm mục đích xây dựng một không gian giáo dục châu Âu thống nhất. Theo quy trình này, hệ thống giáo dục đại học Kazakhstan bao gồm ba trình độ. Cử nhân: Đào tạo nghề cơ bản 4 năm. Những người tốt nghiệp trình độ này được cấp bằng cử nhân hoặc cán bộ chuyên môn. Thạc sĩ: Đào tạo cán bộ khoa học, sư phạm, quản lý theo ngành hẹp. Tiến sĩ: Sau 3 năm đào tạo, người học nhận bằng tiến sĩ.
Hoạt động đào tạo của các trường đại học được điều phối và giám sát bởi Bộ Giáo dục và Khoa học. Nhưng một số trường đại học, do đặc thù của mình, trực thuộc các bộ, ngành cả trong lĩnh vực tài chính. Trong khuôn khổ hội nhập với không gian giáo dục quốc tế, ở Kazakhstan có một số phân hiệu của các trường đại học nước ngoài hoặc các trường đại học liên kết đang hoạt động.
Để nâng cao chất lượng và trình độ đào tạo cán bộ chuyên môn hiện nay, giáo dục đại học Kazakhstan tiếp tục thực hiện các cải cách. Nhà nước tiến hành chuyên môn hóa các trường đại học. Những năm gần đây, các chuyên ngành không có nhu cầu đã bị thu hồi giấy phép đào tạo.
Bằng cách đó, xuất hiện các ngành chuyên môn có khả năng cạnh tranh. Nhà nước ưu tiên đào tạo cán bộ thông qua hệ thống tài trợ giáo dục. Đặc biệt chú trọng việc đào tạo đội ngũ cán bộ kỹ thuật và giáo viên theo yêu cầu. Đào tạo tại chức bị bãi bỏ trong các trường đại học vì không bảo đảm chất lượng theo yêu cầu. Trong điều kiện đại dịch “Covid-19”, hình thức giáo dục mới - đào tạo từ xa đang được áp dụng và trở nên hết sức phổ biến. Công tác nghiên cứu độc lập của sinh viên được quan tâm nhiều hơn.
Bộ Giáo dục và Khoa học đã xây dựng phương pháp kiểm tra tất cả các tìm tòi khoa học của sinh viên. Đặc biệt, việc sao chép luận văn đại học và cao học bị ngăn chặn.
Trong điều kiện đại dịch “Covid-19”, các trường đại học tự lựa chọn hình thức đào tạo truyền thống hoặc kết hợp. Đối với hình thức đào tạo kết hợp, các bài giảng được tổ chức trực tuyến. Các tiết thực hành, seminar được dạy trực tiếp.
Những sinh viên tốt nghiệp xuất sắc của Kazakhstan được tạo điều kiện học tập tại các trường đại học nước ngoài trong khuôn khổ các hợp đồng và thỏa thuận và theo chương trình học bổng “Bolashak” của chính phủ.
Hệ thống giáo dục Kazakhstan dành cho tất cả học sinh từ mẫu giáo đến sau đại học. Thành công hay thất bại trong quá trình học tập và đào tạo phụ thuộc vào nỗ lực vươn lên của mỗi cá nhân. Nhiệm vụ của nhà nước là tạo cơ hội bình đẳng cho tất cả mọi người.
