PGS.TS Bùi Mạnh Hùng - Chủ tịch Hội đồng quốc gia thẩm định tài liệu Tiếng Việt 1-Công nghệ giáo dục (TV1-CNGD), Điều phối viên chính Ban Phát triển Chương trình giáo dục phổ thông mới - chia sẻ quan điểm khi trao đổi về tài liệu TV1-CNGD đang được dư luận quan tâm.
Đã có nhiều ý kiến tranh luận từ khi clip về một cô giáo dạy đánh vần theo tài liệu TV1-CNGD chia sẻ trên mạng. Có vẻ nhiều người chưa biết và chưa hiểu đúng về giải pháp sư phạm này, mong được ông chia sẻ?
Tài liệu TV1-CNGD được sử dụng trong nhà trường gần 40 năm qua và đã trải qua nhiều bước thăng trầm, khi được mở rộng, khi bị thu hẹp.
Một số cột mốc đáng được nhắc đến như: Năm 1986, dưới thời Bộ trưởng Nguyễn Thị Bình, tài liệu này được khuyến khích các địa phương sử dụng, coi như một giải pháp để dạy học Tiếng Việt.
Đầu những năm 2000, khi chương trình giáo dục phổ thông hiện hành được áp dụng, thì với chính sách 1 chương trình và 1 bộ SGK duy nhất, tài liệu này không được mở rộng nữa mà chỉ được thí điểm trong phạm vi rất hẹp.
Năm 2006, nó lại được triển khai trong khuôn khổ đề tài cấp Bộ là nâng cao chất lượng dạy học Tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số và 2 năm sau đó được thí điểm trong khoảng 20 tỉnh. Đặc biệt, từ 2013, dưới thời Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Vũ Luận, nó được triển khai nhân rộng trên khoảng 47-48 tỉnh trên cả nước.
 |
| Tài liệu TV1-CNGD sẽ là một phương án dạy học Tiếng Việt lớp 1 bổ sung của Bộ GD&ĐT |
Gần đây, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ đã cho thành lập Hội đồng quốc gia thẩm định tài liệu TV1-CNGD để đưa vào nhà trường sử dụng như là một phương án dạy học Tiếng Việt bổ sung cho SGK Tiếng Việt lớp 1 của Bộ GD&ĐT.
TV1-CNGD chỉ là một tài liệu dạy học, chỉ là một giải pháp sư phạm để đạt đến mục tiêu được đề ra trong chương trình giáo dục phổ thông quốc gia.
Theo quan điểm của tôi và cũng là quan điểm tiếp cận trong xây dựng chương trình và triển khai thực hiện chương trình thì một quốc gia nên có 1 chương trình thống nhất. Nhưng để thực hiện mục tiêu do chương trình đặt ra, nên có nhiều phương án khác nhau, thể hiện qua những cuốn SGK khác nhau, các tài liệu dạy học khác nhau.
Nhiều phụ huynh lo ngại, thậm chí một số người phản ứng vì họ quen với cách dạy học trên 1 cuốn sách giáo khoa đồng nhất. Nhưng quan điểm đó không phù hợp với quan điểm giáo dục của thế giới, cũng không phù hợp với hướng đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông của chúng ta sắp tới.
 |
| “Hội đồng thẩm định tài liệu TV1-CNGD như là một tài liệu dạy học, cho phép được tiếp tục thí điểm trong phạm vi hạn chế chứ chưa công nhận nó như một cuốn SGK chính thức. Nhiều người cũng hay nói công nghệ giáo dục là chương trình, nhưng không phải, đây chỉ là tài liệu dạy học”. PGS.TS Bùi Mạnh Hùng |
Để mọi người hiểu rõ hơn, ông có thể so sánh giữa 2 cách dạy học Tiếng Việt: Đại trà và TV1-CNGD?
So với cuốn sách Tiếng Việt đại trà thì cách tiếp cận của TV1-CNGD có nhiều điểm khác biệt. Điểm khác biệt quan trọng nhất là cách dạy đọc, trong đó có cách dạy đánh vần.
Tài liệu TV1-CNGD dạy đánh vần dựa trên cơ sở phân tích cấu trúc âm tiết tiếng Việt và sử dụng các khái niệm, các thuật ngữ ngữ âm học, như nguyên âm, âm đệm, âm cuối. Nó cũng phân biệt rạch ròi giữa âm và con chữ.
Sự phân biệt đó xét về phương diện khoa học là hoàn toàn đúng đắn. Nhưng có cần phân biệt như vậy khi dạy đánh vần cho học sinh lớp 1 hay không, đó là vấn đề cũng gây tranh cãi. Dù vậy, trên thực tế nó cũng có hiệu quả nhất định và chúng ta không nên phủ nhận.
Cuốn sách Tiếng Việt lớp 1 đại trà ưu thế hơn về phát triển các kĩ năng một cách toàn diện: Đọc thành tiếng, viết chính tả, đọc hiểu, nói nghe... Nhưng riêng kĩ năng đọc thành tiếng, viết chính tả thì cuốn TV1-CNGD có ưu thế rất nổi bật.
Mỗi cuốn sách có ưu thế của nó, tôi không cho TV1-CNGD là giải pháp tối ưu; tuy nhiên, đó là giải pháp đáng ghi nhận, tạo ra sự phong phú trong cách tiếp cận thì tôi nghĩ nên khuyến khích nhưng cách triển khai như vậy.
Chúng ta không nên quan niệm học sinh trên cả nước phải học 1 tài liệu duy nhất theo một cách đánh vần duy nhất. Quan điểm đó tôi cho là xưa cũ, không phù hợp với bối cảnh giáo dục hiện đại. Các nước cũng đều tiếp cận theo cách như vậy. Câu trả lời chính xác nhất là từ thực tiễn. Chúng ta hãy lắng nghe tiếng nói từ thực tế, tiếng nói của giáo viên, học sinh.
Sắp tới, chúng ta ban hành Chương trình giáo dục phổ thông mới, với chính sách 1 chương trình, nhiều bộ SGK thì nhà trường, giáo viên và kể cả cha mẹ học sinh cũng có tiếng nói nhất định trong việc lựa chọn SGK phù hợp nhất.
 |
| Sắp tới một chương trình sẽ có nhiều bộ SGK |
Ông cho biết, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ đã cho thành lập Hội đồng quốc gia thẩm định tài liệu TV1-CNGD. Vậy tài liệu trên có thay đổi gì sau thẩm định hay không?
Qua 2 vòng thẩm định, tài liệu TV1-CNGD có thay đổi rất đáng kể. Vòng thẩm định thứ nhất, theo đề nghị của Hội đồng thẩm định, nhóm tác giả đã chỉnh sửa rất nhiều, tập trung vào chỉnh sửa ngữ liệu.
Sau vòng thẩm định thứ nhất, tài liệu TV1 - CNGD đã phải chỉnh sửa theo khuyến nghị của Hội đồng thẩm định.
Đến lần thứ 2 năm 2018, tài liệu này cũng được tiếp tục chỉnh sửa theo hướng như vậy.
Nên có thể nói, sau 2 lần thẩm định, chất lượng tài liệu TV1-CNGD đã được cải thiện một cách đáng kể.
Xin cảm ơn ông!
Cá nhân tôi cho rằng, giải pháp của công nghệ giáo dục không hẳn là giải pháp tối ưu, nó có mặt ưu điểm như giúp học sinh phát triển hiệu quả ở mức độ nhất định kĩ năng đọc thành tiếng, viết chính tả; nhưng cũng có hạn chế, như kĩ năng đọc hiểu và kĩ năng nói nghe chưa thực sự được chú ý nhiều. Trên thực tế dạy học thì giáo viên và học sinh cũng phải bỏ nhiều công sức hơn so với giáo viên, học sinh khi dạy sách đại trà.
Vấn đề ở đây, tôi cho là cách tiếp cận không sai, còn hiệu quả đến đâu thì tùy thuộc vào quan niệm của chúng ta về dạy Tiếng Việt ở lớp 1.- PGS.TS Bùi Mạnh Hùng.
