Ngày 9/5, Trung Quốc tuyên bố trục xuất lãnh sự Canada tại Thượng Hải nhằm đáp trả hành động tương tự trước đó của quốc gia Bắc Mỹ, đẩy mối quan hệ song phương vào vòng xoáy căng thẳng mới.
Quan hệ Trung Quốc - Canada vốn không êm đẹp kể từ vụ bắt giữ một quan chức cấp cao Huawei từ vài năm trước lại đang đột ngột căng thẳng trở lại, sau các đòn trả đũa ngoại giao lẫn nhau trong những ngày gần đây.
Căng thẳng mới trong quan hệ song phương được châm ngòi ngày 8/5 khi Ngoại trưởng Canada Melanie Joly thông báo nước này trục xuất một quan chức thuộc Tổng lãnh sự Trung Quốc tại Toronto.
Nhà ngoại giao Trung Quốc bị Canada trừng phạt là ông Triệu Nguy với cáo buộc có hành động “can thiệp vào công việc nội bộ” của Canada bằng cách đe dọa một nghị sĩ nước này là ông Michael Chong và người thân. Với lý do này, Canada tuyên bố không hoan nghênh nhà ngoại giao của Trung Quốc, đồng nghĩa với việc trục xuất ông này.
Trước đó, truyền thông Canada đưa tin nhà ngoại giao Trung Quốc tại Toronto Triệu Nguy đã đe dọa nghị sĩ Michael Chong sau khi ông đưa ra quan điểm chỉ trích Bắc Kinh.
Ngày 4/5, Canada triệu tập đại sứ Trung Quốc để phản đối hành động này với cáo buộc nó can thiệp vào công việc nội bộ của Canada. Trung Quốc lập tức lên tiếng phản đối và cho rằng truyền thông Canada đã cố tình thổi phồng sự việc.
Vụ căng thẳng ngoại giao xảy ra trong bối cảnh Chính phủ Canada do Thủ tướng Justin Trudeau đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng ở trong nước về việc phải có lập trường cứng rắn hơn với Trung Quốc, sau khi truyền thông dẫn nguồn tin tình báo cáo buộc rằng Bắc Kinh đã can thiệp vào các cuộc bầu cử ở Canada trong các năm 2019 và 2021. Giới chức Trung Quốc trong khi đó liên tục phản đối và phủ nhận cáo buộc này.
Áp lực này có thể là lý do khiến chính quyền Canada quyết định đẩy căng thẳng ngoại giao mới nhất với Bắc Kinh lên cao hơn khi tuyên bố trục xuất nhà ngoại giao Trung Quốc, bất chấp việc chắc chắn sẽ nhận được động thái đáp trả từ phía Bắc Kinh.
Giới chức Trung Quốc cáo buộc Canada “đã phá hoại quan hệ song phương” với quyết định trục xuất trên và cảnh báo nước này sẽ phải gánh chịu “mọi hậu quả phát sinh”.
“Hậu quả” đầu tiên mà Trung Quốc đưa ra là việc Bắc Kinh tuyên bố coi bà Jennifer Lynn Lalonde, lãnh sự Canada tại Thượng Hải, là người không được hoan ngênh vào ngày 9/5, chỉ một ngày sau động thái trục xuất của Canada.
Nhà ngoại giao này bị yêu cầu phải rời Trung Quốc trước ngày 13/5. Hành động này được dự báo là đương nhiên sẽ xảy ra, nhưng quan hệ Trung Quốc - Canada sẽ xấu đi như thế nào sau sự kiện này vẫn còn là một ẩn số.
Cuộc chiến đáp trả nhau qua đường ngoại giao giữa Trung Quốc và Canada đã nối tiếp thêm thời gian quan hệ căng thẳng giữa hai nước kể từ cuối năm 2018, sau khi cảnh sát Canada bắt giam giám đốc tài chính của tập đoàn công nghệ Huawei của Trung Quốc là bà Mạnh Vãn Chu theo yêu cầu của Mỹ.
Trung Quốc sau đó đáp trả bằng cách bắt giữ hai công dân Canada với cáo buộc có hành động do thám “gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia”.
Sau một thời gian tạm lắng, mối quan hệ vốn dĩ đã nhiều gập ghềnh giữa Canada và Trung Quốc lại đang lún sâu vào một làn sóng căng thẳng mới với các vụ đáp trả ngoại giao lẫn nhau.
Điều này cho thấy mối quan hệ song phương sẽ còn phải mất một thời gian dài nữa mới có thể trở lại quỹ đạo tốt đẹp, khi hai bên tìm được tiếng nói chung và bình thường hóa quan hệ ngoại giao.
