Báo cáo tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết: Nhìn tổng thể công tác chỉ đạo, điều hành năm 2021 của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương là thông suốt, nhịp nhàng, đồng bộ để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, khơi thông các nguồn lực cho phát triển kinh tế xã hội (KTXH), giảm thiểu tác động xấu của thiên tai, dịch bệnh; huy động các nguồn lực trong nước và từ nước ngoài cho phòng, chống dịch bệnh và phát triển KTXH. Mặc dù có rất nhiều khó khăn, thách thức, kinh tế nước ta vẫn tăng trưởng dương 2,58%; kinh tế vĩ mô ổn định, 7/12 chỉ tiêu KTXH chủ yếu đạt và vượt kế hoạch; các cân đối lớn của nền kinh tế, nhất là cân đối thu, chi ngân sách nhà nước (NSNN) được bảo đảm, thu NSNN đạt trên 1,563 triệu tỷ đồng, vượt 16,4% dự toán.
Theo Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội, việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí (THTK,CLP) trong lập, thẩm định, phê duyệt dự toán, quyết toán, quản lý, sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước các nhiệm vụ, chỉ tiêu, giải pháp THTK,CLP đã phát huy hiệu quả, góp phần đạt được nhiều kết quả tích cực trong thực hiện nhiệm vụ tài chính ngân sách nhà nước (NSNN), tạo nguồn lực quan trọng trong khắc phục hậu quả của dịch bệnh, thiên tai, tạo đà phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách nhận thấy, theo báo cáo của Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ hai (tháng 10/2021), ước thu ngân sách trung ương (NSTW) năm 2021 hụt thu khoảng 28-29 nghìn tỷ đồng đã ảnh hưởng rất lớn đến việc triển khai nhiệm vụ của NSTW. Tuy nhiên, đến nay, Chính phủ báo cáo thu NSTW ước tăng 6,7% so với dự toán, thể hiện nỗ lực cao của Chính phủ trong việc tăng cường quản lý thu NSNN trong những tháng cuối năm 2021, song điều này cũng thể hiện việc dự báo, đánh giá tình hình không sát với thực tiễn.
Mặc dù Quốc hội đã có Nghị quyết về khoanh nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp đối với người nộp thuế không còn khả năng nộp NSNN và Luật Quản lý thuế có hiệu lực từ ngày 1/7/2020, nhưng nợ thuế của doanh nghiệp vẫn có xu hướng tăng; tình trạng gian lận, trốn lậu thuế, buôn bán hóa đơn diễn biến phức tạp.
Việc quản lý, sắp xếp các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách mặc dù đã được các bộ, ngành quan tâm rà soát, sắp xếp, tuy nhiên số lượng các quỹ tài chính ngoài ngân sách còn lớn, một số quỹ có quy mô nhỏ, phạm vi hẹp; có quỹ chưa được bổ sung đủ vốn điều lệ theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ; có quỹ có số dư lớn phải tạm dừng việc tổ chức thu do nhu cầu sử dụng quỹ chưa hết. Quỹ phát triển khoa học công nghệ của một số doanh nghiệp có số dư còn cao do vướng mắc về cơ chế sử dụng dẫn đến lãng phí nguồn lực.
Việc chậm phân bổ vốn chương trình mục tiêu quốc gia đã tác động đến thực hiện các mục tiêu tăng trưởng, giảm hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, ảnh hưởng rất lớn đến các mục tiêu; gây lãng phí lớn về nguồn lực NSNN và ảnh hưởng đến khả năng giải ngân vốn đầu tư công năm 2022.
Trong THTK, CLP khâu mua sắm, sử dụng phương tiện, thiết bị làm việc của cơ quan, tổ chức trong khu vực nhà nước; quản lý, sử dụng tài sản công vẫn còn những tồn tại, hạn chế: Việc tổ chức, triển khai thực hiện Luật Quản lý, sử dụng tài sản công ở một số bộ, ngành, địa phương còn chậm, chưa đầy đủ các nội dung theo quy định. Một số loại tài sản và lĩnh vực còn thiếu văn bản quy định chi tiết, không còn phù hợp với luật nhưng chưa được thay thế, sửa đổi, bổ sung (như: Hạ tầng văn hóa, thể thao, du lịch...).
Còn xảy ra vi phạm trong đấu thầu, mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản công ở một số cơ quan, đơn vị. Chỉ ra những tồn tại, hạn chế này, Thường trực Ủy ban Tài chính, ngân sách của Quốc hội cũng đã đề cập: Tình trạng ách tắc trong việc mua sắm trang, thiết bị y tế chưa được tháo gỡ kịp thời, ảnh hưởng đến công tác phòng chống dịch. Còn tồn tại thực trạng mua sắm hàng hóa, trang thiết bị, vật tư không đúng quy định, mua sắm vượt quá nhu cầu dẫn đến không sử dụng hoặc sử dụng kém hiệu quả... gây lãng phí NSNN.
Còn xảy ra vi phạm các quy định về THTK, CLP liên quan đến công tác phòng, chống dịch COVID-19 trong quản lý, nghiên cứu, ứng dụng khoa học; đấu thầu, mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản công như vụ án xảy ra tại Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á và một số cơ quan, địa phương trong thời gian vừa qua đã làm thất thoát, lãng phí kinh phí, tài sản công, gây bức xúc trong nhân dân.
Phát biểu tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng: Đây là báo cáo sẽ bổ sung cho phần KTXH của Chính phủ sẽ thảo luận tại kỳ họp Quốc hội tới đây. Theo Chủ tịch Quốc hội, năm nay đang thực hiện giám sát tối cao về THTK, CLP. Tác động của dịch bệnh, lúc đầu hụt thu lớn nhưng Chính phủ đã tăng cường chỉ đạo thực hiện mục tiêu kép vừa phòng chống dịch vừa phát triển KTXH, thích ứng dần với dịch bệnh, phục hồi kinh tế.
Tập trung triệt để tiết kiệm những khoản chi, tăng cường huy động tất cả các nguồn lực cho công tác phòng chống dịch. “Việc tiết kiệm 76.000 tỷ đồng thì cần chỉ rõ địa phương nào, bộ, ngành nào làm tốt công tác THTK, CLP, cần chỉ rõ ra chứ không nói chung chung”, Chủ tịch Quốc hội nêu ý kiến.
Chỉ ra những hạn chế trong báo cáo của Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, cần chỉ ra những hạn chế, khuyết điểm, tồn tại để làm rõ những việc làm được, việc chưa làm được. Công tác cải cách thủ tục hành chính hiện nay thế nào, việc triển khai công tác hành chính ra sao, cần rà soát lại để báo cáo Chính phủ mới có những điểm sáng. Cần xem lại công tác thủ tục hành chính, những hạn chế trong lĩnh vực này thì đâu là nguyên nhân chủ quan, đâu là nguyên nhân khách quan.
Trong lĩnh vực đầu tư công, dù trong môi trường dịch dã nhưng giải ngân vẫn có năm làm tốt. Vậy nguyên nhân thế nào. Việc giải ngân vốn đầu tư công như dự án sân bay Long Thành; các tuyến Quốc lộ chậm ra sao, cần nói rõ chậm ở đâu. “Không thể nói một số nơi, một số bộ, ngành. Một số đó là ai? Cần nếu đích danh địa phương, cơ quan nào”, Chủ tịch Quốc hội nêu.
Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, năm 2022 là năm có ý nghĩa quan trọng, tạo nền tảng và là năm bản lề thực hiện các mục tiêu của Kế hoạch 5 năm 2021-2025, Chính phủ xác định chủ đề điều hành của năm 2022 là “Đoàn kết kỷ cương, chủ động thích ứng, an toàn hiệu quả, phục hồi phát triển”, trong đó tập trung, ưu tiên nguồn lực cho phòng, chống dịch COVID-19 trên cơ sở kết hợp linh hoạt, sáng tạo, hài hòa, hiệu quả giữa phòng, chống dịch và phục hồi phát triển KTXH; thực hiện đồng bộ, toàn diện, hiệu quả với lộ trình, bước đi chặt chẽ đối với Chương trình phục hồi và phát triển KTXH phù hợp, khả thi; điều hành linh hoạt, phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ và các chính sách khác; tăng cường kỷ luật tài chính - NSNN, khai thác hiệu quả các dư địa thu để tăng thu NSNN, triệt để tiết kiệm chi; huy động hiệu quả các nguồn lực xã hội và ưu tiên bố trí nguồn NSNN hợp lý cho các nhiệm vụ trọng tâm...
Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo về THTK, CLP tại các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và UBND các cấp. Xây dựng kế hoạch thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu tiết kiệm trong từng lĩnh vực được giao phụ trách, trong đó cần phân công, phân cấp cụ thể, rõ ràng trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức, đơn vị trực thuộc, từng cán bộ, công chức, viên chức, gắn với công tác kiểm tra, đánh giá thường xuyên, đảm bảo việc thực hiện Chương trình đạt hiệu quả.
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức trong THTK, CLP với các hình thức đa dạng nhằm nâng cao, thống nhất nhận thức, trách nhiệm về mục tiêu, yêu cầu, ý nghĩa của công tác THTK, CLP đối với các cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân và toàn xã hội. Kịp thời biểu dương, khen thưởng những gương điển hình trong THTK, CLP; bảo vệ người cung cấp thông tin phát hiện lãng phí theo thẩm quyền.
Tăng cường công tác tổ chức THTK, CLP trên các lĩnh vực, trong đó tập trung vào một số lĩnh vực: Quản lý ngân sách nhà nước; quản lý vốn đầu tư công; quản lý nợ công; quản lý tài sản công; quản lý tài nguyên, khoáng sản, đặc biệt là đối với đất đai; quản lý vốn, tài sản nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp; quản lý các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách; quản lý lao động, thời gian lao động... Đẩy mạnh thực hiện công khai, nâng cao hiệu quả kiểm tra, thanh tra, giám sát THTK, CLP. Chú trọng thực hiện công khai việc sử dụng NSNN và các nguồn tài chính được giao, công khai thông tin về nợ công và các nội dung đầu tư công theo quy định pháp luật.
Phát huy vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các tổ chức, đoàn thể trong mỗi cơ quan, đơn vị để kịp thời phát hiện các hành vi vi phạm về THTK, CLP. Đẩy mạnh công tác kiểm tra, thanh tra và xử lý nghiêm các vi phạm quy định về THTK, CLP, tập trung một số nội dung, lĩnh vực trọng điểm như: Quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản; đầu tư công; quản lý, sử dụng tài sản công; cổ phần hóa DNNN. Thực hiện nghiêm quy định pháp luật về xử lý vi phạm đối với người đứng đầu cơ quan, đơn vị và các cá nhân để xảy ra lãng phí. Đẩy mạnh cải cách hành chính, hiện đại hóa quản lý; gắn THTK, CLP với công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng.
Tăng cường công tác chỉ đạo việc thực hiện cải cách hành chính của các cấp, các ngành gắn với THTK, CLP trong các lĩnh vực. Thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các mục tiêu, giải pháp tại Chương trình cải cách hành chính giai đoạn 2021-2030 ban hành kèm theo Nghị quyết số 76/NQ-CP.
