Theo báo cáo của Bộ Tài chính, số lượng doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm gần 98% tổng số doanh nghiệp nhưng chưa tiếp cận đến 20% tổng dư nợ tín dụng của hệ thống ngân hàng, trong khi dư nợ tín dụng của khu vực tư nhân chiếm tới 93%.
Câu hỏi đặt ra là vì sao hộ kinh doanh, doanh nghiệp nhỏ khó vay vốn ngân hàng? Trả lời câu hỏi này, Bộ Tài chính cho rằng, nguyên nhân là bởi hiệu quả hoạt động, kỹ năng quản trị của doanh nghiệp nhỏ còn hạn chế, năng suất lao động thấp, thông tin chưa minh bạch. Doanh nghiệp cũng khó có thể chứng minh được việc vay ngân hàng nhưng có khả năng trả nợ được hay không?
Tính đến năm 2025 cả nước có hơn 940 nghìn doanh nghiệp đang hoạt động, gần 30 nghìn hợp tác xã và hơn 5 triệu hộ kinh doanh. Trong số này, có tới gần 98% là quy mô nhỏ và vừa với tổng nguồn vốn là 16,6 triệu tỷ đồng, chiếm gần 30% tổng nguồn vốn của khu vực doanh nghiệp.
Với tỷ trọng lớn như vậy, khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa có vai trò rất quan trọng với nền kinh tế nhưng lại đang đối diện với nhiều khó khăn, rào cản, trong đó tiếp cận nguồn vốn là ví dụ điển hình.
Báo cáo của Ngân hàng Nhà nước cho thấy, tính đến 12/3, tín dụng tăng 1,24% so với đầu năm. Ước tính, quy mô tín dụng toàn hệ thống ngân hàng đến ngày 12/3 đạt 15,81 triệu tỷ đồng, tăng gần 194 nghìn tỷ đồng so với cuối năm 2024 và tăng xấp xỉ 164 nghìn tỷ đồng kể từ sau Tết Nguyên đán.
Ngân hàng Nhà nước cũng đã giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2025 cho các tổ chức tín dụng với mức tăng trưởng mục tiêu là 16% nhằm đáp ứng nhu cầu vốn của người dân, doanh nghiệp và thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế.
Để thực hiện mục tiêu này, chỉ trong 2 tháng đầu năm, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành 10 văn bản chỉ đạo các tổ chức tín dụng triển khai các giải pháp tăng trưởng tín dụng. Thực hiện đơn giản hóa thủ tục và áp dụng công nghệ chuyển đổi số vào quy trình cấp tín dụng… Bởi vậy, tăng trưởng tín dụng đầu năm đã có những dấu hiệu khởi sắc so với cùng kỳ năm 2024.
Thế nhưng đây mới chỉ là một góc nhìn trong tổng thể “bức tranh”. Bởi như phân tích của một chuyên gia thì các số liệu thống kê cho thấy tăng trưởng tín dụng đạt mức khá ấn tượng. Dòng vốn tín dụng đã được “bơm” vào nền kinh tế với tốc độ nhanh nhưng nghịch lý là nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn liên tục phản ánh rằng việc tiếp cận vốn ngân hàng gặp rất nhiều khó khăn.
Bên cạnh đó, tín dụng dù tăng nhưng phân bổ không đồng đều giữa các ngành và các loại hình doanh nghiệp. Cụ thể, phần lớn vốn tín dụng thường “chảy” vào các doanh nghiệp lớn, các tập đoàn có uy tín hoặc các dự án bất động sản, trong khi các doanh nghiệp nhỏ và vừa ít tiếp cận được.
Các ngân hàng thường ưu tiên cho những khách hàng có tài sản thế chấp giá trị cao và hồ sơ tín dụng tốt vay khiến các doanh nghiệp nhỏ, thiếu tài sản đảm bảo rơi vào tình thế bất lợi. Một vấn đề nữa đó là điều kiện vay vốn cũng rất ngặt nghèo, nhất là các ngân hàng thương mại thể hiện qua quy trình thẩm định và quản lý rủi ro chặt chẽ, thậm chí từ chối cho vay nếu cảm thấy doanh nghiệp tiềm ẩn nguy cơ không trả được nợ.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã thừa nhận rằng, tín dụng, lãi suất là vấn đề luôn được quan tâm, các doanh nghiệp, người dân phản ánh qua rất nhiều thời kỳ. Đây là việc rất khó, rất áp lực, khi nền kinh tế nước ta có độ mở lớn, khó lường, phức tạp...
Dù vậy, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cam kết rằng sẽ quan tâm và tiếp tục chỉ đạo các đơn vị trong ngành đồng hành cùng doanh nghiệp. Chúng tôi cũng rất mong Chính phủ quan tâm chỉ đạo thực hiện các giải pháp để chính sách bảo lãnh cho doanh nghiệp được vay vốn thực chất hơn và phát triển các phân khúc khác của thị trường tài chính - Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh.
Khi nguyên nhân vì sao doanh nghiệp nhỏ và vừa khó tiếp cận với nguồn vốn tín dụng đã được chỉ rõ và Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã cam kết, kỳ vọng nguồn vốn tín dụng sẽ đến được với nhiều doanh nghiệp hơn.
