Đưa thông tin trên báo vào bài giảng
ThS Từ Hữu Công (55 tuổi) được nhiều thế hệ sinh viên trìu mến gọi là “cha” vì sự gắn bó vượt lên trên tình thầy trò. Không chỉ dạy dỗ, thầy còn đỡ đầu những sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, nhận chăm sóc nhiều em mồ côi cha hoặc mẹ, thậm chí đưa các em về sống cùng để hỗ trợ sinh hoạt và học tập.
Tôi đến với Báo Giáo dục và Thời đại không phải trong một khoảnh khắc đột ngột, mà như một lẽ tự nhiên của hành trình nghề nghiệp. Là một giảng viên đại học, tôi luôn có nhu cầu cập nhật tri thức, theo dõi chính sách, nắm bắt hơi thở của đời sống giáo dục. Đồng thời, với vai trò cộng tác viên báo chí, tôi luôn tìm kiếm một nguồn cảm hứng để viết, những đề tài để phản ánh, những câu chuyện để chia sẻ và những góc nhìn để soi chiếu.
Giữa rất nhiều dòng báo chí hiện nay, Báo Giáo dục và Thời đại đặc biệt ở chỗ luôn giữ một bản sắc: Chuẩn mực trong thông tin, thấu đáo trong phân tích và ấm áp trong giọng điệu nhân văn. Mỗi buổi sáng mở trang báo, tôi có cảm giác như đang bước vào một lớp học mới, nơi mà mỗi bài báo là một bài giảng của cuộc đời.
Tôi từng đọc những bài phản ánh về giáo viên vùng sâu, những chính sách đổi mới chương trình giáo dục, những cuộc tranh luận về triết lý giáo dục… và nhiều lần cảm thấy như chính mình đang được học lại từ đầu, hiểu sâu thêm những điều mà đôi khi vì guồng quay công việc tôi bỏ lỡ. Với tôi, đó là sự gặp gỡ rất đẹp giữa người thầy - người học - và người viết.
Trong giảng đường đại học, tôi vẫn thường nhắc sinh viên rằng tri thức, nếu chỉ nằm yên trên những trang giáo trình, sẽ trở nên khô cứng và xa rời cuộc sống. Kiến thức chỉ thật sự có sức sống khi được đặt trong những bối cảnh cụ thể, được gắn với hơi thở của con người và những vấn đề xã hội đang đối mặt. Chính những bài báo trên Báo Giáo dục và Thời đại đã giúp tôi minh chứng điều đó một cách thuyết phục và sinh động nhất.
Nhiều năm qua, tôi chủ động đưa những bài phân tích, những bài bình luận chuyên sâu hay những phóng sự phản ánh thực tế trên tờ báo vào bài giảng như một phương pháp “mở cửa sổ” cho lớp học. Ở đó, sinh viên không chỉ đọc kiến thức một chiều, mà còn được quan sát cách một vấn đề giáo dục được thể hiện bằng tư duy báo chí - sắc bén, logic nhưng vẫn đầy nhân văn.
Các em học được rất nhiều điều mà sách giáo khoa đôi khi không thể chuyển tải: Cách xây dựng lập luận chặt chẽ trong một bài bình luận; cách đặt vấn đề sao cho vừa khơi mở, vừa gợi suy nghĩ mà không áp đặt; cách trích dẫn dữ liệu, chính sách một cách chuẩn xác; hay cách kể lại một câu chuyện giáo dục bằng sự tinh tế, chân thực và đầy tôn trọng nhân vật.
Không ít bài viết đã trở thành những “cầu nối” tuyệt vời giữa lý thuyết và thực tiễn. Khi giảng về đạo đức nghề giáo, tôi dùng một bài báo viết về thầy giáo vượt lũ để đến trường, một hình ảnh không giáo trình nào mô tả sâu sắc bằng. Khi nói về truyền thông giáo dục, tôi phân tích một phóng sự đề cập đến đổi mới thi cử, nơi sinh viên hiểu rằng truyền thông không chỉ đưa tin, mà còn góp phần định hướng xã hội. Và khi thảo luận về triết lý nhân văn, tôi chọn những câu chuyện xúc động về thầy cô nghèo nhưng bền bỉ gieo chữ - những câu chuyện khiến cả lớp lặng đi trước khi bước vào phần tranh luận.
Nhờ những tư liệu sống động ấy, tri thức trong lớp học được “làm ấm” bằng hơi thở của cuộc đời thật. Sinh viên không chỉ tiếp thu kiến thức bằng lý trí mà còn bằng cảm xúc. Các em biết đồng cảm hơn, biết đặt câu hỏi nhiều hơn và quan trọng nhất, biết nhìn thấy trách nhiệm của mình trong tương lai nghề nghiệp. Sự thay đổi ấy, từ nhận thức đến hành động, là minh chứng rõ nhất cho giá trị sư phạm của báo chí chân chính.
Với tư cách người thầy, tôi biết ơn Báo Giáo dục và Thời đại vì đã giúp bài giảng của tôi thêm sinh động, thiết thực và giàu chiều sâu. Còn với tư cách người viết báo, tôi lại càng ý thức rõ hơn rằng báo chí không chỉ dừng lại ở việc đưa tin. Báo chí phải góp phần khai mở tri thức, khơi dậy suy nghĩ độc lập và nuôi dưỡng những giá trị tốt đẹp trong người đọc. Đó chính là sứ mệnh lớn lao mà tôi nhìn thấy từ mỗi trang báo và cũng là điều khiến tôi gắn bó với nghề viết đến hôm nay.
Lan tỏa giá trị nhân văn
Điều khiến tôi gắn bó nhất với Báo Giáo dục và Thời đại chính là cảm xúc nhân văn luôn hiện hữu trong mỗi bài viết. Có bài chỉ vỏn vẹn vài trăm chữ, nhưng sức nặng của nó thì lớn hơn nhiều: Một học sinh nhặt được ví trả lại người mất; một giáo viên lặng lẽ mua áo ấm cho học trò nghèo; một phụ huynh nén đau để tiếp sức cho con vào kỳ thi cuối cấp… Những câu chuyện ấy không phải là tin tức “giật gân” nhưng lại chạm thẳng vào trái tim người đọc.
Tôi nhớ mãi cảm giác nghẹn lại khi đọc bài phóng sự về một thầy giáo mù chữ nhưng vẫn cố theo học bổ túc để có thể đứng lớp dạy trẻ em miệt vườn. Hay cảm giác ấm áp khi đọc về một cô giáo tự làm thư viện mini bằng tre để giữ chân học trò vùng biên. Những chi tiết nhỏ ấy giống như ánh sáng len lỏi qua khe cửa - đủ nhẹ để không chói lóa, nhưng đủ sâu để soi rọi lòng người. Chính sự nhân văn ấy đã giúp tôi giữ vững niềm tin vào nghề giáo - một nghề đôi khi bị bủa vây bởi áp lực và định kiến.
Nếu ai đó hỏi tôi: “Điều gì làm cho Báo Giáo dục và Thời đại có sức sống lâu bền?”, tôi sẽ trả lời bằng một điều giản dị: Tính định hướng và trách nhiệm đối với cộng đồng. Không ồn ào, không cực đoan, tờ báo luôn đứng ở vị trí của sự công bằng và trung thực. Với người đọc, tôi và chắc chắn nhiều độc giả khác đã thay đổi cách nhìn về giáo dục. Tôi hiểu được những áp lực mà giáo viên phải đối mặt. Tôi thấy sự nỗ lực của học trò trong hoàn cảnh khó khăn. Tôi cảm nhận hy vọng nơi từng chính sách nhỏ khi được phân tích đúng đắn và quan trọng hơn, tôi học được một bài học lớn: Giáo dục là câu chuyện của tất cả mọi người, không của riêng trường lớp nào.
Với xã hội, bằng những bài viết phân tích chuyên sâu, tờ báo góp phần quan trọng vào việc tạo nên một diễn đàn đối thoại về giáo dục. Những vấn đề lớn như chương trình mới, chuyển đổi số, đào tạo giáo viên, hướng nghiệp, kỹ năng sống… đều được phản ánh, phân tích, gợi mở và kiến nghị. Đó là đóng góp thiết thực nhất của báo chí: Tác động vào nhận thức xã hội để thúc đẩy thay đổi tích cực.
Với tư cách giảng viên, việc đọc báo giúp tôi đổi mới bài giảng; với tư cách cộng tác viên báo chí, việc đọc báo giúp tôi đổi mới tư duy viết; còn với tư cách một công dân, việc đọc báo giúp tôi đổi mới cách sống.
Trí tuệ, khách quan và nhân văn
Trong thời đại mà thông tin bị nhiễu loạn, báo chí bị cạnh tranh bởi mạng xã hội, tin giả và thuật toán, tôi càng trân trọng tờ báo vì sự kiên định với giá trị nghề nghiệp. Báo Giáo dục và Thời đại không chạy theo những tin bài câu view, không thỏa hiệp với sự dễ dãi, không đánh đổi chuẩn mực để lấy sự chú ý nhất thời. Tờ báo kiên trì giữ một giọng điệu: Trí tuệ, khách quan và nhân văn. Trong vai trò giảng viên dạy sinh viên, tôi thường nhắc các em rằng: “Báo chí tử tế sẽ làm xã hội tốt lên. Báo chí lệch chuẩn sẽ làm xã hội xuống cấp”. Và tôi dùng Báo Giáo dục và Thời đại như một minh chứng sống động cho điều đó.
Hiểu nghề báo, tôi biết rằng đằng sau mỗi bài viết là rất nhiều công sức: Đi - gặp - hỏi - nghe - ghi - kiểm chứng - viết - chỉnh sửa - xuất bản. Là cộng tác viên của nhiều tờ báo, tôi càng thấm thía điều ấy. Để viết được một bài đúng, đủ và nhân văn không hề dễ, và để duy trì chất lượng ấy qua hàng nghìn bài viết, hàng chục năm là một hành trình gian nan. Bởi vậy, tôi muốn dành phần cuối bài viết này để gửi lời tri ân đến đội ngũ làm báo của Báo Giáo dục và Thời đại: Những người đã chọn con đường khó nhất - con đường cầm bút để phụng sự sự thật và phụng sự con người.
Đọc lại hành trình của mình, tôi hiểu vì sao mình gắn bó với tờ báo này đến vậy. Không chỉ vì thông tin chính xác, không chỉ vì phân tích sâu sắc, không chỉ vì câu chuyện xúc động, mà vì tờ báo đã cho tôi một điều lớn lao hơn: Niềm tin vào giáo dục và cảm hứng để tiếp tục cống hiến. Trong mỗi vai trò, từ giảng viên, người viết báo hay một công dân bình thường, tôi đều nhận được từ tờ báo những giá trị mà mình muốn gìn giữ: Tri thức, sự tử tế và khát vọng hướng thiện.
Đó là lý do tôi tin rằng Báo Giáo dục và Thời đại không chỉ là một tờ báo, mà còn là một không gian của tri thức, một mái nhà của nhân văn và một ngọn lửa âm thầm giữ sáng trong đời sống xã hội.
ThS Từ Hữu Công xây dựng phương pháp sư phạm đặc biệt thông qua mô hình “Lớp học hạnh phúc”, thay cho lối dạy truyền thống “thầy giảng - trò nghe”. Ông tạo không gian học tích cực, giúp sinh viên mỗi khi bước vào lớp đều cảm thấy hứng khởi. Trong từng tiết học, thầy sử dụng học liệu trực quan, mô hình hóa kiến thức bằng các công cụ sinh động, giúp sinh viên dễ hiểu và chủ động tiếp cận kiến thức. Ông cũng phát triển các mô hình “Cây tri thức”, “Cây học tập” để người học tự do thể hiện quan điểm, góc nhìn cá nhân.
