Chuyến thăm Riyadh của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, mở màn cho chuyến công du Trung Đông mở rộng và không chỉ là động thái ngoại giao thông thường.
Đây là tín hiệu chiến lược mạnh mẽ: Washington sẽ không để Trung Quốc tiếp tục thống lĩnh Vùng Vịnh – khu vực từng là pháo đài truyền thống của ảnh hưởng Mỹ.
Nỗ lực đảo chiều cục diện
Trong thập kỷ qua, khi Mỹ dần thu hẹp hiện diện quân sự và giảm ưu tiên ngoại giao tại Trung Đông, Trung Quốc đã âm thầm lấp đầy khoảng trống chiến lược này.
Bắc Kinh đầu tư mạnh vào hạ tầng, năng lượng, công nghệ và tài chính – biến Vùng Vịnh thành một mắt xích then chốt trong sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI).
Một trong những điểm nhấn là thỏa thuận bình thường hóa quan hệ giữa Iran và Saudi Arabia do Trung Quốc làm trung gian tháng 3/2023 – một cú đột phá ngoại giao thể hiện rõ vai trò ngày càng nổi bật của Bắc Kinh.
Đối mặt với thực tế này, chuyến thăm của ông Trump được thiết kế để đảo chiều cục diện. Tại Riyadh, ông công bố một loạt thỏa thuận trị giá hơn 600 tỷ USD, trong đó có hơn 100 tỷ USD dành cho mua sắm vũ khí hiện đại từ Mỹ.
Đáng chú ý, Washington đang chuẩn bị chuyển giao công nghệ bán dẫn tiên tiến cho Saudi Arabia – một động thái nhằm ngăn Trung Quốc chen chân vào các lĩnh vực cốt lõi như AI, giám sát và điện toán đám mây trong tương lai.
Trung Quốc âm thầm “cắm rễ” công nghệ và năng lượng
Trung Quốc, với chiến lược “thâm nhập không tiếng súng”, đã khéo léo lồng ghép công nghệ vào hạ tầng các nước Vùng Vịnh. Các công ty như Huawei ký kết hàng loạt thỏa thuận phát triển điện toán đám mây và hạ tầng kỹ thuật số tại các thành phố của Saudi Arabia.
Chính mô hình hợp tác này từng khiến thương vụ F-35 trị giá 23 tỷ USD giữa Mỹ và UAE đổ vỡ, khi Washington lo ngại hệ thống của Huawei có thể thu thập dữ liệu nhạy cảm.
Không dừng lại ở công nghệ, Trung Quốc còn dùng các tuyến vận tải biển, hành lang logistics, và giao dịch dầu bằng nhân dân tệ để thách thức vai trò trung tâm tài chính của đồng USD. Cùng với đó, các kênh tài chính ngầm và đội tàu “bóng tối” giúp Bắc Kinh lách lệnh trừng phạt của phương Tây, duy trì mua dầu từ Iran – làm suy yếu đáng kể sức mạnh kinh tế của Mỹ trong khu vực.
Mỹ phản công: Tái hiện diện và định hình lại luật chơi
Để tái lập thế cân bằng, ông Trump không chỉ tập trung vào đồng minh truyền thống như Saudi Arabia, mà còn có bước đi bất ngờ: dỡ bỏ một phần lệnh trừng phạt với Syria.
Đây không phải hành động nhượng bộ, mà là nỗ lực để Mỹ tái bước vào không gian chiến lược từng bị bỏ trống – nơi Trung Quốc và Nga đã giành ưu thế hậu chiến.
Bắc Kinh vốn đang cùng Moscow chuẩn bị vai trò dẫn đầu trong công cuộc tái thiết Syria, trong khi các lệnh trừng phạt của Mỹ trước đây vô hình trung đã dọn đường cho họ.
Rõ ràng, chuyến đi của ông Trump là bước đầu trong một chiến lược dài hơi: giành lại quyền định hình tương lai Vùng Vịnh, chặn đứng việc mở rộng ảnh hưởng toàn diện của Trung Quốc.
Thông điệp mà chuyến đi của ông Trump gửi tới không chỉ các đối thủ, mà cả các đồng minh: Trung Đông không còn là “mặt trận phụ” trong cuộc cạnh tranh siêu cường, nó là tâm điểm mới trong cuộc đấu địa chính trị toàn cầu.
