Vì vậy, các em tìm kiếm những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội để có được sự ấm áp mà mình khao khát.
Đứt kết nối - Thực trạng đáng lo
Fan Xiaotong - một học sinh cấp hai đến từ Thượng Hải (Trung Quốc), thích chia sẻ mọi chuyện với bố mẹ. Bất cứ khi nào cảm thấy căng thẳng về bài kiểm tra toán hoặc thèm một món ăn nhẹ ngon miệng, cô bé 13 tuổi sẽ rút điện thoại ra và gửi tin nhắn cho bố mẹ.
Tuy nhiên, phụ huynh mà Fan Xiaotong đang liên lạc không thực sự là người thân trong gia đình ruột thịt của cô bé. Trên thực tế, Fan thậm chí còn không biết tên thật của “bố mẹ”. Họ là những người có ảnh hưởng đến việc nuôi dạy con mà cô bé theo dõi trên Douyin - phiên bản TikTok của Trung Quốc.
Fan đã trở thành một người hâm mộ cuồng nhiệt những người có tầm ảnh hưởng lớn, đến mức cô bé coi họ như “cha mẹ trên mạng xã hội” của mình. Đối với cô con gái tuổi teen, cặp đôi này thể hiện phong cách nuôi dạy con tích cực, tình cảm - kiểu mà Fan chưa từng được trải qua ở nhà.
Nữ sinh này biết rằng, thực tế, cặp đôi hầu như không biết cô bé là ai và không phải lúc nào họ cũng trả lời tin nhắn của Fan. Song, Fan không quan tâm. Cô bé chỉ thích cảm giác được chia sẻ tình cảm của mình với hai người. Fan cũng có cảm giác hồi hộp khi thỉnh thoảng nhận được câu trả lời khích lệ. Trường hợp của Fan không hề hiếm tại Trung Quốc.
Số lượng người có ảnh hưởng đến việc nuôi dạy con trên mạng xã hội Trung Quốc đã tăng trong những tháng gần đây. Tuy nhiên, khán giả của các nội dung này thường không phải là những phụ huynh đang tìm kiếm lời khuyên. Thực tế, khán giả chủ yếu là trẻ em bị thu hút bởi thái độ cởi mở và sự quan tâm của những người có ảnh hưởng.
Nhiều trẻ trong số những người hâm mộ nhí này cảm thấy không thể kết nối với cha mẹ của mình. Do đó, các em coi những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội như một nguồn tình cảm gia đình thay thế. Một số trẻ, như Fan, thậm chí còn đi xa hơn khi bắt đầu coi những người có ảnh hưởng như cha mẹ trên mạng xã hội của mình, trút hết tấm lòng qua tin nhắn.
Trong hầu hết trường hợp, những mối quan hệ trực tuyến này tương đối vô hại. Tuy nhiên, nhiều người ở Trung Quốc bày tỏ lo ngại về những rủi ro an toàn tiềm ẩn mà xu hướng này mang lại. Nhiều người cũng đặt câu hỏi rằng: Nhu cầu ngày càng tăng của trẻ đối với cha mẹ trên mạng xã hội nói lên điều gì về tình trạng các gia đình trên toàn quốc?
 |
Ảnh chụp màn hình tài khoản Douyin của một cặp 'cha mẹ trên mạng xã hội'. |
Tình yêu “ảo”, cảm xúc có ảo?
Fan là một người hâm mộ điển hình của “cha mẹ trên mạng xã hội”. Cô học sinh THCS nói rằng, bản thân cảm thấy xa cách về mặt tình cảm với cha mẹ ruột của mình. Bởi, cha mẹ Fan đã ly hôn vài năm trước. Sau khi chia tay, cô bé sống với bố một thời gian, sau đó chuyển về ở với mẹ.
Tuy nhiên, Fan vẫn cảm thấy rất khó giao đãi tình cảm khi ở cạnh mẹ sau một thời gian dài xa cách. Cô bé thường không cảm thấy mẹ thực sự lắng nghe mình. Có lần, Fan nói rằng đã cố gắng cởi mở về tình trạng vật lộn của mình với chứng lo âu. Tuy nhiên, nữ sinh này cảm thấy mẹ cô không coi trọng những lời chia sẻ đó. Fan cho biết em luôn cảm thấy thèm khát sự ấm áp từ cha mẹ.
Sau đó, nữ sinh này tìm thấy những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội. Cặp đôi này đã gây ấn tượng trên Douyin vào cuối năm 2023 bằng cách đăng những video dễ thương mô tả những hoạt động tương tác phổ biến giữa cha mẹ và con, như: Cùng đi mua đồ ở siêu thị, gọi điện video hoặc phát hiện một đứa trẻ chưa làm xong bài tập về nhà. Cặp đôi này luôn chọn tình yêu thay vì các phương pháp nuôi dạy con truyền thống, nghiêm khắc đề cao tính kỷ luật.
Trong một đoạn clip được lan truyền rộng rãi vào tháng 11, cặp đôi này nhảy múa vui vẻ dưới ánh đèn đường trong khi một dòng chữ nhấp nháy chứa lời nhắn dành cho con họ.
Đó là lời xin lỗi chân thành vì đã gây áp lực buộc đứa trẻ phải cố gắng kiếm được một công việc an toàn, ổn định. Giống như nhiều video thuộc thể loại này, clip được cho là dàn dựng. Cặp đôi tuyên bố rõ ràng rằng, họ đang đưa ra một thái độ ôn hòa có tầm nhìn lý tưởng về việc nuôi dạy con.
Đến đầu năm nay, cặp đôi đã sở hữu hơn 1 triệu người hâm mộ trên Douyin. Tài khoản của họ bắt đầu tràn ngập những bình luận từ người dùng bày tỏ nỗi bức xúc, chia sẻ trải nghiệm đau thương và thể hiện mong muốn cặp đôi có thể trở thành cha mẹ của họ.
Một số người, như Fan, đã tiến xa hơn và thực sự nhận cặp đôi này làm cha mẹ trên mạng xã hội. Một số bạn trẻ thậm chí còn ám chỉ rằng, họ thực sự cảm thấy gần gũi hơn với gia đình trên mạng xã hội.
Fan chưa bao giờ yêu cầu những người có ảnh hưởng trở thành cha mẹ của mình. Song, cô bé bắt đầu nhắn tin cho họ thường xuyên, luôn gọi cặp đôi này là bố và mẹ. Mặc dù, cặp đôi quá bận rộn để trả lời mọi tin nhắn, nhưng những tin nhắn ngắn gọn của họ luôn lịch sự và mang tính khích lệ động viên. Fan cho biết, những cuộc trao đổi đã khiến tâm trạng của cô bé tốt hơn.
 |
Một cha mẹ trên mạng xã hội tại Trung Quốc. |
Ảnh hưởng tới cảm xúc thực
Thời gian trôi qua, xu hướng cha mẹ trên mạng xã hội vẫn tiếp tục phát triển. Một loạt các cặp vợ chồng khác đã thiết lập những kênh tương tự để chia sẻ tầm nhìn lý tưởng hóa về mối quan hệ cha mẹ và con.
Zhang Peixian (35 tuổi) cũng đã nhận một số người có ảnh hưởng trong việc nuôi dạy con làm cha mẹ kỹ thuật số. Giống như Fan, cô xem cách làm này như một hình thức an ủi. Đó là tương tác với những người có ảnh hưởng, giúp bù đắp cho sự thiếu quan tâm và hỗ trợ khi cô còn nhỏ.
Ngôi nhà thời thơ ấu của Zhang không phải là một nơi hạnh phúc. Zhang cho biết, cha cô thường xuyên đánh đập mẹ. Cô chưa bao giờ có mối quan hệ thân thiết với phụ huynh. Đó là lý do tại sao Zhang thấy nụ cười vui vẻ của những người có ảnh hưởng trong video thật cảm động. Cô nói: “Cả đời tôi chưa bao giờ thấy mẹ cười như vậy”.
Đối với những người có ảnh hưởng về nuôi dạy con ở Trung Quốc, không phải lúc nào cũng có thể giải đáp hết những cảm xúc từ người theo dõi. Wu, một bà mẹ 43 tuổi có hai con trai, bắt đầu viết blog về cuộc sống gia đình mình vài tháng trước.
Kể từ đó, cô đã thu hút được hơn 70.000 người theo dõi trên ứng dụng phong cách sống Xiaohongshu. Nhiều người trong số những tài khoản theo dõi đã coi Wu là cha mẹ trên mạng xã hội. Wu hiện nhận được hàng loạt tin nhắn riêng tư từ “những đứa con trên mạng xã hội” mỗi ngày.
Nhiều người trong số đó là những đứa trẻ đang phải vật lộn với khó khăn về sức khỏe tâm thần và hoàn cảnh gia đình đau buồn. Wu thường trả lời tất cả tin nhắn cô nhận được bất cứ khi nào có thể.
Cô tin rằng, người hâm mộ thường tiếp cận mình như một cách để tìm thấy sức mạnh, được an ủi nhằm tạo ra những thay đổi tích cực trong cuộc sống của họ. Cô nói: “Những thay đổi có thể xảy ra nếu họ được lắng nghe và nhận được phản hồi”.
Theo Yu Zehao, một nhà trị liệu tâm lý ở thành phố Vũ Hán, miền Trung Trung Quốc, ngày càng có nhiều cha mẹ trên mạng xã hội vì họ lấp đầy lỗ hổng chung trong đời sống tình cảm của nhiều đứa trẻ.
Trong khi nhiều phụ huynh Trung Quốc thường tập trung vào việc dạy con tính kỷ luật, thì cha mẹ trên mạng xã hội lại đưa ra sự khẳng định và hỗ trợ về mặt tinh thần.
“Chúng ta bị kỷ luật để trở thành một cá nhân phù hợp với những gì xã hội yêu cầu, giống như một bánh răng trong một cỗ máy. Điều này cũng ảnh hưởng tương tự đến khái niệm nuôi dạy con, vì các cha mẹ tin rằng, nếu trẻ không tuân thủ một số quy tắc nhất định, chúng có thể gặp bất hạnh trong tương lai”, chuyên gia Yu nói.
Tuy nhiên, chuyên gia Yu cũng bày tỏ lo ngại về xu hướng này. Cha mẹ trên mạng xã hội có thể có tác dụng an ủi, đặc biệt đối với những người trẻ đang phải đối mặt với những thử thách nghiêm trọng về mặt cảm xúc, sức khỏe tâm thần. Tuy nhiên, những mối quan hệ “ảo” như vậy có thể làm suy yếu cảm giác thực tế của trẻ.
“Điều đó giống như một bộ dụng cụ thay thế bữa ăn. Chúng có thể giúp ích khi chúng ta đang ăn kiêng và chuyển sang lối sống lành mạnh hơn. Song, về lâu dài, chúng không nên thay thế các bữa ăn thông thường vì không đủ dinh dưỡng”, chuyên gia Yu đánh giá.
Blogger Wu cho biết, cô lo lắng hơn về việc liệu những người có tầm ảnh hưởng trong thế giới ảo có đủ khả năng để xử lý tất cả những thông điệp đầy cảm xúc từ người hâm mộ hay không.
Với tư cách là một phụ huynh, Wu cảm thấy rằng, cô tương đối phù hợp để đóng vai trò cha mẹ trên mạng xã hội, nhưng không phải ai cũng vậy. Trong khi đó, Zhang cho biết, cô hiểu rằng, phần lớn nội dung nuôi dạy con trên mạng xã hội là không thực tế. Song, giờ đây khi đã kết hôn, cô coi cảnh gia đình hòa thuận là lý tưởng để theo đuổi.
