Những “siêu bão” đáng sợ thường xảy ra trên sao Thổ. Còn được gọi là “Vết trắng lớn”, chúng phun trào 20 hoặc 30 năm một lần ở bán cầu Bắc của hành tinh và hoành hành không ngừng trong nhiều tháng.
Các nhà thiên văn học đã phát hiện ra sáu trong số những cơn bão trên toàn hành tinh này quét qua sao Thổ kể từ năm 1876. Cơn bão gần đây nhất xảy ra vào tháng 12/2010, khi tàu vũ trụ Cassini của NASA tình cờ quay quanh hành tinh này, ghi lại toàn bộ 200 ngày của siêu bão.
Giờ đây, nghiên cứu mới về cơn bão năm 2010 đã phát hiện, 200 ngày sấm sét đó chỉ là một phần của hiện tượng. Theo các bản quét kính viễn vọng vô tuyến gần đây, tác động liên tục của siêu bão bùng phát trên sao Thổ hơn 100 năm trước vẫn có thể nhìn thấy trong bầu khí quyển của hành tinh ngày nay. Đồng thời, chúng để lại những dị thường hóa học dai dẳng mà các nhà khoa học không thể giải thích.
Nói cách khác, rất lâu sau khi một siêu bão biến mất khỏi tầm nhìn, tác động của nó đối với thời tiết của sao Thổ vẫn kéo dài hàng thế kỷ. “Trong hầu hết thời gian, bầu khí quyển của sao Thổ trông mờ ảo và không có gì đặc biệt. Song, hình ảnh này thay đổi khi chúng ta quan sát sao Thổ bằng con mắt vô tuyến”, các nhà nghiên cứu cho biết.
Sử dụng kính viễn vọng vô tuyến Very Large Array ở New Mexico, các tác giả nghiên cứu đã quan sát qua lớp sương mù của bầu khí quyển phía trên của sao Thổ, với hy vọng tìm thấy tàn dư của siêu bão lớn năm 2010. Thực tế, nhóm nghiên cứu đã tìm thấy dấu vết của tất cả sáu cơn bão lớn được ghi nhận.
Chỉ có thể nhìn thấy ở bước sóng vô tuyến, những tàn tích đó ở dạng dị thường khí amoniac lớn. Lớp mây trên cùng của sao Thổ được cấu tạo chủ yếu từ các đám mây băng amoniac. Tuy nhiên, trong các quan sát vô tuyến, nhóm nghiên cứu đã nhìn thấy vùng có nồng độ amoniac thấp bất ngờ ngay bên dưới lớp mây này.
Đây là các khu vực có liên quan đến cơn bão trong quá khứ. Trong khi đó, hàng trăm dặm bên dưới những vùng khí quyển tương tự, nồng độ amoniac tăng cao hơn nhiều so với bình thường.
Theo các tác giả, cơn bão lớn dường như thúc đẩy một số quá trình vận chuyển amoniac bí ẩn. Đồng thời, kéo khí amoniac từ bầu khí quyển phía trên của sao Thổ vào sâu trong bầu khí quyển phía dưới. Quá trình hỗn độn này dường như kéo dài hàng trăm năm sau khi một cơn bão biến mất một cách rõ ràng.
“Cơ chế của những cơn bão lớn nhất trong Hệ Mặt trời đưa lý thuyết về bão vào bối cảnh vũ trụ rộng lớn hơn. Đồng thời, thách thức kiến thức hiện tại của chúng ta và mở rộng ranh giới của khí tượng học trên mặt đất”, tác giả chính nghiên cứu Cheng Li, Giáo sư trợ lý tại Trường Đại học Michigan (Mỹ), cho biết.
