Giữa sa mạc khô cằn ở Tân Cương, Trung Quốc vừa trồng rừng, vừa dựng các tấm pin mặt trời nhằm biến nơi đây thành trung tâm năng lượng sạch của quốc gia. Dự án không chỉ phục hồi hệ sinh thái mà còn mở ra cơ hội phát triển kinh tế và cải thiện đời sống người dân địa phương.
Tạo điện từ sa mạc
Dưới ánh nắng gay gắt của Taklamakan, sa mạc lớn nhất Trung Quốc tại Tân Cương đang dần trở thành trung tâm năng lượng sạch quy mô lớn. Trong hành trình hướng tới mục tiêu đạt đỉnh carbon vào năm 2030 và trung hòa vào năm 2060, Bắc Kinh đang nhìn về phía Tây, nơi những sa mạc rộng lớn trở thành “mỏ vàng” năng lượng của tương lai.
Với trung bình 314 ngày nắng mỗi năm, Tân Cương là địa điểm lý tưởng để phát triển năng lượng mặt trời. Sa mạc Taklamakan chiếm khoảng 76% diện tích sa mạc ở Tân Cương và khoảng 49% diện tích sa mạc của cả nước.
Tại huyện Wushi, hàng triệu tấm pin quang điện trải dài trên diện tích gần 500 ha, tương đương 700 sân bóng đá. Cơ sở này có thể cung cấp điện cho hơn 430 nghìn người mỗi năm, góp phần đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của khu vực.
Ông Zhou Bo - Trưởng quản lý Nhà máy điện quang điện Wushi thuộc Tập đoàn Huaneng Trung Quốc, cho biết, các tấm pin mặt trời giúp cố định lớp đất cát, ngăn xói mòn và giữ ẩm cho đất. Nước chảy ra từ các tấm pin sẽ tưới cho cây trồng bên dưới, giúp chúng phát triển bền vững hơn. Dưới bóng râm của năng lượng sạch, một phần sa mạc khô hạn đã bắt đầu hồi sinh.
Năm 2024, sản lượng điện của Tân Cương tăng hơn 30%, đạt 116 tỷ kWh, chiếm tới 80% mức tăng trưởng điện năng toàn khu vực. Trong đó, điện mặt trời tăng gần 66% và điện gió tăng hơn 17%. Tổng cộng, các dự án năng lượng sạch giúp Tân Cương cắt giảm 260 triệu tấn than và hơn 700 triệu tấn khí thải CO₂ mỗi năm.
Các chuyên gia đánh giá đây là bước tiến lớn trong nỗ lực chuyển đổi xanh của Trung Quốc. Tuy nhiên, điện mặt trời cũng có nhược điểm: không thể phát điện vào ban đêm hoặc khi thời tiết thiếu nắng. Để khắc phục, các nhà máy lắp đặt hệ thống lưu trữ năng lượng hiện đại, có thể cung cấp điện cho hơn 300 nghìn hộ gia đình mỗi ngày.
Trồng rừng trên sa mạc
Quá trình “xanh hóa” Tân Cương không chỉ nằm ở các tấm pin năng lượng mặt trời. Trong nhiều thập kỷ qua, người dân đã và đang cải tạo sa mạc Taklamakan, nơi từng được mô tả là “không một con chim nào có thể bay qua và không một ngọn cỏ nào có thể mọc được”.
Tính đến tháng 8/2025, Tân Cương đã trồng thành công 33 nghìn ha rừng vành đai bảo vệ nhằm kiểm soát cát quy mô lớn. Nỗ lực không ngừng nghỉ này đã đảo ngược quá trình sa mạc hóa kéo dài hàng thập kỷ, hình thành “bức tường” sinh thái xanh giữa các khu dân cư và sa mạc rộng lớn.
Dự án cũng góp phần nâng tổng diện tích cây xanh bao quanh sa mạc trên khắp Trung Quốc lên 30 triệu ha, hạn chế sa mạc hóa và bão cát mùa Xuân, đồng thời nâng tỷ lệ che phủ rừng đáng kể.
Diện tích rừng mở rộng mang lại lợi ích kinh tế trực tiếp. Hơn 150 hộ gia đình được thuê làm quản lý rừng, tạo việc làm ổn định cho 270 người. Khu rừng cũng trồng thảo dược quý Cistanche, giá trị thương mại và xuất khẩu hàng năm đạt 20 triệu nhân dân tệ. Những mảng xanh này còn thúc đẩy du lịch, thu hút hơn 2 nghìn du khách mỗi ngày.
Với việc kiểm soát cát, phát triển công nghiệp và du lịch, Tân Cương đang là ví dụ điển hình về phục hồi sinh thái nhằm thúc đẩy phát triển bền vững và cải thiện cuộc sống người dân.
Theo Nhật báo Nhân dân, diện tích rừng che phủ ở Tân Cương đã tăng từ 1% lên 5% trong 40 năm qua.
Trong 13 năm (2012 - 2025), người dân Tân Cương trồng 33 nghìn ha rừng vành đai bảo vệ, tạo việc làm ổn định với thu nhập trung bình 40 nghìn nhân dân tệ/người.
Pin năng lượng mặt trời bao phủ 493 ha sa mạc Taklamakan, đưa sản lượng điện lên 116 tỷ kWh.
