Mặc dù được xem là có lợi cho sức khỏe, nhưng những người bị sốt, cao huyết áp, mang thai thì nên hạn chế ăn sầu riêng. (Ảnh minh họa)
Kẻ nói có, người bảo không
Bà Huỳnh Thị Năm, một tiểu thương nhiều năm buôn bán sầu riêng tại chợ Bà Chiểu (TPHCM), khi được hỏi ăn loại trái cây thơm "nức mũi" này thì kỵ thứ gì, đã nói liền một mạch: “Chú ăn thoải mái, nhưng sau khi sử dụng các chất có cồn, ga… thì không được ăn. Nếu không, coi chừng tắc tử đó!". Nhưng khi chúng tôi gặng hỏi thêm bà đã từng nghe chuyện ai lâm cảnh “bất đắc kỳ tử” vì thưởng thức sầu riêng kiểu ấy chưa thì bà Năm cười: “À cái đó thì gần 30 năm bán sầu riêng tôi chưa thấy, là mọi người kể lại như thế thôi”.
Trên đường Nguyễn Tri Phương (TP HCM), một cung đường quen thuộc đối với những ai "nghiện" loại trái cây gai góc xấu xí nhưng có hương thơm quyến rũ, hiện đã có thêm vài cửa hàng bán lẻ trái cây sạch. Minh Nguyệt - một nữ nhân viên phụ trách bán sầu riêng ở một cửa hàng trên con đường này đã tỏ ý ngạc nhiên khi được chúng tôi hỏi câu tương tự bà Năm ở chợ Bà Chiểu. “Ở cửa hàng này, mấy ông khách Đài Loan, Hàn Quốc ăn sầu riêng nhiều lắm. Có ông ăn hết nguyên trái lớn. Mà em thấy mấy ông khách này thường ăn sầu riêng sau khi đã uống bia. Ăn tại chỗ mà có chuyện gì xảy ra đâu?”, nữ nhân viên bán sầu riêng vừa xua tay, vừa nói. Nghe chuyện, một số nam nhân viên khác của cửa hàng cũng phụ họa: “Chắc người ta đồn thổi vậy thôi chứ không có đâu anh ơi”.
Câu chuyện “bất đắc kỳ tử" vì ăn sầu riêng sau khi bia, rượu không chỉ “đồn miệng” mà còn tràn lan cả “không gian mạng”. Thông tin về những vụ “bất đắc kỳ tử” được cho là do ăn sầu riêng mà “không đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng” lan tràn rất nhiều. Hồi giữa năm 2015, trường hợp hai du khách người Việt tử vong trên đất Thái Lan cũng bị đồn thổi là "do ăn sầu riêng uống kèm Coca Cola". Tại thời điểm đó, các chuyên gia của Trung tâm Chống độc thuộc Bệnh viện Bạch Mai đã khẳng định: “Tử vong vì ăn sầu riêng rồi uống Coca Cola là thông tin bịa đặt”.
Ths. BS Phan Kim Phương – nguyên Giám đốc Viện tim TP HCM, khi được hỏi vấn đề tim mạch vì ăn sầu riêng sau khi sử dụng các chất có cồn, ga… cũng lắc đầu nói rằng: “Tôi chưa từng gặp qua”. BS Phương cũng nói rõ, từ trước đến nay, ở Viện Tim TPHCM chưa ghi nhận trường hợp nào phải cấp cứu vì tim mạch có vấn đề do ăn sầu riêng. Cùng trả lời chưa từng gặp qua tình huống này là ThS.BS Mai Tiến Dũng - Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Phúc An Khang, một chuyên gia chuyên xử lý đột quỵ. “Từ trước đến nay tôi chưa gặp phải tình huống đột quỵ nào do bệnh nhân trước đó ăn sầu riêng sau khi bia, rượu… cả”, BS Dũng nói.
Những ai không nên ăn sầu riêng?
Một báo cáo của Đại học Tsukuba (Nhật Bản) hiện đã lan truyền trên mạng Internet cho hay, khi kết hợp một lượng lớn hoạt chất có trong sầu riêng với chất cafein trong cà phê sẽ gây ức chế hoạt động của một loại men, từ đó dẫn đến 70% chất oxy hóa trong tế bào không được chuyển hóa, dễ gây độc cho cơ thể. Báo cáo này cũng nêu rõ hậu quả là người vô tình hay cố ý ăn theo cách thức ấy sẽ bị “rối loạn tiêu hóa nặng và hơi thở nặng mùi”.
Cũng theo một nghiên cứu khác của các chuyên gia Đài Loan: Nếu người bị bệnh tiểu đường ăn sầu riêng rồi uống bia, rượu (sau đó không lâu) có thể làm tắc nghẽn mạch máu, thậm chí là vỡ động mạch dẫn đến đột quỵ. Nếu người bị cao huyết áp cũng ăn sầu riêng theo cách trên sẽ dễ bị nhức đầu, rơi vào tình trạng tim đập mạnh, nôn mửa, nặng hơn có thể bị đột quỵ hay xuất huyết. Nghiên cứu này cũng khẳng định, nếu người khỏe mạnh bình thường, ăn sầu riêng rồi uống bia rượu sau đó “có thể khiến nhiệt độ cơ thể tăng cao đột ngột”. Tuy nhiên, cho đến thời điểm này, tại Việt Nam có thể nói rằng, những “nguy cơ” trên chưa được kiểm chứng thực tế.
Theo Đông y, mặc dù cho rằng sầu riêng là vị thuốc quý có hiệu quả cao đối với nhiều loại bệnh, nhưng cũng khuyên: Một số người không nên ăn sầu riêng nếu không muốn đầy bụng, khó tiêu, tăng đường huyết. Theo đó, người có tình trạng âm hư, nội nhiệt như gầy ốm, da khô, nóng bứt rứt, lòng bàn tay bàn chân ấm, hay khát nước, luôn khó ngủ, ra mồ hôi trộm về đêm, đi tiểu ít, nước tiểu vàng, táo bón, di mộng tinh; người có lượng đường trong máu cao; người đang bị các bệnh viêm nhiễm, suy thận, nổi mụn nhọt; người có huyết áp cao; người có tì vị yếu không nên ăn sầu riêng. Đông y cũng khuyên phụ nữ có thai nên hạn chế ăn sầu riêng để đảm bảo sức khỏe thai nhi. Ngoài ra, còn rất nhiều thực phẩm khác mẹ mang thai nên hạn chế ăn để phòng nguy cơ sảy thai như mướp đắng, rau ngót, đu đủ xanh...
Bí quyết chọn sầu riêng ngon
Mặc dù được xem là có lợi cho sức khỏe nhưng những người bị sốt, cao huyết áp, mang thai thì nên hạn chế ăn sầu riêng. Không nên ăn quá nhiều (trên 150g cơm loại quả này/ngày) vì nó có thể làm cho cơ thể nóng, gây bứt rứt trong người, dễ sinh mụn nhọt.
Theo các chuyên gia ẩm thực, tốt nhất là nên dùng loại quả tươi, mới thu hoạch. Sầu riêng ngon là trái có gai nở tròn, đều không có vết xước, thủng sâu, không bị nứt, lắc thử có cảm giác như bên trong lỏng, vỗ nghe âm trầm, dùng tay bóp gai thấy mềm, không cứng. Điều này chứng tỏ quả chín đều, không bị sượng. Khi mua phải có kinh nghiệm không nên tham rẻ, vì quả già, quả non khi qua xử lý đều ăn được vì có mùi thơm như nhau, nhưng chất lượng thì khác nhau. Không chọn trái cuống thối, nên chọn trái cuống còn xanh, cứng có mùi thơm ngon đậm kéo dài, màu đặc trưng gai và vỏ còn cứng. Nếu không có kinh nghiệm, có thể yêu cầu người bán dùng que thử găm vào phần thịt lấy ra kiểm tra, nếu có mùi thơm béo là được, nếu không chắc thì tách đôi quả.
Sử dụng sầu riêng rất đa dạng, như ăn trực tiếp, dùng làm bánh, làm nước uống, dùng làm món tráng miệng. Hạt cũng có thể ăn được nhưng nên ăn ngay sau khi luộc hoặc rang. Những quả sầu riêng xanh, non có thể luộc ăn như rau, hoặc cũng có thể ăn sầu riêng dưới dạng sấy khô.
