Với đặc điểm mềm dẻo, linh hoạt và thời khóa biểu được “cá thể hóa” của đào tạo tín chỉ, ngoài việc liên thông dọc đã trở nên phổ biến, người học còn có cơ hội để học liên thông ngang giữa các ngành, các trường. Tuy nhiên, dù đã có quy chế nhưng đến nay, số trường tham gia công nhận tín chỉ đào tạo chưa nhiều, số lượng sinh viên đăng ký còn hạn chế.

Từ “đơn phương” đến song phương

TS Cao Danh Chính – Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật Vinh - cho biết, trường đã chuyển sang đào tạo tín chỉ hoàn toàn từ năm 2008. Đối với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, đến nay, vẫn được công nhận 3 hình thức tích lũy theo niên chế, tín chỉ và mô-đun. Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật Vinh đang tuyển sinh cả hệ cao đẳng, tuy nhiên nhà trường cũng đào tạo theo tín chỉ để đồng bộ với hệ đại học khi sinh viên muốn liên thông.

Theo TS Cao Danh Chính, việc Bộ GD&ĐT ra Thông tư số 08 ban hành Quy chế đào tạo trình độ đại học cho phép các trường đại học được thực hiện hoạt động trao đổi sinh viên, công nhận lẫn nhau về quy trình, nội dung đào tạo và giá trị của tín chỉ đã tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên và nhà trường. Về phía sinh viên, khi chuyển trường hoặc học văn bằng 2 đại học có thể được miễn một số môn nếu giữa 2 trường có cùng chuẩn đào tạo hoặc số tín chỉ tương đương nhau… Qua đó giúp các em tiết kiệm thời gian và cả chi phí đào tạo.

Thực hiện quy chế này, các trường đại học đã chuyển sang đào tạo tín chỉ hoàn toàn có 2 kiểu công nhận lẫn nhau. Kiểu đơn phương công nhận, tức là sinh viên xin xác nhận bảng điểm của trường đại học nơi chuyển đi, sau đó gửi cho nơi chuyển đến để được công nhận một số môn, học phần đã được đào tạo. Lúc này, trường đại học nơi chuyển đến xem xét và có quyền công nhận hoặc không công nhận bảng điểm này của sinh viên. Kiểu thứ 2 là các trường đại học ký kết việc trao đổi sinh viên và công nhận hoàn toàn số tín chỉ đã được đào tạo trước đó.

Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật Vinh chủ yếu đang áp dụng kiểu “công nhận đơn phương” đối với các trường đại học trong nước. Theo TS Cao Danh Chính, hiện chương trình, năng lực đào tạo của các trường đại học trong nước khác nhau, kể cả những trường trong cùng khối ngành nhưng một số môn số tín chỉ quy định cũng khác nhau. Vì vậy, nhà trường chủ yếu công nhận kết quả những môn đào tạo giống nhau và có số tín chỉ cao hơn hoặc bằng chương trình của trường. Những môn này phần lớn là các môn chung, đại cương trong 1 - 2 năm đầu.

Bên cạnh đó, nhà trường có ký kết hợp tác và trao đổi sinh viên với một số trường đại học tại Hàn Quốc. Sau khi học 2 năm đầu ở trường, sinh viên sẽ được gửi sang Hàn Quốc học tiếp 2 năm cuối và được trường đại học tại đây trao bằng tốt nghiệp. Sắp tới, nhà trường dự kiến sẽ thảo luận, xây dựng chương trình đào tạo một số ngành, lĩnh vực với trường ĐH tại Hàn Quốc để sau này cấp bằng tốt nghiệp với sự công nhận của cả 2 nhà trường.

Năm học 2019 – 2020, Trường ĐH Kinh tế - ĐH Đà Nẵng tiếp nhận 6 sinh viên năm thứ nhất của Trường ĐH Kinh tế - ĐH Quốc gia Hà Nội theo chương trình trao đổi sinh viên giữa hai trường. Theo kế hoạch, số sinh viên này sẽ theo học 1 học kỳ tại Trường ĐH Kinh tế, ĐH Đà Nẵng. Để thuận tiện cho sinh hoạt, giao lưu và giúp sinh viên giảm chi phí, sinh viên diện trao đổi được bố trí ở tại ký túc xá của trường.

“Tuy nhiên, do ảnh hưởng dịch Covid-19 nên trong học kỳ trao đổi này, thời gian học online của sinh viên chiếm phần lớn, cũng hạn chế phần nào các kế hoạch tổ chức giao lưu văn hóa, trải nghiệm cộng đồng cho sinh viên diện trao đổi”, PGS.TS Lê Văn Huy – Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế, ĐH Đà Nẵng cho biết. Ở những thời điểm thực hiện giãn cách xã hội, 6 sinh viên của Trường ĐH Kinh tế - ĐHQG Hà Nội cũng được hỗ trợ thực phẩm và các thiết bị y tế như những sinh viên khác đang lưu trú tại KTX của nhà trường.

Trường ĐH Kinh tế - ĐH Đà Nẵng đã hợp tác song phương công nhận tín chỉ đào tạo lẫn nhau với Trường ĐH Ngoại thương, Trường ĐH Kinh tế - ĐHQG Hà Nội. Theo đó, sinh viên giữa hai trường được đăng ký học tập, thực tập, nghiên cứu tại trường đối tác. Các học phần đăng ký phải có trong chương trình đào tạo của trường tiếp nhận. Người học được sắp xếp học tập, thực tập, nghiên cứu cùng với người học của trường tiếp nhận trong các lớp học mở theo kế hoạch học tập của trường.

10 trường đại học khối kinh tế ký kết hợp tác, trong đó có nội dung công nhận tín chỉ đào tạo lẫn nhau.

Trao đổi sinh viên giữa các nhóm trường

Ba trường đào tạo khối ngành STEM gồm ĐH Bách khoa Hà Nội, Trường ĐH Bách khoa – ĐH Đà Nẵng và Trường ĐH Bách khoa – ĐHQG Thành phố Hồ Chí Minh đang lên kế hoạch để triển khai học kỳ hè cho sinh viên của 3 trường theo chương trình ký kết hợp tác chung trong các lĩnh vực đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ.

PGS.TS Nguyễn Hồng Hải – Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa, ĐH Đà Nẵng - cho biết, dự kiến sẽ chọn lĩnh vực tự động hóa và công nghệ thông tin để tổ chức các khóa ngắn hạn, từ 3 - 8 tuần trong học kỳ hè. Trường ĐH Bách khoa – ĐH Đà Nẵng được chọn là cơ sở giáo dục đại học đầu tiên triển khai khóa đào tạo trao đổi sinh viên.

Tháng 1/2021, 3 cơ sở giáo dục đại học trên đã cùng ký kết hợp tác, trong đó có nội dung cùng công nhận tín chỉ với các học phần tương đương của chương trình đào tạo cùng ngành hoặc cùng chuyên ngành. Đồng thời cho phép sinh viên đăng ký tham gia các học phần trong chương trình giữa 3 trường.

Theo PGS.TS Nguyễn Hồng Hải, các khóa học trao đổi sinh viên là cơ hội để sinh viên giao lưu, mở rộng không gian, môi trường học tập thay vì đóng khung trong một trường. “Ưu điểm lớn nhất của mô hình này là sự chia sẻ trong đầu tư nguồn lực. Sinh viên, giảng viên giữa các trường có thể khai thác, sử dụng phòng thí nghiệm, thiết bị ở trường bạn. Mỗi trường đều có những môn học được xem là thế mạnh của mình. Với sự công nhận tín chỉ lẫn nhau, sinh viên được lựa chọn môn học và giảng viên của một trong ba trường để có kiến thức tốt nhất cho định hướng nghề nghiệp của mình”, PGS.TS Nguyễn Hồng Hải nhận định.

Mô hình đại học sẻ chia cũng là xu hướng của các đại học trên thế giới. Theo kế hoạch, 3 trường Bách khoa sẽ cùng xây dựng kho học liệu chung, bài giảng chung theo hướng chuyển đổi số. Như vậy, sinh viên sẽ có cơ hội học chung các thầy cô tốt nhất của 3 trường.

Mới đây, vào tháng 10/2022, 10 trường đại học khối kinh tế đã cùng nhau ký kết thỏa thuận hợp tác trong đào tạo, nghiên cứu khoa học và đảm bảo chất lượng giáo dục. Các trường tham dự khối hợp tác này gồm: Trường ĐH Kinh tế Quốc dân, Trường ĐH Ngoại thương, Trường ĐH Thương mại, Học viện Tài chính, Học viện Ngân hàng, Học viện Chính sách và Phát triển, Trường ĐH Kinh tế - ĐH Quốc gia Hà Nội, Trường ĐH Kinh tế - ĐH Đà Nẵng, Trường ĐH Kinh tế - ĐH Huế và Trường ĐH Kinh tế TP Hồ Chí Minh.

Sinh viên của 1 trong 10 trường đại học thuộc khối này có thể đăng ký học tập, thực tập, nghiên cứu tại trường bạn và được công nhận. Các trường đại học nhóm này sẽ tổ chức các khóa trao đổi sinh viên dưới hai hình thức: Các khóa dài hạn với thời gian học tập 1 học kỳ, người học đăng ký tối đa 25 tín chỉ; các khóa ngắn hạn tương đương từ 3 đến 8 tuần, tối đa 12 tín chỉ. Ngoài thời gian lên lớp, người học có thể tham gia thực tập, nghiên cứu dưới sự hướng dẫn của giảng viên trường tiếp nhận. Chương trình này sẽ bắt đầu được mở từ học kỳ hè năm học 2022 – 2023 tại Trường ĐH Kinh tế TP Hồ Chí Minh. Các chương trình tiếp theo sẽ được tổ chức luân phiên tại các trường.

Sinh viên Trường ĐH Bách khoa, ĐH Đà Nẵng với dự án “Áo khoác an toàn”, đoạt giải Nhì Cuộc thi Dự án kỹ thuật phục vụ cộng đồng EPICS 2021.

Còn nhiều nút thắt

TS.BS Nguyễn Quốc Đạt – Trưởng phòng Đào tạo Trường ĐH Y khoa Vinh - cũng cho biết, nhà trường đã áp dụng việc công nhận tín chỉ đào tạo của sinh viên trường khác nhiều năm nay theo các văn bản hướng dẫn của Bộ GD&ĐT. Từ năm 2021, quy chế đào tạo trình độ ĐH được ban hành thành Thông tư riêng đã hướng dẫn rõ ràng, cụ thể hơn về các nội dung của việc công nhận.

Tuy nhiên, qua theo dõi thực tế tại Trường ĐH Y khoa Vinh những năm qua thì số sinh viên đăng ký không nhiều. Trước hết do đặc thù nhà trường chỉ công nhận kết quả đào tạo tín chỉ của trường trong khối ngành sức khỏe. Trong khi đó, hầu hết sinh viên đăng ký học ngay tại trường mà mình trúng tuyển. “Trường hợp đăng ký là khi các em chuyển trường ví dụ từ ĐH Y khoa Huế về Y khoa Vinh… Khi đó, chúng tôi sẽ cân nhắc về điểm đầu vào thời điểm trúng tuyển đại học, bảng điểm các môn đã học (có xác nhận) và được hội đồng đào tạo của nhà trường đồng ý thì mới tiếp nhận”, TS.BS Nguyễn Quốc Đạt thông tin.

Tương tự, hiện nay, Trường ĐH Kinh tế - ĐH Đà Nẵng có một số lượng sinh viên học song hành hai chương trình đào tạo. PGS.TS Lê Văn Huy cho biết, ngoài một số sinh viên của nhà trường theo học 2 ngành thì có một số sinh viên đến từ các Trường ĐH Ngoại ngữ, ĐH Sư phạm và ĐH Bách khoa. Đây đều là những trường thành viên của ĐH Đà Nẵng. Với sinh viên học song hành hai chương trình, những môn học là kiến thức chung hoặc tương đương, khi học bằng 2, sinh viên không cần đăng ký học lại.

Tuy nhiên, việc tổ chức song hành hai chương trình chỉ có thể tiến hành khi công tác tổ chức đào tạo được thực hiện một cách khoa học, phần mềm quản lý tốt và quan trọng nhất là sự giao thoa giữa các ngành phải lớn. Việc đào tạo song hành hai chương trình của các trường ĐH Bách khoa, ĐH Kinh tế cũng chỉ mới “rộng cửa” đối với sinh viên các trường thuộc thành viên ĐH Đà Nẵng. Theo như giải thích của các trường, do nhà trường không thể kiểm soát được chương trình đào tạo, khó xác định được sự tương thích và còn tùy thuộc vào điểm trúng tuyển đầu vào của mỗi trường. Điều này sẽ dẫn đến trở ngại khi công nhận các học phần mà sinh viên đã tích lũy trước đó.

Ngay như chương trình trao đổi sinh viên giữa 10 trường đại học khối ngành đào tạo kinh tế thì vẫn có sự ràng buộc về số lượng người học, điều kiện đầu vào, bao gồm kết quả học tập, điều kiện ngoại ngữ. Những điều kiện này sẽ do trường tiếp nhận công bố ít nhất là một học kỳ trước khi năm học bắt đầu.

PGS.TS Nguyễn Hồng Hải cho biết, để công nhận tín chỉ của nhau, các học phần sinh viên đăng ký học phải đáp ứng chuẩn đầu ra chương trình đào tạo của trường gửi đi. Khó khăn lớn nhất trong trao đổi sinh viên là căn cứ tính học phí. Mỗi trường đại học đều có mức học phí tính trên các tín chỉ khác nhau. Nếu không có quy định thống nhất dễ xảy ra tình trạng sinh viên ở trường có học phí cao đổ xô sang học ở trường thu mức học phí thấp hơn. Vì vậy, các trường ký kết hợp tác công nhận tín chỉ của nhau đều thống nhất rằng, sinh viên sẽ đóng học phí theo mức học phí của trường cử đi và không phải đóng học phí cho trường tiếp nhận đào tạo.