Sự xuất hiện của các chuyên gia quân sự Nga diễn ra trước cuộc điện đàm giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Abdourahmane Tchiani, Chủ tịch Hội đồng Quốc gia về Bảo vệ Tổ quốc của Niger, vào ngày 26 tháng 3.
Hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về tình hình khu vực Sahel, nhấn mạnh các vấn đề an ninh và hoạt động chống khủng bố. Các nhà lãnh đạo nhất trí tăng cường đối thoại chính trị song phương và tăng cường hợp tác trên nhiều lĩnh vực.
"Sự ra đi hoàn toàn của quân Pháp về mặt lý thuyết đã tạo ra một khoảng trống trong trật tự và phạm vi quan hệ quốc tế và an ninh quốc gia của Niger bên ngoài lục địa châu Phi. Loại khoảng trống này đơn giản là không thể được phép tồn tại", Akinyinka Akinyoade, nhà phân tích chính trị và nhà nghiên cứu cấp cao tại Nghiên cứu Châu Phi Trung tâm Leiden ở Hà Lan, nói.
Theo chuyên gia Akinyoade, không có gì ngạc nhiên khi Nga đồng ý giúp đỡ Niamey trong bối cảnh ảnh hưởng ngày càng tăng của Moscow ở Sahel.
Chuyên gia này cho biết: "Gần đây, Nga đã hỗ trợ chính phủ Mali và Burkina Faso trong bối cảnh chính trị, quân sự và kinh tế gần tương tự. Vì vậy, trong tình hình đang nổi lên ở Niger, việc Nga tham gia là điều đương nhiên".
Khi đến sân bay Niamey, một chuyên gia Nga nói với rằng đội quân này sẽ huấn luyện cho Lực lượng vũ trang Niger và chia sẻ kiến thức chuyên môn về chống khủng bố với các đồng nghiệp Nigeria.
Đài Nigeria RTN cũng đưa tin về khả năng triển khai hệ thống phòng không của Nga tại nước này và các quân nhân địa phương sẽ được dạy cách vận hành.
"Các chuyên gia quân sự Nga sẽ cung cấp chương trình đào tạo chất lượng cao cho quân nhân của chúng tôi để sử dụng hiệu quả những hệ thống phòng không này", RTN cho biết.
Akinyoade dự đoán: "Điều mà tất cả các bên tham gia bên ngoài và Niger là sự gia nhập và vai trò của Nga trong kế hoạch rộng lớn hơn trong khu vực. Sự khác biệt sẽ tiếp tục gia tăng vì tính chất không giáp biển của Niger".
Vị chuyên gia này cho biết thêm, Niger cần phải dựa vào các nước láng giềng như một phần của hệ thống cung cấp thực phẩm và thiết bị cũng như là kênh nhập khẩu từ bên ngoài châu Phi.
Quân đội Pháp và Mỹ không được chào đón
Sau cuộc tiếp quản của quân đội vào ngày 26 tháng 7 năm 2023, được đa số người dân Nigeria ủng hộ, chính phủ Tchiani đã yêu cầu quân đội Pháp rút khỏi khu vực.
Pháp xâm chiếm Niger trong hơn 60 năm cho đến năm 1960 và duy trì sự hiện diện ở quốc gia châu Phi này rất lâu sau đó. Chiến dịch chống khủng bố của Paris ở Sahel từ năm 2014 đến năm 2022 chứng kiến sự xây dựng quân sự đáng kể của Pháp trong khu vực.
Năm 2022, quân đội Pháp buộc phải rời khỏi Mali, chính phủ nước này tức giận vì Chiến dịch Barkhane không đạt được mục tiêu. Người dân Burkina Faso và Niger cũng bày tỏ sự phản đối sự hiện diện của quân đội Pháp.
Sau khi rút khỏi các quốc gia đó, Pháp đã chuyển một phần nhân sự của mình sang Niger - quốc gia mà cựu Tổng thống Mohamed Bazoum được coi là đồng minh trung thành của Paris.
Bất chấp việc Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ban đầu chống lại yêu cầu của Niamey, binh lính Pháp cuối cùng đã rời Cộng hòa Niger vào tháng 12 năm 2023.
Đại sứ Pháp và phái đoàn ngoại giao đã bị trục xuất khỏi Niger vào tháng 9 năm 2023 sau một cuộc xung đột khiến chính quyền cắt nguồn cung cấp nước của đại sứ quán.
Vào ngày 16 tháng 3 năm 2024, chính phủ Tchiani tuyên bố chấm dứt thỏa thuận quân sự giữa Niger và Mỹ. Mỹ duy trì một căn cứ không quân không người lái bên ngoài Agadez ở miền bắc Niger được xây dựng vào cuối những năm 2010.
Lầu Năm Góc cũng có ba căn cứ máy bay không người lái tương tự ở Cote d'Ivoire, Ghana và Benin. Chính quyền Biden đã thông báo vào tháng 3 rằng họ đã tổ chức các cuộc tham vấn với Niamey để xem xét số phận của căn cứ này.
Sahel Chọn Nga
Sergey Eledinov, chuyên gia người Nga về các vấn đề an ninh châu Phi và là người sáng lập Convoy Africa, nói: "Tất cả các thuộc địa cũ đều có mối liên hệ đặc biệt với Pháp về cơ cấu, quy định và chiến thuật của lực lượng vũ trang.
Đánh giá từ tình hình thực tế, sự giúp đỡ của Pháp hóa ra hoàn toàn là một sự báng bổ. Sau thất bại của Pháp, Mỹ vẫn chưa phát triển được vị thế của mình qua 'Chiến lược châu Phi'. Điều đó khiến Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc trở thành đồng minh tự nhiên của Sahel".
Theo chuyên gia Nga, thông điệp của Niger gửi tới Paris và Washington rất rõ ràng: "Hoặc chúng tôi sẽ hợp tác trên cơ sở dễ hiểu, đôi bên cùng có lợi, hoặc đơn giản là các bạn không được chào đón ở đây nữa".
Eledinov, một sĩ quan quân đội Nga đã nghỉ hưu, người từng tham gia một số hoạt động gìn giữ hòa bình, giải thích rằng trong khi Pháp, Mỹ và Nga có một số lợi ích ở khu vực Sahel thì chính các nước châu Phi mới là người đưa ra quyết định cuối cùng.
Một số quốc gia Sahel đã chọn Nga làm đồng minh vì Moscow có thể hỗ trợ trên nhiều lĩnh vực, ngoài an ninh và hợp tác kỹ thuật quân sự.
Thực phẩm, dầu mỏ và Uranium
Akinyoade cho biết: "Niger nằm trong một khu vực địa lý nơi biến đổi khí hậu đã làm trầm trọng thêm an ninh lương thực, do đó nước này phụ thuộc vào nhập khẩu trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là thực phẩm. Nga đã vận chuyển lúa mì bằng máy bay tới nước này".
Từ tháng 2 năm 2022 đến tháng 3 năm 2023, Nga đã cung cấp khoảng 12 triệu tấn ngũ cốc cho các nước châu Phi - bất chấp các lệnh trừng phạt của phương Tây - như Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tuyên bố tại phiên họp toàn thể 'Nga-Châu Phi trong một thế giới đa cực' vào ngày 20 tháng 3 năm 2023.
Phát biểu trên truyền hình quốc gia vào tháng 12/2023, Thủ tướng Nigeria Ali Mahamane Lamin Zein cho biết nước này quan tâm đến việc thúc đẩy quan hệ với Nga về thương mại và nông nghiệp.
Đại diện Đảng Liên Phi của Niger Oumarou Abdurahamane lưu ý trong cuộc phỏng vấn vào tháng 8 năm 2023 với Sputnik rằng Niger coi Nga là đối tác đáng tin cậy để triển khai các dự án chung nhằm phát triển các mỏ uranium và dầu ở nước này.
