Nổi tiếng với một số công trình kiến trúc ấn tượng của thế giới, đặc biệt là tòa tháp mang tên mình, nhưng Gustave Eiffel cũng phải trải qua những giai đoạn thăng trầm trong sự nghiệp. Mặc dù vậy, ảnh hưởng lâu dài của ông đối với thế giới nghệ thuật, kiến trúc và kỹ thuật là điều không thể phủ nhận.
Tuổi trẻ tài cao
Gustave Eiffel sinh ra tại Dijon (Pháp), ngày 15/12/1832. Khi còn đi học, từ một học sinh không chăm chỉ, ông nhờ các giáo viên lịch sử và văn học, cùng người chú Jean-Baptiste Mollerat tận tình hướng dẫn, nên dần tiến bộ và lấy được bằng tú tài về nhân văn và khoa học.
Sau đó, Eiffel theo học tại Trường Mỹ thuật và Chế tác ở Paris. Tốt nghiệp năm 1855, chuyên ngành Hóa học, ông xin làm thư ký cho kỹ sư đường sắt Charles Nepveu. Chẳng bao lâu, nhờ Nepveu giới thiệu, Eiffel được đảm nhiệm công việc thiết kế cầu cho tuyến đường sắt Saint Germaine.
Sau khi công ty của Nepveu được Tổng công ty đường sắt mua lại, Eiffel được đề bạt đứng đầu bộ phận nghiên cứu. Mới ngoài 20 tuổi, Eiffel đã tham gia xây dựng cầu Bordeaux. Mặc dù không phải là người thiết kế công trình, ông vẫn chịu trách nhiệm lập kế hoạch thực hiện và chỉ đạo công nhân thi công - những nhiệm vụ không hề nhỏ. Sau khi dự án hoàn thành, ông được bổ nhiệm làm kỹ sư trưởng của Công ty Belge.
Năm 1866, Gustave Eiffel lập doanh nghiệp riêng, làm việc như một nhà xây dựng độc lập. Đến năm 1868, ông hợp tác với Théophile Seyrig, thành lập Công ty Eiffel et Cie, được giao thực hiện một số dự án quan trọng, như nhà ga xe lửa Budapest Nyugati ở Hungary và cầu Maria Pia bắc qua sông Douro ở Bồ Đào Nha.
Hai dự án này đã củng cố danh tiếng của Gustave Eiffel với tư cách là một kỹ sư, nhưng tại Triển lãm Thế giới năm 1878, tên tuổi của ông mới được tạo dựng. Triển lãm trưng bày nhiều mô hình và bản vẽ mà Eiffel et Cie đã phát triển cho nhiều dự án khác nhau. Ấn tượng hơn nữa, chính Eiffel đã tham gia thiết kế một số tòa nhà cho triển lãm này.
Đến năm 1879, Eiffel và Seyrig không còn hợp tác nữa, doanh nghiệp này được đổi tên thành Công ty Établissements Eiffel. Từ đây, Eiffel đã thực hiện nhiều dự án mới, dẫn đến những thành tựu nổi tiếng nhất của ông.
Công trình để đời
Ngày nọ, nhà điêu khắc lừng danh Frédéric-Auguste Bartholdi (1834 - 1904) tìm đến Eiffel để nhờ ông giúp đỡ cho dự án Tượng Nữ thần Tự do, một món quà của Pháp dành tặng Hoa Kỳ nhân dịp kỷ niệm 100 năm độc lập của nước này. Mặc dù, Bartholdi đã ấp ủ một ý tưởng tuyệt vời về bức tượng, ông vẫn cần một kỹ sư hỗ trợ thiết kế khung kim loại để đảm bảo công trình vững chắc và ổn định nhất có thể.
Kinh nghiệm của Eiffel về áp lực gió từ các dự án trước đây đã giúp ông tạo ra một thiết kế để hỗ trợ đúng cách cho lớp đồng của bức tượng và đảm bảo nó có thể chịu được gió mạnh.
Bức tượng được hoàn thành và lắp ráp tại Paris từ năm 1881 - 1884, trước khi được vận chuyển đến Hoa Kỳ, nơi nó vẫn sừng sững cho đến ngày nay trên đảo Liberty ở Cảng New York.
Tháp Eiffel, công trình nổi tiếng nhất của Gustave Eiffel, thiết kế cho Hội chợ Thế giới năm 1889 để kỷ niệm 100 năm Cách mạng Pháp, ban đầu được đề xuất bởi các kỹ sư Maurice Koechlin và Emile Nouguier vào năm 1884.
Koechlin cho Eiffel xem một số bản phác thảo, nhưng ông không mấy hứng thú. Mãi cho đến khi Stephen Sauvestre, một kiến trúc sư từng làm việc cho Eiffel, bắt tay vào thiết kế thêm các chi tiết trang trí cho tòa tháp, chẳng hạn như các vòm trang trí và tháp chuông, thì Eiffel mới bắt đầu quan tâm.
Tuy vậy, dự án chỉ thực sự tiến triển vào năm 1886, khi có thiết kế cuối cùng của Eiffel cho tòa tháp đáp ứng các yêu cầu đề ra và một hợp đồng được chính thức ký kết với chính phủ vào ngày 8/1/1887.
Trong suốt thời gian xây dựng, Eiffel đã phải đối mặt với nhiều tranh cãi về diện mạo của tòa tháp và những hoài nghi về tính khả thi. Tuy nhiên, công trình này đã được hoàn thành vào ngày 31/3/1889, đúng thời hạn để được trưng bày tại Hội chợ Thế giới.
Mặc dù ban đầu, nhiều người dân Paris không thích thiết kế này và một số nhà phê bình gọi nó là “một ngọn đèn đường bi thảm” hay “một công trình ma quỷ của một thợ đóng nồi hơi ảo tưởng về sự vĩ đại”, tháp Eiffel vẫn dần thu hút sự chú ý của công chúng.
Còn rất nhiều công trình khác mà Gustave Eiffel và các cộng sự tham gia thiết kế. Một số vẫn tồn tại, số khác đã bị dỡ bỏ, thậm chí bị phá hủy.
Ngoài ra, cũng có những dự án mà vị kỹ sư này tham gia nhưng không bao giờ thành hiện thực, đáng chú ý nhất là nỗ lực xây dựng Kênh đào Panama của Pháp. Cụ thể, Eiffel được cho là sẽ tham gia xây dựng các âu thuyền cho Kênh đào Panama nhưng rồi ông lại vướng vào một dự án quản lý kém và vụ bê bối tài chính.
Mặc dù, Eiffel không bị đổ lỗi cá nhân cho thảm họa, ông vẫn bị truy tố về tội gian lận, bị phạt 2.000 francs và bị kết án hai năm tù vì có liên quan đến vụ việc. Kênh đào Panama này cuối cùng đã được Hoa Kỳ hoàn thành vào năm 1914.
Phán quyết chống lại ông cuối cùng đã bị hủy bỏ, nhưng danh tiếng của ông bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến mức ông phải từ bỏ sự nghiệp kinh doanh và dành những năm cuối đời tập trung cho khoa học, đồng thời không ngừng tìm cách cải thiện tòa tháp nổi tiếng mang tên mình, góp phần đảm bảo công trình huyền thoại này sẽ trường tồn trong nhiều thập kỷ sau.
Gustave Eiffel, qua đời ở tuổi 91 tại Paris vào ngày 27/12/1923.
