Nhà trường với mong muốn tạo môi trường học an toàn, lành mạnh cho học sinh. Để học sinh cảm nhận, mỗi ngày đến trường là một ngày vui, trường học là ngôi nhà thứ hai của mỗi học sinh.
Thiếu người sẻ chia – "lỗ hổng" dẫn tới bạo lực học đường
Bạo lực học đường không phải là câu chuyện mới, nhưng mỗi vụ việc xảy ra đều gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh. Bạo lực học đường không chỉ làm tổn thương học trò mà ẩn đằng sau những hành vi gây hấn, chống đối hay xung đột tưởng chừng bột phát lại là sự thiếu người sẻ chia, đồng hành về mặt tâm lý.
Với nhiều học sinh ở tuổi dậy thì để có được sự quan tâm, chú ý của người lớn hay khi các em cô đơn trong chính môi trường học tập các em thường mất kiểm soát, suy nghĩ bộc phát, dễ nóng giận. Thậm chí, nhiều em đã chọn bộc lộ cảm xúc của mình thông qua dùng bạo lực.
Nắm bắt những tâm lý đó, Trường THCS Long Biên đã xây dựng tổ tâm lý học đường; ban giám hiệu phối hợp với tổng phụ trách đội, giáo viên chủ nhiệm tổ chức nhiều hoạt động giáo dục tâm lý, phòng tâm lý học đường làm điểm đến cho học sinh khi các em gặp những vấn đề khăn trong học tập, khủng hoảng tuổi dậy thì….
Trong công tác quản lý trường học, cũng như khảo sát của nhà trường cho thấy nhiều học sinh có vấn đề tâm lý từ rất sớm nhưng không có nơi để được lắng nghe. Áp lực học tập, kỳ vọng của gia đình, thay đổi tâm – sinh lý, mâu thuẫn bạn bè hay tác động mạng xã hội đều có thể khiến các em rơi vào trạng thái căng thẳng kéo dài. Điều đó dẫn đến, nhiều em ngại chia sẻ với giáo viên, sợ bị bố mẹ hiểu lầm hoặc đơn giản là không biết nói với ai. Những cảm xúc bị dồn nén ấy dễ biến thành hành vi tiêu cực: thu mình, chống đối, bộc phát nóng giận, thậm chí tham gia bạo lực để giải tỏa.
Vì vậy, bạo lực học đường không chỉ là vấn đề kỷ luật – đó là biểu hiện cuối cùng của những bất ổn tâm lý không được hỗ trợ kịp thời.
Lỗ hổng lớn khi chưa có chuyên viên tâm lý học đường chuyên trách
Một thực tế hiện nay, tại các trường học đa phần chưa có vị trí việc làm chính thức cho chuyên viên tâm lý học đường.
Phần lớn trường phải giao nhiệm vụ cho giáo viên kiêm nhiệm – trong khi giáo viên vừa quá tải, vừa không được đào tạo chuyên sâu về tâm lý.
Phòng tư vấn (nếu có) chưa trở thành một bộ phận bắt buộc, thiếu cơ chế hoạt động rõ ràng.
Như vậy, khi học sinh cần hỗ trợ, nhà trường lại không có người đủ chuyên môn để tiếp nhận; khi có xung đột, không có chuyên gia để can thiệp sớm; khi giáo viên gặp khó, không có nơi tư vấn nghiệp vụ, đây là khoảng trống khiến các vụ bạo lực dễ bùng phát và lan rộng.
Tư vấn tâm lý – giải pháp căn cơ để giảm bạo lực
Từ góc nhìn quản lý giáo dục, muốn giải quyết bạo lực học đường phải đi từ gốc – đó là chăm sóc sức khỏe tinh thần cho học sinh.
Một phòng tư vấn tâm lý hoạt động đúng nghĩa có thể mang lại các lợi ích rõ rệt: Nhận diện sớm học sinh có nguy cơ tổn thương tâm lý; Hỗ trợ cá nhân khi các em gặp khủng hoảng, áp lực hoặc xung đột.
Hòa giải mâu thuẫn, hạn chế xung đột leo thang thành bạo lực; Tư vấn cho giáo viên về phương pháp ứng xử sư phạm với học sinh có biểu hiện bất thường; Kết nối với phụ huynh, góp phần giúp gia đình đồng hành đúng cách.
Quan trọng hơn, tư vấn tâm lý hiệu quả phải bắt đầu từ bậc tiểu học – giai đoạn trẻ hình thành cảm xúc, nhân cách và kỹ năng giải quyết vấn đề. Nhiều hành vi bạo lực ở THCS, THPT thực chất xuất phát từ tổn thương không được can thiệp từ những năm đầu đời.
Cần chính thức hóa vị trí chuyên viên tâm lý học đường
Để tư vấn tâm lý thực sự phát huy hiệu quả, cần có những bước đi mang tính hệ thống: Sớm ban hành vị trí việc làm “Chuyên viên tư vấn tâm lý học đường” – có tiêu chuẩn tuyển dụng, chế độ đãi ngộ, mô tả công việc cụ thể.
Xây dựng phòng tư vấn tâm lý bắt buộc trong các nhà trường– có không gian riêng, đảm bảo tính bảo mật và an toàn cho học sinh.
Xây dựng quy trình hỗ trợ tâm lý thống nhất– nhận diện sớm, chuyển tuyến khi cần, phối hợp giữa nhà trường – gia đình – chuyên gia.
Đầu tư đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ– vừa tuyển dụng chuyên viên, vừa bồi dưỡng giáo viên có năng lực và mong muốn tham gia công tác này.
Tăng cường liên kết với các trường đại học, bệnh viện, trung tâm tâm lý – để có nguồn chuyên gia hỗ trợ định kỳ hoặc trong các trường hợp khẩn cấp.
Khi học sinh được lắng nghe, bạo lực sẽ giảm
Một trường học an toàn không chỉ là nơi không có đánh nhau, mà phải là nơi mỗi học sinh cảm thấy mình được tôn trọng, được quan tâm và có người đồng hành khi gặp khó khăn. Khi đó, các em sẽ học được cách nhận diện cảm xúc, biết cách xin trợ giúp, biết giải quyết xung đột bằng đối thoại thay vì bạo lực.
Đầu tư cho tư vấn tâm lý học đường chính là đầu tư cho sự bình an của học sinh hôm nay và sự trưởng thành lành mạnh của thế hệ mai sau. Đây không phải giải pháp tình thế, mà là đòi hỏi cấp thiết để xây dựng môi trường giáo dục an toàn, nhân văn và bền vững.
