Chuẩn hóa dữ liệu ngay từ đầu năm học
Trong nỗ lực thực hiện công tác phổ cập giáo dục, xóa mù chữ (PCGD - XMC) của các địa phương, xã Phù Ninh (tỉnh Phú Thọ) nổi lên như một điểm sáng nhờ sự chủ động và cách tiếp cận “thần tốc, chính xác, số hóa triệt để”. Việc ban hành Kế hoạch số 28/KH-UBND ngày 4/9/2025, chỉ vài ngày sau khai giảng năm học mới, đã thể hiện tinh thần hành động quyết liệt của UBND xã, cụ thể hóa yêu cầu của Kế hoạch 29/KH-BCĐ (27/5/2025) của tỉnh về tăng cường quản lý phổ cập trong giai đoạn mới. Đây là bước đi quan trọng trong bối cảnh toàn tỉnh đang bước vào giai đoạn chuyển đổi dữ liệu với yêu cầu “sạch – chuẩn – đồng bộ” trên hệ thống quản lý.
Mục tiêu của xã Phù Ninh trong năm 2025 không chỉ là duy trì các chuẩn PCGD - XMC mà còn nâng cao chất lượng dữ liệu, rút ngắn tiến độ xét công nhận, hướng tới hoàn thành sớm hơn lộ trình tỉnh đề ra. Xã đồng thời giữ vững các chuẩn: PCGD mầm non cho trẻ 5 tuổi, PCGD tiểu học mức độ 3, PCGD THCS mức độ 3 và XMC mức độ 2. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, bài toán lớn nhất không nằm ở cơ sở vật chất hay đội ngũ mà ở chất lượng dữ liệu – nền tảng để công nhận phổ cập.
Phù Ninh đặt trọng tâm vào hai nhóm giải pháp đột phá: điều tra cấp tốc và nhập liệu một lần. Theo kế hoạch, tất cả các trường học, từ mầm non, tiểu học đến THCS phải rà soát, kiểm tra và hoàn thiện số liệu trước ngày 20/9/2025. Điều này đòi hỏi sự tập trung cao độ vì đây là giai đoạn học sinh ra vào trường nhiều nhất, biến động nhân khẩu lớn, dễ sai lệch dữ liệu nếu không cập nhật kịp thời.
Điểm then chốt là toàn bộ dữ liệu PCGD – XMC chỉ được nhập duy nhất một lần vào phần mềm của Bộ GD&ĐT trong khoảng 15–20/9/2025. Việc “nhập một lần” vừa giúp loại bỏ trùng lặp, giảm thời gian, vừa tạo bước ngoặt trong quản lý dữ liệu số so với các năm trước vốn phải chỉnh sửa nhiều lần. Đây cũng là bước phù hợp với xu hướng chuyển đổi số ngành giáo dục, khi dữ liệu phải minh bạch, có tính truy xuất, phục vụ ngay cho công tác kiểm tra công nhận của huyện và tỉnh.
Để đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, Phòng Văn hóa – Xã hội, cơ quan thường trực của công tác PCGD - XMC, chịu trách nhiệm tham mưu UBND xã tổ chức tập huấn nghiệp vụ, hướng dẫn phần mềm, chuẩn hóa cách ghi phiếu điều tra, xây dựng cơ sở dữ liệu và tổ chức rà soát định kỳ. Việc tập huấn được triển khai ngay trong tháng 9, trước thời điểm các trường nhập liệu, giúp đội ngũ nắm chắc quy trình, tránh sai sót khi thao tác trên hệ thống.
Lộ trình sớm và rõ ràng là một ưu thế của Phù Ninh. Theo kế hoạch, xã sẽ hoàn thành hồ sơ PCGD – XMC cấp xã trong tháng 10/2025, để kịp thời đề nghị cấp tỉnh kiểm tra, thẩm định trước ngày 15/11/2025. Cách làm này cho thấy sự chủ động của địa phương không chỉ trong việc “tăng tốc số hóa” mà còn trong quản lý tiến độ, giúp xã sẵn sàng bước vào giai đoạn xét công nhận chuẩn một cách tự tin.
Nhìn tổng thể, Phù Ninh đã chọn đúng hướng: tối ưu quy trình, ưu tiên nhập liệu sớm, đảm bảo dữ liệu “sạch – chuẩn – duy nhất”, tạo nền tảng cho việc duy trì chuẩn PCGD – XMC một cách bền vững và hiệu quả hơn trong năm 2025.
Chìa khóa giữ vững các chuẩn PCGD, XMC
Một trong những đặc điểm nổi bật của Phù Ninh và cũng là khác biệt của xã trong hoạt động PCGD – XMC chính là mô hình phối hợp liên ngành để xử lý dữ liệu dân cư. Đây là bước quan trọng nhằm giải quyết hạn chế nhiều năm: số liệu giữa sổ hộ khẩu, dữ liệu trường học và hệ thống thông tin PCGD – XMC thường thiếu thống nhất, dễ dẫn đến sai lệch đối tượng hoặc bỏ sót dữ liệu.
Trong cơ chế phối hợp này, Công an xã đóng vai trò then chốt. Theo kế hoạch, lực lượng công an thực hiện rà soát nhân khẩu chuyển đi – chuyển đến, cập nhật biến động dân cư, lập danh sách hộ gia đình mới, đảm bảo dữ liệu “đầu vào” luôn chính xác. Việc đối soát dữ liệu dân cư từ lực lượng công an là chìa khóa để các trường học xác định đúng đối tượng điều tra, tránh bỏ sót trẻ trong độ tuổi hoặc xác định nhầm học sinh đã chuyển đi. Hằng năm, sai lệch ở khâu này thường gây ảnh hưởng trực tiếp đến các chỉ tiêu PCGD – XMC, do đó cơ chế phối hợp năm 2025 của Phù Ninh được xem là bước nâng cấp quan trọng.
Các cơ sở giáo dục là đơn vị trực tiếp tiến hành điều tra. Giáo viên được phân công theo khu vực, phối hợp với Trưởng khu dân cư để phát phiếu, hướng dẫn hộ gia đình ghi thông tin đầy đủ, thu phiếu và cập nhật lên hệ thống điện tử PCGD – XMC. Đáng chú ý, các trường THCS được giao chủ trì tham mưu thành lập các Tổ điều tra PCGD – XMC, đóng vai trò tổng hợp, rà soát, hiệu đính hồ sơ trước khi nộp về UBND xã. Đây là cách làm vừa tăng trách nhiệm của nhà trường, vừa tạo bộ lọc kỹ thuật trước khi dữ liệu được nhập duy nhất lên hệ thống.
Các khu dân cư cũng được huy động mạnh mẽ. Trưởng khu dân cư không chỉ hỗ trợ phát phiếu mà còn chịu trách nhiệm thông báo biến động nhân khẩu: sinh, tử, chuyển đi, chuyển đến. Dữ liệu được cập nhật liên tục giúp giáo viên không bỏ sót đối tượng trong độ tuổi PCGD – XMC, đặc biệt ở nhóm học sinh chuyển cấp, vốn dễ sai lệch nếu ghi phiếu không đầy đủ.
Bên cạnh đó, cơ chế “kiểm soát chéo” giúp dữ liệu được kiểm tra ở nhiều lớp: từ điều tra hộ gia đình, đối soát nhân khẩu, đến hiệu đính hồ sơ và nhập liệu lên hệ thống. Đây là mô hình được đánh giá hiệu quả và có thể nhân rộng cho các xã khác trong huyện Phù Ninh và tỉnh Phú Thọ.
Nhờ dữ liệu chính xác, Phù Ninh có cơ sở vững chắc để giữ vững tỷ lệ 100% học sinh 11 tuổi hoàn thành chương trình tiểu học, đảm bảo tỉ lệ huy động trẻ 6 tuổi vào lớp 1, tiến tới chấm dứt hoàn toàn tình trạng bỏ học và lưu ban.
Mặt khác, Phù Ninh cũng tăng cường công tác truyền thông. Trung tâm Dịch vụ sự nghiệp công phụ trách tuyên truyền trên loa truyền thanh và các kênh mạng xã hội, đảm bảo người dân nắm rõ lịch điều tra, cung cấp thông tin kịp thời và chính xác. Sự đồng thuận của cộng đồng giúp nâng tỷ lệ thu phiếu đúng hạn, yếu tố quan trọng khi xã chỉ có 5–7 ngày để hoàn thành nhập liệu.
Nhờ sự phối hợp liên ngành chặt chẽ và cách tiếp cận linh hoạt, Phù Ninh đã xây dựng được mô hình làm sạch dữ liệu nhanh, chính xác và có chiều sâu. Đây chính là tiền đề giúp xã tự tin hoàn thành mục tiêu PCGD - XMC năm 2025, đồng thời mở ra hướng đi bền vững cho giai đoạn 2025–2030 trong xây dựng xã hội học tập.
