Cá tra là mặt hàng chiếm tỉ trọng lớn nhất trong kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản trong thời gian qua. Các doanh nghiệp của VASEP đã xuất trên 111.700 tấn sản phẩm, thu về 236 triệu USD, chiếm 33,8% tổng giá trị. Kế đó là mặt hàng tôm, xuất được 27.500 tấn, đạt 229 triệu USD, chiếm 32,8%; cá ngừ được 67 triệu USD, hàng nhuyễn thể được 58 triệu USD…
 |
| Thị trường tiêu thụ đang có xu hướng phục hồi, các doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản đang có trong tay nhiều đơn hàng xuất khẩu mới. (Ảnh minh hoạ, internet) |
Nhận xét về bức tranh tổng quan của ngành thuỷ sản, một lãnh đạo của Công ty CP Thủy sản Bình An (Bianfishco) cho biết, so với năm 2009, tình hình xuất khẩu những tháng đầu năm 2010 cải thiện rõ rệt. Nhất là sau hội chợ quốc tế thủy sản Boston (Hoa Kỳ) diễn ra vào giữa tháng 3-2010, đơn đặt hàng tăng vọt, nhiều hợp đồng mới được ký kết. Nhờ đó mà lợi nhuận 3 tháng đầu năm của Bianfishco trên 16 tỷ đồng.
Công ty CP Thủy sản Nam Việt (An Giang) cũng là một trong những đơn vị được hưởng lợi từ việc sức mua của thị trường được cải thiện. Trong 3 tháng qua công ty xuất được 20 triệu USD, lợi nhuận trên 20 tỷ đồng. Với tình hình này, mục tiêu xuất khẩu năm nay khoảng 110 triệu USD, lợi nhuận 94 tỷ đồng là có thể đạt được.
Theo Sở NN-PTNT Đồng Tháp, từ đầu năm đến nay kim ngạch xuất khẩu thủy sản ước khoảng 90 triệu USD, sở đang hối thúc doanh nghiệp tận dụng thời cơ để đẩy nhanh tiến độ xuất khẩu, sớm hoàn thành kế hoạch 265 triệu USD trong năm nay.
Tuy nhiên có một nghịch lý là trong lúc đầu ra của ngành thuỷ sản đang có những điều kiện tốt nhất, giá cao, đơn hàng nhiều, nhưng nguồn nguyên liệu trong nước lại đang vơi dần đi do đã qua vụ thu hoạch tại các vùng nguyên liệu. Theo Sở NN-PTNT các tỉnh ĐBSCL, giá tôm nguyên liệu hiện cao chót vót. Tôm loại 20 con/kg giá 180.000 - 200.000 đồng/kg; loại 30 con/kg giá 140.000 đồng/kg; loại 40 con/kg giá 120.000 – 130.000 đồng/kg nhưng người nuôi không còn tôm để bán.
Trong khi đó, nhiều hộ nuôi cá tra ở An Giang, Đồng Tháp, TP Cần Thơ…phản ánh tình trạng thua lỗ kéo dài. Vài ngày nay, giá cá tra nguyên liệu sụt xuống còn 16.200 đồng/kg, trong khi thức ăn nhảy vọt lên 8.200 - 8.500 đồng/kg.
 |
| Các doanh nghiệp XK thuỷ sản đang thiếu nguyên liệu chế biến. Trong khi đó người nuôi trồng thuỷ sản đang thiếu vốn để duy trì sản xuất, kinh doanh. (Ảnh minh hoạ, internet) |
Thực tế cho thấy, những năm trước đây, nghề nuôi trồng thuỷ sản tại các vùng này rất thăng trầm, thậm chí có lúc thua lỗ (như các năm 2008, 2009). Các hộ nuôi trồng đơn lẻ, ngắn vốn đã bỏ nghề do thua lỗ, cụt vốn. Đầu năm 2010, kinh tế thế giới hồi phục, sức mua tăng, giá cá nguyên liệu nhích lên, người nuôi chưa kịp mừng thì giá thức ăn tăng chóng mặt, làm cho tình hình nuôi cá trở lại trạng thái cũ. Do vậy khó khăn hiện nay của những hộ nuôi cá ở ĐBSCL đang cạn vốn. Trong khi đó, kênh tín dụng từ các ngân hàng rất khó tiếp cận do lãi cao nên tình hình sản xuất kinh doanh ở đây đang rơi vào bế tắc.
Theo báo cáo của Hội nghề cá các tỉnh ĐBSCL, tình trạng "treo ao" ở các địa phương rất lớn, không dưới 30% - 50%. Nếu vấn đề này không sớm cải thiện thì số hộ bỏ nghề tiếp tục tăng, sản lượng cá thiếu hụt, ảnh hưởng tiến độ xuất khẩu trầm trọng.
Trong khi đó, thời tiết khắc nghiệt dẫn đến tôm chết tràn lan trên diện rộng. Tại Bạc Liêu, dù mới đầu vụ nuôi nhưng diện tích tôm thiệt hại đã vượt 9.000 ha. Ở Long An, Sóc Trăng, Trà Vinh… tình hình cũng tương tự. Hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Cà Mau lo lắng 32 nhà máy thủy sản trong tỉnh chỉ hoạt động khoảng 40% - 50% công suất. Vấn đề thiếu nguyên liệu sẽ còn tiếp tục kéo dài, do đó các doanh nghiệp dù muốn tăng tốc xuất khẩu cũng không thể được, bởi chẳng đủ tôm.
Giải quyết những khó khăn trên, bà Phạm Thị Diệu Hiền, Tổng giám đốc Bianfishco, kiến nghị các ngành chức năng cần nhanh chóng ra tay "cứu" người nuôi cá. Song hành cùng các biện pháp bình ổn giá thức ăn chăn nuôi thì ngân hàng nên chủ động vào cuộc, tìm cách cho người nuôi đáo nợ hoặc vay lại để duy trì sản xuất. Đây là cách vừa "cứu" họ khỏi cảnh phá sản, vừa có điều kiện làm ăn để trả nợ ngân hàng, đồng thời phát triển nguồn nguyên liệu phục vụ chế biến xuất khẩu.
Theo bà Diệu Hiền, mục tiêu đẩy mạnh xuất khẩu cũng là để góp phần phát triển kinh tế, tạo việc làm, ổn định an sinh xã hội. Cho dù ngành thủy sản có xuất vượt 4,5 tỷ USD theo kế hoạch nhưng nếu để người dân làm ra nguyên liệu bị lỗ thì niềm vui không trọn vẹn. Do đó phải làm sao cho đời sống công nhân khá, người nuôi cá giàu thì doanh nghiệp mới mạnh. Và khi đó ngành thủy sản mới bền vững.
Giang Đông
