 |
| Người sĩ quan trẻ thắp hương cho các liệt sĩ đang yên nghỉ tại Đồi Cát |
(GD&TĐ) - Ông Hoàng Ngọc Bích sinh năm 1948, quê quán Diễn Châu, Nghệ An, nguyên giảng viên Trường ĐH Nông nghiệp Hà Nội, người duy nhất còn sống sót trong trận đánh lịch sử tháng 10/1968 ở xã Gio Mỹ, Gio Linh, Quảng Trị trên một quả đồi tên là Đồi Cát. Hơn 20 năm sau, ông quay trở lại nơi chiến trận cũ và cùng những đồng đội đã xây một tượng đài để tri ân 32 liệt sĩ hy sinh nơi này.
Trận đánh bi hùng
Ông Hoàng Ngọc Bích nhớ lại: “Tôi mới nhập ngũ được 3 tháng thì được đưa về trung đội 6, đại đội 2 tiểu đoàn 4 đóng tại Gio Linh (Quảng Trị). Ngày 2/9/1968, chúng tôi chiếm lĩnh khu vực từ Xuân Mỹ, Gio Mỹ tới Cửa Việt.
Tối 15/10, Trung đội 6 được lệnh chuyển lên chiếm lĩnh Điểm cao 21. Đó là một đêm trắng vì chúng tôi vào chiếm lĩnh trận địa lúc 8 giờ tối và đến 4 giờ sáng phải xây xong công sự để chiến đấu ngay. Sáng 16/10, pháo bầy của địch ầm ầm bắn vào trận địa mấy chục phút rồi lại im ắng.
Biết là địch chuẩn bị tấn công nên chúng tôi chờ đợi. Khoảng 9 giờ hàng chục xe tăng địch bò như cua vào và dùng ĐKZ nã vào trận địa. Sau nhiều đợt tấn công, trung đội 6 đã dũng cảm bẻ gãy các hướng mũi của địch.
Tuy nhiên do không có lực lượng chi viện đến chiều 16/10 lực lượng ta đã thương vong nhiều và quân địch tràn lên. Cả ngày hôm đó trung đội 6 như những thiên thần xung trận lao ra từ các hầm cát bắn cháy 5 xe tăng của địch và hàng chục tên bị tiêu diệt.
Khi đạn dược quân ta đã cạn mà xe tăng của địch vẫn tràn lên, chiến sĩ ta đã đánh giáp la cà, nhưng 33 chiến sĩ quá là mỏng manh. Chúng tôi liên tục gục xuống và sau đó xe tăng địch đã quần nát toàn bộ công sự”.
Nửa đêm hôm ấy anh em trung đội 3 vào trận địa làm công tác thương binh tử sĩ. Lên đến nơi toàn bộ chiến trường như một bình địa bị san phẳng, ngổn ngang vết xe tăng giày xéo, có nhiều vệt máu nhưng chỉ tìm thấy một vài thi thể.
May năm anh em phát hiện thấy ông Hoàng Ngọc Bích thân thể trần truồng, sờ vào người vẫn còn nóng. Họ mừng rỡ đổ nước cho Bích tỉnh lại và đưa ông ra. Nửa tháng sau trận đánh uy hùng, ông Bích được kết nạp Đảng và đi dự Đại hội thi đua quyết thắng, nhận danh hiệu Chiến sĩ quyết thắng toàn quân.
Thiếu tướng Nguyễn Hữu Oanh, nguyên chính ủy quân đoàn nói: “Chuyện chiến đấu dũng cảm kiên cường của trung đội 6 được toàn thể trung đoàn học tập phát động trở thành động lực cho các chiến thắng vang dội của Tiểu đoàn 4 và trung đoàn 270 sau này”.
Ông Bích tiếp tục tham gia chiến đấu ở Nam Lào (Quảng Nam) bị thương nặng. Cuối năm 1973, được cấp trên cho phục viên ra Bắc và đi học.
Lập bàn thờ đồng đội tại gia
 |
| Một số cựu chiến binh tiểu đoàn 4 bên tượng đài Gio Mỹ |
Cuộc sống sau chiến tranh trăm bề thiếu thốn, phải đến năm 1985 ông Bích mới có dịp quay trở lại chiến trường xưa. Đứng trước đồi cát trắng mênh mông, không biết bạn bè, đồng đội đang nằm ở đâu, lòng buồn vô hạn, ông chỉ lấy được một lọ cát tượng trưng cho thân thể đồng đội mang về. Rồi ông bàn với vợ lập bàn thờ đồng đội ngay tại nhà mình.
Từ năm ấy cứ đến ngày 16/10 hàng năm, ông làm cơm cúng giỗ cả trung đội trong ngôi nhà chật hẹp 7m2 ở Đại Mỗ (Hà Đông - tỉnh Hà Tây cũ).Vừa dạy học vừa bươn chải đủ nghề, dành dụm được bao nhiêu tiền, ông liên lạc, kết nối với các đồng đội ở tiểu đoàn 4 và vào Gio Mỹ để tìm hài cốt liệt sĩ.
Qua bao năm tháng, số đồng đội mà ông Bích kết nối được ngày càng đông hơn. Đến năm 1989, ông đã tìm gần 10 bạn chiến đấu. Họ cùng đề ra một quy ước: “Lấy ngày 16/10 hành năm là ngày giỗ của trung đội 6, mỗi năm luân phiên tổ chức ở nhà mỗi người”. Thấy anh em còn nhiều điều kiện thiếu thốn khó khăn, Bích đề xuất: “Thôi từ nay ngày 16/10 anh em cứ về Hà Nội ăn giỗ tại nhà tôi”.
Ông Bích kể: “Do mới vào đơn vị được ba tháng trước trận đánh, nên tôi chưa biết tên hết các liệt sĩ. Tôi gom góp toàn bộ số tiền của mình được 20 triệu đồng, vào Gio Mỹ xin cho phép được dựng bia. Tôi đề nghị chỗ ghi tên tuổi các liệt sĩ để trắng chờ tôi xác định được tên tuổi”.
Lúc ấy những đồng đội của ông mới biết được công việc âm thầm mà ông làm bao năm nay nên mọi người đóng góp một khoản nhỏ cho địa phương để nhang khói. Xã đồng ý cho 500 m2 đất trên Đồi Cát để lập đài tưởng niệm.
Người dân nơi đây vẫn hết lòng với bộ đội đã giúp đưa xi măng, đá, cát lên. Bia tưởng niệm trung đội 6 được khánh thành ngày 27/72009 nhưng phía sau mặt của bia vẫn để trống chưa có tên 32 liệt sĩ.
Hành trình tìm lại tên cho các anh
Sau nhiều năm lặn lội đi tìm kiếm, ông Bích đã gặp đại tá Võ Xuân Cánh - nguyên chỉ hủy trưởng Bộ chỉ huy quân sự huyện Vĩnh Linh. May mắn là ông Cánh vẫn giữ được bản danh sách trung đoàn 270. Lần xem từng cái tên, đến phần trung đội 6 ông Bích mừng phát khóc.
Tên tuổi của 32 liệt sĩ hiện ra như trong một giấc mơ. Có bản danh sách trong tay, ông Bích tiếp tục viết thư báo cho gia đình 32 liệt sĩ. Bức thư ngắn gọn kể lại sự hy sinh anh dũng của trung đội, kể lại chuyện những người còn sống mới dựng lên tấm bia tưởng niệm các anh ở Đồi Cát.
Thư gửi đi được ít lâu, ông Bích liên tục nhận được hồi âm. Lá thư nhỏ bé của ông đã mang bao nhiều niềm hạnh phúc vô bờ bến cho 32 gia đình liệt sĩ đã ngóng tin chờ đợi con em mình từ nhiều năm nay.
Vào khoảng giữa năm 2011, với sự đề nghị của Thiếu tướng Nguyễn Hữu Anh, với sự giúp đỡ tận tình của Đại tá Nguyễn Đăng Giáp - Tổng giám đốc Tổng công ty 36, một dự án xây dựng tượng đài trên Đồi Cát đã được khởi thảo. Nhiều cá nhân, các đơn vị thành viên nghe tin đã tự nguyện tham gia đóng góp thêm cho việc làm nghĩa tình này.
Sáng ngày 19/8/2011, tượng đài Tri ân những liệt sỹ đã ngã xuống trên đồi Gio Cát được khánh thành. 32 gia đình liệt sĩ, các cựu quân nhân, hàng chục vị tướng, các nhà báo đã có mặt… Tượng đài liệt sĩ Gio Mỹ xây xong đã trở thành một biểu tượng, một nét bút tri ân viết lên trời xanh.
Hiện tại đây cũng là nơi mà nhân dân trong vùng cũng thường xuyên đến thắp hương tưởng niệm như một chốn thiêng liêng.
Nguyễn Thiên Việt
