 |
| Chính sách tiền lương chưa hoàn thiện khi mức lương tối thiệu hiện nay quá thấp. |
Theo ông Kari Tapiola, Giám đốc điều hành phụ trách Khối Tiêu chuẩn lao động (LĐ) và các Nguyên tắc và Quyền cơ bản tại nơi làm việc của ILO, cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới đã bộc lộ những yếu điểm căn bản và rủi ro của một nền kinh tế thị trường chưa được điều chỉnh phù hợp như Việt Nam, nhất là trong quan hệ LĐ giữa giới chủ và người LĐ tác động tiêu cực tới cuộc sống của hàng triệu LĐ và sự sống còn của các doanh nghiệp.
Theo các đại biểu, Luật LĐ hiện nay có nhiều kẽ hở, khó áp dụng hoặc gây bất lợi cho người LĐ, đồng thời nó gây hại cho cả giới chủ sử dụng LĐ. Thị trường LĐ có quá nhiều thay đổi, khu vực kinh tế tư nhân phát triển rất nhanh. Tổng số doanh nghiệp cả nước năm 2009 đã lên tới 454.000 khiến nảy sinh nhiều hình thái mà Luật LĐ hiện hành không điều chỉnh kịp.
Chính sách tiền lương chưa hoàn thiện khi mức lương tối thiệu hiện nay quá thấp, chưa do thị trường quyết định và chưa tương xứng với giá trị LĐ. Lương tối thiểu mới chỉ đáp ứng khoảng 60 - 65% nhu cầu cuộc sống và thấp hơn mức lương trả trên thị trường khoảng 20%. Mức lương này không đảm bảo cho người LĐ bù đắp chi phí sinh hoạt, không thể nói đến tích lũy tái sản xuất sức LĐ.
Tiền lương tối thiểu của Việt Nam cũng thấp hơn khoảng 40% so với các nước trong khu vực. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp lấy mức lương tối thiểu Nhà nước quy định để làm gốc tham chiếu trả lương cho LĐ phổ thông mà chưa dựa trên năng suất, chất lượng công việc, nhất là các doanh nghiệp FDI.
Một số chủ doanh nghiệp ngoài quốc doanh thường xuyên vi phạm pháp luật khi không ký hợp đồng LĐ đầy đủ, điều kiện làm việc của công nhân không đảm bảo, chế độ tăng ca quá nhiều, các chế độ bảo hiểm, lễ Tết không đóng đầy đủ…, ảnh hưởng đến quyền lợi của LĐ. Do vậy, các cuộc đình công xảy ra khá thường xuyên, nhất là ở các LĐ FDI do cuộc sống công nhân gặp nhiều khó khăn.
| Các tồn tại trên dẫn đến một nghịch lý, trong khi tỷ lệ thất nghiệp còn cao thì nhiều doanh nghiệp lại không thể tuyển đủ LĐ phổ thông. Năm 2009, có tới hơn 100 nghìn chỗ làm việc còn trống cần LĐ, trong đó 80% là LĐ phổ thông. |
Tuy nhiên, các Trung tâm giới thiệu việc làm chỉ đáp ứng được 20% nhu cầu trên. Mới đây, hai doanh nghiệp là Nidec Tosok Vietnam và Three Bambi ở Khu chế xuất Tân Thuận (TP Hồ Chí Minh) đã đề xuất xin nhập khẩu LĐ phổ thông từ Philippines và Lào để bù đắp số lượng thiếu hụt. Điều này nếu xảy ra sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu LĐ của Việt Nam,
Ngoài ra, theo bà Phạm Lan Hương, Trưởng ban Hội nhập kinh tế quốc tế (Viện nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương), từ năm 2002 đến nay Việt Nam phải đối đầu với khá nhiều vụ kiện bán phá giá. Trong đó, Việt Nam đã thua trong hầu hết các vụ kiện khiến xuất khẩu sản phẩm giảm, sản xuất bị thu hẹp, thu nhập công nhân giảm, thậm chí nhiều người mất việc làm.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến khởi kiện là giá hàng xuất khẩu thấp do chi phí, trong đó có lương quá thấp. “Yêu cầu về sửa đổi Luật LĐ và Công đoàn là vấn đề cấp thiết, cần hoàn thành trong thời gian sớm nhất để hoàn thiện quan hệ LĐ, tạo nền tảng thúc đẩy sự phát triển của thị trường LĐ”, bà Hương khẳng định.
Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Nguyễn Thanh Hòa khẳng định, hai Luật LĐ và Công đoàn đang được xúc tiến bàn thảo một cách nhanh nhất để trình Quốc hội thông qua nhằm thiết lập khung pháp lý hiệu quả hơn để người LĐ và giới chủ có thể đối thoại, thương lượng và nâng cao năng lực của cả hai bên trong bối cảnh kinh tế liên tục thay đổi. Điều này thể hiện rõ quyết tâm của Việt Nam trong việc giải quyết tranh chấp LĐ một cách hiệu quả trong thời gian tới.
| Trong khuôn khổ Hội thảo, ngày 2/4 Bộ LĐ-TB-XH và ILO đã tổ chức ký kết văn kiện Dự án Quan hệ LĐ Việt Nam – ILO trị giá 2 triệu USD. Dự án được tài trợ bởi quỹ Một Liên Hợp Qốc, thực hiện đến năm 2011. Dự án sẽ hỗ trợ các đối tác 3 bên trong việc sửa đổi hai Luật LĐ và Công đoàn, hỗ trợ nâng cao năng lực 3 bên để trở thành các đối tác hiệu quả trong quan hệ LĐ. Dự án cũng sẽ hõ trợ Tổng liên đoàn LĐ trong việc tăng cường năng lực đại diện của công đoàn cơ sở và công đoàn cấp trên; hỗ trợ người sử dụng LĐ xây dựng và tăng cường năng lực cho tổ chức đại diện người sử dụng LĐ;hỗ trợ Chính phủ xây dựng các thể chế hiệu quả để thúc đẩy quan hệ LĐ hài hòa. |
Quang Anh
