Tấn công để răn đe: Chiến lược mới của vùng Vịnh
Trong nhiều thập kỷ, các quốc gia vùng Vịnh đã dựa vào hệ thống phòng không phức tạp và đắt đỏ để bảo vệ không phận. Tuy nhiên, sự trỗi dậy của chiến tranh bằng drone – rẻ, chính xác và có thể cảm tử – đang buộc các chiến lược gia quân sự trong khu vực phải tính lại bài toán phòng thủ.
Giờ đây, tấn công có thể là cách phòng thủ hiệu quả nhất.
Trong bối cảnh ngân sách quân sự luôn hữu hạn, các nước buộc phải phân bổ nguồn lực giữa 2 lựa chọn: đầu tư vào biện pháp phòng thủ hay tăng cường khả năng răn đe bằng tấn công. Theo lý thuyết trò chơi, mọi quyết định chiến lược đều dựa trên phân tích động thái của đối phương.
Việc phản công có thể gây ra hậu quả ngoại giao lớn, trong khi phòng thủ giúp duy trì "chính nghĩa" và được cộng đồng quốc tế ủng hộ.
Ưu thế từng thuộc về bên phòng thủ
Thế kỷ 20 chứng kiến ưu thế thuộc về phòng thủ. Khi một chiếc tiêm kích hiện đại thực hiện nhiệm vụ tấn công, chi phí có thể lên tới hơn 30 triệu USD, chưa kể nguy cơ mất máy bay và phi công.
Trong khi đó, phòng không mặt đất có thể ngăn chặn với chi phí thấp hơn. Điều này khiến các quốc gia chọn chiến lược “chờ đợi” thay vì tấn công.
Với bối cảnh đó, học thuyết quân sự vùng Vịnh tập trung vào phòng thủ, đầu tư mạnh vào hệ thống đánh chặn máy bay và tên lửa, chủ yếu mua từ Mỹ. Năng lực tấn công nhằm vào lãnh thổ đối phương chỉ đóng vai trò phụ.
Drone phá vỡ thế cân bằng
Sự xuất hiện của drone hiện đại đã đảo ngược trật tự cũ. Bay thấp, sử dụng chiến thuật bầy đàn, hoặc có thiết kế tàng hình, drone hiện nay có thể tấn công với độ chính xác cao hơn máy bay chiến đấu thời trước – nhưng chi phí lại rẻ hơn nhiều và không cần lo lắng về sinh mạng phi công.
Việc ngăn chặn một chiếc drone nhỏ có thể tiêu tốn hàng chục nghìn USD, hoặc hơn, cho mỗi lần phóng tên lửa đánh chặn. Trong khi đó, giá thành của drone chỉ vài trăm đến vài nghìn USD. Như vậy, lợi thế kinh tế hiện nay nghiêng về bên tấn công.
Học thuyết quốc phòng phải đổi chiều
Đối với các nước vùng Vịnh, điều này tạo ra bất đối xứng đáng lo ngại: đối phương có thể liên tục tấn công hạ tầng thiết yếu như nhà máy điện hay trạm khử mặn với chi phí thấp. Để răn đe hiệu quả, các chính phủ cần có khả năng đáp trả tương tự, khiến đối phương phải trả giá tương xứng.
Khi trật tự quốc tế ngày càng lỏng lẻo và luật pháp quốc tế không còn ràng buộc mạnh mẽ, răn đe bằng năng lực thực tế trở thành lựa chọn hợp lý. Nếu một quốc gia không đủ khả năng phản công, đối phương sẽ không có động cơ dừng lại.
Trong tương lai, khi các giải pháp phòng không giá rẻ hơn được phát triển, cán cân có thể nghiêng lại về phòng thủ. Tuy nhiên hiện tại, các nước vùng Vịnh có nhiều khả năng chọn đầu tư vào drone tấn công như một công cụ răn đe.
