Italia nguy cơ bị loại khỏi Euro 2024

Và sâu xa hơn, bóng đá Italia đang khủng hoảng nhân sự, hệ quả tất yếu của cách làm bóng đá “ăn xổi” nhiều năm trở lại đây.

Gập ghềnh đường đến Euro 2024

Italia bước vào chiến dịch vòng loại Euro 2024 trong tâm thế hoang mang, bất ổn. Ở thượng tầng, huấn luyện viên Roberto Mancini mong muốn ra đi nên những thay đổi về chuyên môn của ông chỉ mang tính nửa vời.

Đặc biệt, đội bóng thiếu đi sự kết dính cần thiết do không có cầu thủ thủ lĩnh. Sau chiến thắng nhọc nhằn trước “đội lót đường” Malta ở trận đầu ra quân, trên sân nhà, Mancini và các học trò thua tâm phục khẩu phục đội tuyển Anh với tỷ số 1 - 2.

Trong tình thế khó khăn bủa vây, tháng 8 vừa qua, Mancini nộp đơn từ chức, cho dù hợp đồng giữa ông và Liên đoàn Bóng đá Italia kéo dài đến hết năm 2026.

Truyền thông xứ sở mỳ ống nhận định, Mancini có vướng mắc với lãnh đạo cấp cao trong kế hoạch cải tổ đội tuyển quốc gia.

Song ở góc nhìn khác, ông này được cho là không cưỡng được mức lương 30 triệu euro/năm từ Liên đoàn Bóng đá Ả Rập Xê-út, gấp 6 lần thu nhập ở đội tuyển Italia.

Liên đoàn Bóng đá Italia không còn lựa chọn nào tốt hơn phương án đưa Huấn luyện viên kỳ cựu Luciano Spalletti vào ghế nóng. Tất nhiên, Spalletti không phải là gương mặt vô danh khi từng là kiến trúc sư cho chức vô địch Serie A mùa trước của Napoli.

Nhưng trước đó, chiến lược gia 64 tuổi này chưa bao giờ đảm đương vị trí huấn luyện trưởng cấp độ đội tuyển quốc gia. Càng khó hơn cho Spalletti, bởi đội tuyển Italia đang đối mặt với rất nhiều vấn đề, cả về nhân sự lẫn niềm tin.

Thực tế, Spalletti chưa thể mang đến những chuyển biến cho đội tuyển Thiên thanh vốn đang chìm ngập trong gam màu ảm đạm. Bước vào lượt trận vòng loại Euro 2024 - tháng 9 - đội đương kim vô địch châu Âu vấp phải rất nhiều khó khăn trước Bắc Macedonia, đội bóng hạng 68 thế giới.

Lối chơi đơn điệu, chuyền dài và tạt bóng từ 2 cánh vào vòng 16m50 dễ dàng bị hóa giải. Tỷ số 1 - 1 khiến đường đến vòng chung kết Euro 2024 của thầy trò Spalletti chông gai hơn.

Phát biểu trên Sky Italia sau trận, Spalletti thừa nhận sự lo lắng và sức ép khiến ông không thể ngủ nổi vào đêm trước trận đấu. “Chúng tôi chưa thật sự sẵn sàng. Hàng thủ để lộ quá nhiều khoảng trống, trong khi hàng tiền vệ chưa chơi theo như cách tôi mong muốn.

Italia có thể làm tốt hơn và cần có thêm thay đổi về cầu thủ. Tôi thường ngủ ít, và trước trận đấu (Bắc Macedonia, P.V), tôi để cho cảm xúc chi phối bởi người Italy đang dõi theo đội tuyển quốc gia với hy vọng vào những điều tích cực”, Spalletti phát biểu.

Sau 3 trận, đội tuyển Italia mới giành được 4 điểm, tạm xếp thứ 3 bảng C vòng loại Euro 2024. Đội tuyển Anh đứng đầu với 13 điểm, 4 thắng và một hòa. Ukraine đứng thứ 2 với 7 điểm.

Đáng chú ý, Bắc Macedonia cũng có 4 điểm như Italia nhưng xếp dưới do kém về hiệu số bàn thắng/thua. Theo quy định, 2 đội đầu bảng sẽ giành suất tham dự vòng chung kết. Nếu không kịp thời chấn chỉnh, và lấy lại phong độ, thì đội đương kim vô địch Italia sẽ vắng mặt trên chuyến tàu đến Đức vào mùa Hè năm tới.

Tiền đạo Immobile (17) trong trận hòa Bắc Macedonia ngày 10/9.

Nhân tài như… lá mùa Thu

5 năm trở lại đây, đội tuyển Italia luôn rơi vào những thái cực đối nghịch. Cứ ngỡ việc không có mặt ở World Cup 2018 chỉ là “thảm họa” mang tính thời điểm. Bởi ở giải đấu lớn tiếp theo, vòng chung kết Euro 2020 (diễn ra năm 2021 do đại dịch Covid-19) đội tuyển Thiên thanh đã vô địch rất thuyết phục, đồng thời duy trì được chuỗi trận ấn tượng ở UEFA Nations League.

Mancini thậm chí thiết lập kỷ lục mới về số trận thắng liên tiếp. Thế nhưng, “thảm họa” World Cup nhanh chóng tái hiện khi thầy trò Mancini không thể giành vé tham dự World Cup 2022.

Thật khó tin một nền bóng đá từng 4 lần vô địch thế giới, luôn có mặt trong top 10 đội bóng hàng đầu của FIFA, đương kim vô địch Euro lại vắng mặt ở 2 kỳ World Cup liên tiếp.

Mancini có thể cho rằng, mình và các học trò thiếu may mắn trong trận chiến sinh tử với Bắc Macedonia, chơi trên cơ đối thủ và thua ở phút 90+2.

Tuy nhiên, ông lại lảng tránh kết quả nghèo nàn ở vòng loại với các trận hòa tẻ nhạt trước đối thủ dưới cơ Bulgaria ở Florence với tỷ số 1 - 1, Thụy Sỹ 0 - 0 và 1 - 1 lần lượt ở Basel và Rome, và Bắc Ireland cũng 0 - 0 tại Belfast.

Thất bại đau đớn ở vòng loại World Cup 2022 và kết quả thất vọng ở vòng loại Euro 2024 chỉ ra rằng, chức vô địch Euro 2020 chỉ là thành công nhất thời khi bóng đá Italy tồn tại quá nhiều bất cập. Giải vô địch quốc gia Italia - Serie A chìm trong khoản nợ lên đến 3 tỷ euro do tình trạng kinh doanh thua lỗ của các câu lạc bộ, nhất là những đội bóng lớn.

Paolo Nicolato, huấn luyện viên đội U21 Italia, chán nản cho rằng ông bất lực trong việc tìm một chân sút trẻ triển vọng. Điều đó tiếp tục gióng lên hồi chuông cảnh báo công tác đào tạo có vấn đề dẫn đến sự suy giảm chất lượng ở các đội tuyển.

Khi Italia sụp đổ ở vòng loại World Cup 2022, nhiều người cho rằng do Mancini bảo thủ, ít chịu thử nghiệm các phương án mới. Đội hình ông triệu tập có quá nhiều cầu thủ đã già hoặc xuống phong độ. Nhưng thực tế người ta có hỏi tại sao Mancini không dám thử nghiệm phương án mới? Vì ông không có nhiều lựa chọn.

Những ngôi sao sáng nhất Serie A gần như là ngoại binh. Theo thống kê ở mùa giải 2022, 62% cầu thủ được đăng ký tại Serie A mùa này là người nước ngoài. Và trong 38% cầu thủ còn lại là người Italia, đa phần cũng chỉ được sử dụng bởi các đội bóng nhỏ.

Sức ép thành tích và kinh doanh buộc các ông lớn Serie A phải vung tiêu chiêu mộ cầu thủ ngoại. Cũng theo thống kê mùa giải 2022, Juventus dùng tới 66,4% cầu thủ nước ngoài, Roma 70%, AC Milan dẫn đầu với 77,3%... 4 câu lạc bộ dùng nhiều cầu thủ nội địa nhất là Empoli, Cagliari, Genoa và Sampdoria.

Đây đều là những đội bóng tầm trung hoặc yếu ở Serie A. Hệ quả tất yếu, các cầu thủ trẻ Italia không được đầu tư đúng mức và gần như không có cơ hội ra sân tích lũy kinh nghiệm, nâng cao chuyên môn để trưởng thành.

Thế nên, mỗi lần đội tuyển Italia tập trung, Mancini chỉ có thể triệu tập những cái tên cũ kỹ như Giorgio Chiellini, Lorenzo Insigne, Ciro Immobile… cùng lối chơi đơn điệu. Spalletti cũng không thể làm khác.

Những gương mặt trụ cột vẫn là ngôi sao “hạng 2”. Giovanni Di Lorenzo (sinh năm 1993), Ciro Immobile (1990), Matteo Pplitano (1993), Bryan Cristante (1995)... đá chính trong trận hòa Bắc Macedonia.

Người Italia không có những tài năng cỡ Kylian Mbappe (1998), Eduardo Camavinga (2002), Randal Kolo Muani (1998) của Pháp; hay Gavi (2004), Pedri (2002) của Tây Ban Nha. Ngay cả người Anh cũng tự hào với những ngôi sao Bukayo Saka (2001), Jude Bellingham (2003), Phil Foden (2000).

Như vậy, vấn đề của bóng đá Italia mang tính hệ thống. Thất bại trên sân cỏ chỉ là hệ quả của một nền bóng đá đang lao dốc và khủng hoảng. Khó cho Spalletti!