Theo Times of Israel, S&P Global Ratings đã hạ xếp hạng tín dụng của Israel từ 'AA-/A-1+' xuống 'A+/A-1' do nền kinh tế nước này chậm lại và rủi ro địa chính trị gia tăng, đánh dấu lần tụt hạng mới nhất kể từ khi Moody's hạ xếp hạng vào tháng 2.
Xung đột Gaza cùng với sự leo thang căng thẳng giữa Tel Aviv và Tehran đã gây thiệt hại đáng kể cho nền kinh tế Israel kể từ tháng 10 năm 2023.
Trong quý 4 năm 2023, đã giảm tới 20,7%, vượt xa dự báo ban đầu là 10%. Nợ quốc gia đã tăng thêm 43 tỷ USD vào năm ngoái, trong đó có 22 tỷ USD được tích lũy kể từ khi bắt đầu chiến sự.
Đồng tiền quốc gia của Israel, shekel đã mất giá hơn 4% so với đồng đô la Mỹ vào năm 2024.
Nền kinh tế Israel vượt qua chiến tranh như thế nào?
Giáo sư Avi Weiss, chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu Chính sách Xã hội Taub ở Israel và giáo sư kinh tế tại Đại học Bar-Ilan, lập luận: "Nền kinh tế Israel đã cho thấy khả năng phục hồi đáng kể. Sau khi vượt qua cú sốc ban đầu, thị trường lao động đang dần trở lại bình thường.
Ngay cả ngành xây dựng cũng hoạt động trở lại (cho thấy người Ả Rập Israel đã quay trở lại làm việc). Số lượng nam giới làm nhiệm vụ dự bị đang giảm dần và hiện tại, ngoài lực lượng lao động, con số này vẫn ở mức cao, nhưng chỉ bằng một nửa số lượng được đăng ký trong giai đoạn đầu".
Vị giáo sư này nhấn mạnh: "Do đó, nền kinh tế Israel dự kiến sẽ tăng trưởng ở mức 1,5-2% vào năm 2024 và hơn 5% vào năm 2025. Thấp hơn đáng kể so với mức bình thường, 3,5% vào năm 2024, nhưng vẫn đúng mục tiêu trong khoảng thời gian hai năm. Ngoài ra, nó vẫn duy trì mức bình quân đầu người ít nhiều ổn định vào năm 2024".
Avi Weiss cho rằng, để đạt được điều đó phụ thuộc rất nhiều vào việc liệu tình hình quân sự có ổn định hay không, bao gồm cả căng thẳng Israel-Iran.
Tiến sĩ Steven Terner, giám đốc Terner Consultants, công ty tư vấn kinh doanh và địa chính trị hàng đầu có trụ sở tại New York, lại có quan điểm ngược lại: "Nền kinh tế Israel không có khả năng phục hồi tốt. Nó đã phải chịu đựng rất nhiều từ chiến tranh".
Quan chức này nhấn mạnh: "Nền kinh tế Israel suy sụp một nửa khi xung đột Gaza bắt đầu vì gần như toàn bộ đất nước đã được huy động cho nỗ lực chiến tranh. Hàng trăm nghìn người Israel đã phải di tản vào tháng 10, và nhiều người vẫn như vậy cho đến ngày nay.
Những người đó không thể làm việc hoặc thanh toán các hóa đơn, bao gồm cả tiền thế chấp và tiền thuê nhà cho những ngôi nhà mà họ đã sơ tán ở các thành phố phía bắc và phía nam sáu tháng trước".
Tiến sĩ Terner nói thêm rằng: "Mặc dù ngành du lịch, một nguồn thu nhập chính, cũng bị tàn phá bởi cuộc xung đột ở Gaza nhưng cuối cùng nó sẽ phục hồi. Nhưng nó sẽ không bắt đầu phục hồi cho đến khi chiến tranh kết thúc".
Nhà phân tích này chỉ ra thêm rằng đầu tư nước ngoài vào Israel cũng đã giảm vào năm 2023. Thật vậy, trong quý đầu tiên của năm 2023, đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Israel đã giảm 60% do bất ổn chính trị và xã hội do cuộc cải tổ tư pháp của chính phủ Israel gây ra.
Cuộc xung đột ở Gaza chỉ làm trầm trọng thêm những lo ngại về sự phát triển trong tương lai của Israel. Nhìn chung, đầu tư trực tiếp nước ngoài đã giảm 28,7% vào năm 2023 so với năm 2022, theo Cục Thống kê Trung ương (CBS).
Terner dự đoán: "Xét đến những rủi ro an ninh của chiến tranh, sự không ưa chuộng quốc tế đối với sự mạnh tay của quân đội Israel ở Gaza cũng như các cuộc đình công và biểu tình đang diễn ra ở Israel về nhiều vấn đề chính trị, đầu tư nước ngoài sẽ không được đổ vào trong một thời gian".
S&P dự báo thâm hụt chính phủ chung của Israel sẽ tăng lên 8% GDP vào năm 2024, với nợ chính phủ ròng đạt đỉnh 66% GDP vào năm 2026. Công ty xếp hạng này cũng dự báo cuộc xung đột ở Gaza của Israel sẽ tiếp tục kéo dài đến hết năm 2024.
S&P cho biết họ sẽ xem xét lại tình hình kinh tế của các quốc gia, xếp hạng một lần nữa vào ngày 10 tháng 5, cho thấy họ có thể giảm sâu hơn nếu Tel Aviv mở rộng cuộc xung đột đang diễn ra.
Làm thế nào leo thang quân sự lại phản tác dụng với nền kinh tế Israel?
Đáng chú ý, quyết định của cơ quan này cắt giảm một bậc xếp hạng của Israel được đưa ra trước cuộc tấn công rõ ràng vào ngày 19/4 của nhà nước Do Thái chống lại Iran.
Sau khi tiến hành cuộc phản công vào ngày 13/4 để trả thù cho cái chết của hai tướng lĩnh hàng đầu của Iran ở Damascus, Tehran cảnh báo rằng ngay cả một cuộc tấn công nhỏ nhất của Israel cũng sẽ gặp phải sự trả đũa mạnh mẽ.
Đến ngày 19/4, một căn cứ của Iran gần thành phố Isfahan đã bị máy bay không người lái tấn công. Theo nguồn tin chính phủ EU và Mỹ, cuộc tấn công được thực hiện bởi Israel.
Đáp lại, Tehran cho biết các máy bay không người lái đã bị phá hủy thành công và ra tín hiệu sẽ không trả đũa "ngay lập tức".
Tuy nhiên, với nguy cơ leo thang kéo dài, tương lai của nền kinh tế Israel dường như đang ở thế cân bằng.
Theo Benjamin Bental, giáo sư danh dự kinh tế tại Đại học Haifa, các cuộc tấn công ăn miếng trả miếng liên tục giữa Iran và Israel sẽ là một thảm họa đối với nền kinh tế Israel.
"Nếu bạn nghĩ về vài tháng một lần, mỗi tháng hoặc mỗi tuần hoặc bất cứ điều gì - một cuộc tấn công tên lửa từ Iran, đòi hỏi khoảng 1 tỷ USD để phòng thủ trong một đêm, điều đó tất nhiên là không bền vững", Bental nói và nhấn mạnh rằng, đây là một kịch bản có thể xảy ra.
Sự bế tắc liên tục của Israel với Hamas, Hezbollah và Houthi cũng có nguy cơ khiến nền kinh tế nhà nước Do Thái kiệt sức.
Weiss đề xuất: "Kịch bản lạc quan bao gồm việc hồi hương các con tin, một chính quyền dân sự ở Dải Gaza thay thế Hamas, một thỏa thuận chính trị với Hezbollah, sự cân bằng răn đe với Iran và một thỏa thuận chính trị với Ả Rập Saudi.
Nếu điều này xảy ra, Israel sẽ có thể giảm dần chi tiêu quân sự và khôi phục vị thế của mình trên thị trường vốn quốc tế. Điều này có nghĩa là quay trở lại con đường đã bị xáo trộn đột ngột kể từ ngày 7 tháng 10 năm 2023".
Giáo sư cảnh báo: "Bất kỳ sai lệch nào so với kịch bản này sẽ phải trả giá. Đặc biệt, căng thẳng tiếp diễn dọc biên giới phía bắc sẽ ngăn cản việc khôi phục khu vực đó và duy trì sự bất ổn địa chính trị cao. Điều này có nghĩa là chi phí an ninh cao và kết quả là tăng trưởng kinh tế sẽ thấp".
Giải quyết vấn đề Hamas là chìa khóa để chấm dứt xung đột
Theo Rodney Shakespeare, giáo sư thỉnh giảng về kinh tế nhị phân tại Đại học Trisakti ở Jakarta, Indonesia: "Xung đột sẽ không kết thúc cho đến khi có giải pháp cho vấn đề Hamas. Israel hiện là một thực thể không ổn định, sự tồn tại của họ phụ thuộc vào các cuộc xung đột với người khác, và hầu hết thế giới hiện đã biết về điều này".
Về phần mình, Terner tin rằng một cuộc cải tổ chính trị ở Israel nhằm đưa các lực lượng ôn hòa hơn lên nắm quyền có thể là một giải pháp khả thi cho cuộc khủng hoảng đang diễn ra và vấn đề Hamas.
